Five Dutch days in New York - Main contents
‘5 Dutch Days, 5 Boroughs’, onder deze titel wordt vanaf gisteren een jaarlijks cultuurfestival gehouden in New York. Op 16 november is het namelijk ‘Dutch Heritage Day’ en staat men in de VS stil bij de Nederlandse bijdrage aan de ontstaansgeschiedenis van de VS. Mij viel de eer te beurt deze manifestatie te mogen openen. De plek die men daarvoor had uitgekozen was veelzeggend: de St. Martin kerk in de Bowery, op de plek waar ooit een Nederlands kerkje stond, op de plek waar Peter Stuyvesant heeft gewoond en waar een aantal nakomelingen ook zijn begraven.
Russell Shorto (in mijn vorige blog schreef ik over hem) heeft mij aan het denken gezet. Zijn stelling dat de Nederlandse invloed op de wordingsgeschiedenis van de VS veel groter is dan algemeen wordt aangenomen en dat de Britten er doelbewust op hebben aangestuurd die invloed onder het tapijt te vegen, maakt hij zeer aannemelijk. Het is ook niet zo vreemd dat men een overwonnen volk naar de vergetelheid wil verbannen, niets menselijks is ook Britten vreemd.
Shorto dwingt ons tot nadenken over de rol van Nieuw Amsterdam bij het ontstaan van de Amerikaanse natie. Voor de hand ligt te veronderstellen, dat de waarden die de Republiek hoog in het vaandel droeg, ook door de vertegenwoordigers van die Republiek naar de Nieuwe Wereld zijn meegenomen. De Republiek groeide en bloeide door de Hollandse handelsgeest; door het kapitalisme dat toen tot wasdom kwam, mede omdat de overheid zich in dienst stelde van vrij ondernemerschap; door een ongekend succesvolle piraterij en - z éker niet in de laatste plaats - door openheid jegens hoogopgeleide kennismigranten die, op de vlucht voor vervolging, een veilig heenkomen zochten in Nederland.
Immigratie ging toen zó snel, dat Nederland ook toen met recht een multiculturele samenleving kon worden genoemd. Overigens kwamen er ook meer dan genoeg migranten zonder hoogte opleiding, zodat er voldoende mensen waren voor de scheepsbemanningen en de (huur)legers. Daarom was de ‘Nederlandse’ kolonie a an de Hudson vanaf het begin zeer gemengd in samenstelling. Met name Walen, Duitsers en Engelsen waren er ruim in vertegenwoordigd. Vanaf het prille begin was omgaan met diversiteit dus een ‘must’ in Nieuw Amsterdam. In oorsprong identieke samenlevingen ontwikkelen zich, indien zij van elkaar worden gescheiden, in verschillende richtingen. Dat zie je bijvoorbeeld ook bij talen. Afrikaans en Nederlands zijn uit elkaar gegroeid, net als Frans en Québecois.
Het lijkt mij buitengewoon boeiend om het herdenkingsjaar 2009 ook te gebruiken om die verschillen en overeenkomsten in ontwikkeling eens nader te bekijken. Heeft het kapitalisme van de Republiek inderdaad de fundamenten gelegd voor het Amerikaanse kapitalisme? Zo ja, waar komen dan de grote verschillen vandaan die inmiddels zijn ontstaan? Op het eerste gezicht klinkt dit misschien als een academisch debat voor historici. Maar hier zit een wereld achter, die het waard is om vanuit allerlei invalshoeken te worden benaderd. Want hoe kijken studenten over en weer nu tegen elkaars samenlevingen aan? En kunstenaars, schrijvers, sporters, scholieren? 2009 geeft ons de kans daar eens de tijd voor te nemen. Zodat wij meer leren over wat de anderen beweegt, zodat zij ook weer wat meer belangstelling voor ons krijgen. En zodat wij via de ogen van die anderen ook weer wat nadrukkelijker naar onszelf kunnen kijken.
Meer informatie