Ander geluid nu kansrijk - Main contents
De financiële crisis lijkt tot nu toe minstens één iemand wel een positief rendement op te leveren. Dat is PvdA-minister Bos van Financiën. We zagen hem de afgelopen weken ontspannen glimmen voor de camera. En toegegeven, hij blijkt tot nu toe een niet onverdienstelijk crisismanager, al valt er over de manier waarop wel wat af te dingen. Toch is het onjuist om te denken dat de ‘oude politiek’ van PvdA, CDA en VVD garen zal spinnen bij deze crisis. De verzuiling is voorbij en zal nooit meer terugkeren. Vertrouwd was de verzuiling voor mijn generatie al helemaal niet.
door Ewout Irrgang, financieel woordvoerder van de SP-fractie in de Tweede Kamer
Sinds 2002 is het gecombineerde aantal zetels van deze drie traditionele partijen fors geslonken. Maar een crisis is geen reden om te denken dat hierin verandering zal komen. Integendeel, de historie leert dat in een crisis juist andere geluiden een kans krijgen. Vaak is dat negatief omdat extreem-rechtse of rechts-radicale partijen een kans krijgen. Maar het is te gemakkelijk omdat alleen de kiezer te verwijten. In de jaren dertig groeide extreem-rechts omdat de verzuilde partijen geen antwoord op de economische malaise hadden door een stompzinnige weerstand tegen overheidsingrijpen in de economie. In de jaren tachtig kwam de Centrumpartij van Janmaat op omdat de gevestigde partijen de problemen van de mensen in de wijken ontkenden. Begin deze eeuw gebeurde hetzelfde met de LPF van Fortuyn.
Veel zal daarom af hangen van de politieke reactie ná het crisismanagement. Want het tijdperk waarin de overheid het probleem is in plaats van de oplossing is voorbij. Zonder de overheid was ons financieel systeem ingestort. Het fundamentalistisch kapitalisme zoals Herman Wijfels het noemt, is financieel en moreel failliet. Er zijn ingrijpende hervormingen van ons financieel-economisch systeem nodig. Daarvan zal ongetwijfeld deel uit maken een veel strenger toezicht op de financiële markten. Maar ook de perverse bonussen die hebben geleid tot het maximaliseren van korte termijn winsten zullen aan banden moeten worden gelegd. Er is een historische kans voor een renaissance van het Rijnlandse model waarbij de macht van de aandeelhouder weer aan banden wordt gelegd.
De neoliberale tijdgeest die nu haar Waterloo vindt, liet ook de PvdA niet onberoerd. Onder leiding van Bos steunde de PvdA, vanuit de oppositie, de wijziging van de structuurwet in 2004 die aandeelhouders in Nederland bijna onbeperkte macht gaf. Volgens Kees Cools, lid van de commissie Frijns zijn Nederlandse bedrijven kwetsbaarder dan waar dan ook. Zelfs in de VS bestaan meer mogelijkheden voor beschermingsconstructies tegen agressieve aandeelhouders. Bos praat over het Rijnlandse model maar verdedigt intussen private equity en hedge fondsen. De laatste zijn juist exponenten van het Angelsaksische aandeelhouderskapitalisme. De bonussencultuur versterkt de fixatie van bestuurders op de korte termijn. Er komt nu een vorm van toezicht op de bonussen in de financiële sector. Maar Bos is niet bereid om ook buiten de financiële sector de bonussen aan te pakken.
De SP is vanzelfsprekend bereid om met alle partijen samen te werken om deze noodzakelijke hervormingen tot stand te brengen. De gevestigde partijen zullen daarbij ook over hun eigen schaduw heen moeten springen. Of dat zal lukken, zal de geschiedenis uitwijzen. Een parlementaire enquête over hoe het zover heeft kunnen komen lijken mij een ieder geval een goede start.
Dit artikel verscheen in Het Financieele Dagblad op 14 oktober 2008