Goede buur Duitsland - Main contents
Artikel in Trouw, Frans Timmermans, 5 januari 2010
In november is uitgebreid stilgestaan bij de val van de Muur, precies twintig jaar geleden. Het einde van de Duitse deling luidde ook het einde in van de Europese deling en van het (Europese) communisme. Wellicht de belangrijkste internationale gebeurtenis die ik in mijn leven zal meemaken.
Daarom is het logisch dat een ander jubileum van Duitsland wat minder aandacht kreeg. In 2009 werd namelijk de Bondsrepubliek 60. Op de puinhopen van de nazi’s en onder strakke leiding van de bezettingsmachten begonnen de Westduitsers precies zestig jaar geleden aan een experiment dat wonderbaarlijk succesvol zou blijken. Tegen alle verwachtingen in wisten zij in korte tijd niet alleen een ‘Wirtschaftswunder’ uit de grond te stampen, samen met de Fransen legden zij het fundament voor de meest succesvolle vorm van internationale samenwerking die de mensheid heeft gekend: de Europese integratie.
Even succesvol was de sociale, democratische en rechtsstatelijke ontwikkeling van de Bondsrepubliek. In de jaren zeventig werd die rechtsstaat zwaar op de proef gesteld door de terreur van de RAF, maar ook deze test werd goed doorstaan. Het Duitse verleden is door de samenleving voorbeeldig verwerkt. Andere Europeanen, Nederlanders incluis, kunnen daar veel van leren. Ik ken geen Europees land waar een dergelijk helder beeld bestaat van de donkere bladzijden in de eigen geschiedenis. Misschien geen onbelangrijk gegeven wanneer het 4/5 mei comité besluit over wie uit te nodigen bij de dodenherdenking op de Dam.
Het einde van de Duitse deling was ook het begin in de definitieve kanteling van het beeld dat in Nederland van Duitsland en de Duitsers bestaat. Misschien kan voetbal helder maken wat ik bedoel. In 1988 werd Ronald Koeman nog luid bejubeld toen hij met een Duits shirt zijn achterste afveegde na de gewonnen halve finale bij het EK. In 2006, tijdens het WK in Duitsland, kozen de meeste Nederlanders na de uitschakeling van Oranje voor Duitsland als favoriete team.
Inmiddels is Duitsland ook een favoriete vakantiebestemming. Van alle landen in onze buurt, lijkt Duitsland (samen met Vlaanderen) sociaal, economisch en cultureel het meest op ons. Zeker veel meer dan Engeland, waar de Nederlandse elite zich doorgaans zo graag aan spiegelt.
De Nederlandse politiek heeft in de afgelopen twintig jaar wel moeten wennen aan de nieuwe positie van Duitsland in Europa. Door het einde van de deling werd niet alleen de balans binnen Duitsland meer naar het Oosten getrokken, ook moest het land meer zijn aandacht verdelen over de vele buurlanden, zodat er per saldo minder politieke aandacht voor Nederland was. Een hele rij christendemocraten in zowel Nederland als Duitsland schreven dit op het conto van Bondskanselier Schröder, die veel te veel aandacht zou hebben gehad voor Frankrijk, ten koste van de kleinere landen. Na vier jaar Bondskanselier Merkel kunnen we gerust vaststellen dat het bepaald niet aan de persoon Schröder heeft gelegen, maar een strategische buitenlandspolitieke keuze is geweest, over partijgrenzen heen. Nog nooit is de samenwerking tussen Frankrijk en Duitsland zo innig geweest als in de laatste paar jaar. Er is zelfs sprake van toenemende institutionele integratie, zoals gezamenlijke kabinetszittingen, gezamenlijke ministeriele bezoeken aan derde landen, gezamenlijke strategische keuzen die de agenda van Europa in toenemende mate bepalen. Noch Nederland, noch de andere Europese landen, noch de EU als zodanig heeft al een antwoord gevonden dat het duidelijke ongemak over deze ontwikkeling weet te adresseren.
Hierin schuilt een mooie uitdaging voor de Nederlandse diplomatie. Niet alleen is de economische symbiose tussen ons en Duitsland welhaast compleet, ook bij alle grote geopolitieke en strategische vraagstukken is er een zeer, zeer grote convergentie tussen onze standpunten. Bovendien kan Nederland in Duitsland nog steeds op grote welwillendheid rekenen, zowel politiek als maatschappelijk, al kijkt men wel met toenemende verbazing naar onze ‘strapatsen’ in het afgelopen decennium.
Wij hebben dus een prima uitgangspositie om een strategische partner van dit grootste Europese land te blijven. Sterker nog, er is voldoende ruimte voor verbetering, al was het maar omdat de grote sociaaleconomische keuzen waar alle Europese landen voor staan tussen onze beide landen bijna per definitie veel dichter bij elkaar zullen liggen dan bij andere landen. Daarnaast houdt Nederland een unieke positie als brug tussen de continentale en Angelsaksische wereld. Ook aan deze brug zal bij de grote veranderingen die er aan komen behoefte blijven bestaan.
Vanuit Nederlands perspectief is Duitsland op zijn zestigste verjaardag niet alleen een onverminderd belangrijk, maar bovendien ook een bijzonder prettig land, met een goed politiek en maatschappelijk klimaat. Iedereen zou zich zo’n grote buurman wensen. Het komt er nu op aan met zelfvertrouwen en realisme samen met Duitsland te werken aan een toekomst die alleen maar op continentale en mondiale schaal kan worden vormgegeven.
Origineel bericht alleen toegankelijk voor leden facebook