Meer lef in de Eerste Kamer - Main contents
Op 10 juni werd de Eerste Kamer voor ruim de helft vernieuwd. Waarom hebben deze nieuwe senatoren zitting genomen? Met grote regelmaat gaan immers stemmen op om de Eerste Kamer af te schaffen. Rijk Timmer merkte op 7 juni in Het Financieele Dagblad op dat de Senaat bestaansrecht heeft, omdat zij ‘benedenmaatse wetgeving’ kan tegenhouden. In de praktijk gebeurt het echter zelden dat de Eerste Kamer daadwerkelijk slechte wetgeving tegenhoudt. De Senaat moet meer lef tonen. Enkele veranderingen zullen daarbij helpen.
door Tiny Kox en Ronald van Raak, voorzitter en secretaris van de SP-fractie in de Eerste Kamer
De Eerste Kamer bespreekt wetten die enkele maanden daarvoor door de Tweede Kamer zijn aangenomen. Soms blijkt in de tussentijd dat nieuwe wetten weliswaar mooi klinken, maar onuitvoerbaar zijn. De Eerste Kamer zou meer moeten optreden als waakhond tegen regels en wetten die ambtenaren alleen maar extra werk en mensen meer zorgen geven. Om die rol te kunnen spelen dient de Senaat meer voeding te krijgen uit de samenleving. In dat kader zullen de vier nieuwe SP-senatoren voorstellen om meer hoorzittingen te organiseren. Een eenvoudiger middel, dat tot nu toe door Eerste-Kamerleden nauwelijks wordt gebruikt, is het stellen van schriftelijke vragen. Ook op deze wijze kan worden bekeken hoe goed regering en Tweede Kamer rekening houden met de uitvoerbaarheid van hun voorstellen.
Natuurlijk moet de Eerste Kamer ook meer politiek debat voeren; de interruptiemicrofoons in deze prachtige vergaderzaal zien er nogal nieuw en ongebruikt uit. In de Tweede Kamer wordt de discussie nog wel eens verengd door de waan van de dag. Senatoren moeten zich vooral bezighouden met grote lijnen en van hen mag fundamentele politieke discussie worden verwacht. De Eerste Kamer heeft ook ruimte om een onafhankelijk politiek oordeel te vormen, omdat de fracties hier formeel niet gebonden zijn aan een regeerakkoord. Helaas gedragen Senaatsfracties zich vaak als Tweede-Kamerfracties en houden zij ‘hun’ ministers uit de wind. Zelfbewuste senatoren moeten het aandurven om de regering eens een keertje nee te verkopen.
Ook de beslotenheid beperkt het functioneren van de Senaat. De plenaire debatten zijn openbaar, de commissievergaderingen echter niet, waarschijnlijk een reden waarom ze inhoudelijk vaak weinig om het lijf hebben. Wij stellen voor alle vergaderingen in de Senaat in beginsel openbaar te maken en rekenen erop dat in ieder geval alle nieuwkomers het daarmee eens zullen zijn. Ook de nieuwe voorzitter van de Eerste Kamer, Yvonne Timmerman-Buck, beloofde tijdens het verkiezingsdebat afgelopen dinsdag hieraan een einde te willen maken.
Een zelfbewuste Senaat zou het ook moeten aandurven om openlijk over het nut van haar eigen bestaan te discussiëren. De SP is ervoor om de Eerste Kamer op te heffen. Tot het zover is zullen wij er alles aan doen om de Senaat politiek te verheffen. Dat mag ook best worden gevraagd, want de beloning is dusdanig dat - omgerekend naar een voltijdbaan - de senatoren behoren tot de vijf procent best betaalde burgers van dit land. Mede daarom zullen wij tevens voorstellen de vergoedingen met tien procent te verminderen, uit solidariteit met diegenen in de samenleving van wie nu financiële offers worden verwacht. Meer nog dan deze voorstellen zal het vele nieuwe bloed ertoe moeten leiden dat de Eerste Kamer een aanjager wordt van het politieke debat.
(Dit artikel verscheen in het Financieele Dagblad van 26 juni 2003)