Betrokkenheid laat zich organiseren - Main contents

Een column van Jeroen Dijsselbloem in het Gelderland Journaal over individualisme en zelfredzaamheid.

Steeds meer mensen beseffen dat het individualisme op tal van punten ver is doorgeschoten. En er al te vaak over heen gaat. Denk aan het onbegrensde graaien aan de top, of het ongetemde gedrag tijdens Oudjaar. De oorsprong van deze vormen van "zelfontplooiing" ligt in de jaren zestig toen de beklemmende normen van de gemeenschap werden afgeworpen. Het individu moest de ruimte krijgen. De overheid was nog steeds heel belangrijk, maar vooral in het leveren van datgene waar het individu recht op had. En verder wegwezen. Geen plichten. En het individu was natuurlijk ontslagen van zijn horizontale sociale ‘verplichtingen’ ten opzichte van andere medeburgers. Er is ook veel beschaving verloren gegaan. Is niet juist het afzien van de eigen primaire behoeften en driften ten gunste van de ander, eigen aan een beschaafde samenleving?

Veel van onze nutsbedrijven, van ziekenhuizen en scholen tot corporaties, zijn ooit ontstaan vanuit horizontale betrokkenheid tussen burgers onderling. Soms liefdadigheid, soms goed georganiseerde solidariteit. Maar geleidelijk aan is alles via de overheid gaan lopen. Corporaties dienden niet langer hun bewoners, voorheen lid van de vereniging, maar legden nog slechts verantwoording af aan de overheid. De oriëntatie ging omhoog en steeds minder naar de mensen waar het toch om begonnen was.

Rechts hekelt de afhankelijkheid van burgers van instituties en de overheid en stelt daar eigen verantwoordelijkheid tegenover. Red uzelf. Ons verhaal is dat mensen alleen goed en veilig kunnen functioneren in sociale verbanden. De overheid moet zich niet terugtrekken om het individu aan zijn lot over te laten maar om weer ruimte te bieden voor nieuwe gemeenschapsvorming. Betrokkenheid tussen mensen laat zich organiseren.

Eén voorbeeld: in de Jeugdzorg grijpen we steeds sneller en verder in. "We" zijn in dit verband professionals namens de overheid. We halen kinderen uit hun sociale omgeving, zetten ouders aan de kant. Terwijl veel problemen juist kunnen worden opgelost door de sociale omgeving van het gezin in te schakelen. Pieter Hilhorst, de VARA-Ombudsman, schreef het mooi in de Volkskrant eind december: Links moet inzetten op sociale veerkracht en zelfredzaamheid (zie

www.stadinbeweging/wikistad). Klassiek sociaaldemocratisch, dacht ik.