SP - Main contents
29 mei 2007
Na het referendum over de Europese grondwet hebben de meeste politieke partijen in Nederland zich bezonnen op hun standpunten over de Europese samenwerking. Met sterk wisselend resultaat: bij de ene partij ging bijna alles op de schop, terwijl de andere partij geen enkele aanleiding zag eerdere uitgangspunten ter discussie te stellen. Mijn eigen partij zette het heel fors aan in het rapport Koole/Duijvestein om later, bij de vaststelling van het verkiezingsprogramma, meer rekening te houden met Europese realiteiten. Zo ontstond een meer kritische opstelling dan voorheen, werd duidelijk gemaakt dat de PvdA een ander Europa wilde, maar werd de partij niet Europees buiten de discussie geplaatst. Immers, wie invloed uit wil oefenen, moet met anderen in gesprek willen blijven.
Een van de meest interessante bijdragen aan de discussie in Nederland kwam van de SP. Voor het eerst zette deze partij in een nota een wat bredere visie op de Europese samenwerking neer. De analyse bood vele aanknopingspunten voor debat, omdat de SP er bij mijn weten voor het eerst voor koos ook het centrum van de Europese discussie op te zoeken, in plaats van Europa simpelweg af te wijzen, zoals gebruikelijk in het verleden. De SP gaf op een groot aantal punten aan wat er niet goed zit in Europa. Veel van die punten zijn het waard nader bekeken te worden. Vooral de verhoudingsgewijs veel te grote rol van de marktkant van de sociale markteconomie in de Europese samenwerking werd overtuigend in kaart gebracht. Het is natuurlijk ook niet toevallig dat veel van de SP-kritiek gedeeld wordt door de Nederlandse regering: Europa presteert onder de maat en slaagt er onvoldoende in een herkenbare en stuurbare overheid te zijn voor de Europese burger.
Het antwoord op dit probleem is volgens de SP goede samenwerking, maar alleen zó dat alle landen het eerst allemaal met elkaar eens moeten zijn voordat er besluiten kunnen worden genomen. De SP wil een ander Europa, zonder dat steeds erg duidelijk wordt gemaakt hoe dat andere Europa dan ingericht zou moeten worden. Hier nu, ligt een heerlijke kans voor een debat. Want de probleemanalyse is slechts het begin van elk politiek debat. Het gaat er steeds om welke keuzen je maakt als gevolg van die analyse. Eerlijk gezegd moet ik zelf daarbij ook het nodige wantrouwen overwinnen: is het roer bij de SP echt omgegaan of doet men alleen alsof om niet langer anti-Europees over te komen? Alleen een grondig debat kan hier duidelijkheid verschaffen. Ik wil dat open aangaan.
Naar mijn oordeel zou Europa nooit zo’n succesverhaal zijn geworden (en dat is het nog steeds, daarover zijn de SP en ik het hartgrondig eens) indien er niet voor was gekozen op bepaalde deelterreinen de nationale soevereiniteit Europees te ‘poolen’. Deze methode heeft de onderlinge afhankelijkheid tussen voormalige vijanden zo groot gemaakt, dat oorlog in Europa in heel korte tijd volstrekt ondenkbaar is geworden. Zonder deze methode zouden wij er ook nooit in zijn geslaagd die ene Europese economische ruimte te maken waar de Nederlandse economie zoveel voordeel van heeft. Het CPB berekende onlangs dat de modale werknemer in Nederland ongeveer 3.000 euro per jaar extra in de portemonnee krijgt alleen al als gevolg van de extra handel die Europa oplevert. Het spreekt voor zich dat noch de SP, noch de Nederlandse regering dit voordeel teloor wil zien gaan. Hoe wij er in de toekomst het beste in slagen deze en andere voordelen voor Nederland te realiseren, daarover moet het debat tussen ons en de SP nog beginnen.