De mens 'unplugged' - Main contents
Het hoogtepunt van de avond is als ik van Marlene Dumas een ‘drukkie’ krijg. Dat is een knuffel in het Afrikaans. Eerder, aan het begin van de avond, heb ik een kort praatje mogen houden bij de opening van haar tentoonstelling in Johannesburg. Daar hangt nu, in een bankgebouw, een prachtig overzicht van haar werk. Marlene Dumas slaagt er al jaren in mij in verwarring te brengen. Haar werk heeft een uniek menselijke kwaliteit. Wie in haar portretten verzonken raakt, kan geen verstoppertje meer spelen. Geen pose helpt meer, geen masker blijft onopgemerkt, je wordt geconfronteerd met jezelf, met je sterkte, je zwakte. Want je ziet door de ogen van de kunstenaar de vrouw, het kind, onopgesmukt. De mens ‘unplugged’ als het ware.
Bij mijn praatje ontlokte ik een duidelijke reactie aan het publiek toen ik Marlene Dumas een “Nederlandse” kunstenaar noemde. Sommige mensen waren geamuseerd door deze grap, anderen protesteerden overduidelijk. Want in Zuid-Afrika is men trots op deze dochter, al leeft zij al ruim dertig jaar grotendeels in Nederland. Zij is net zo ‘Nederlands’ als Van Gogh ‘Frans’ was. In haar eigen dankwoord klinkt bij Dumas een diepe liefde door voor haar vaderland, haar familie, haar ‘roots’. Mijn lievelingswerk van Dumas: ‘Martha, ouma’ straalt dat ook uit. Haar oma is ook mijn oma, is ieders oma. Verbondenheid met familie, met ‘volk’ (wat een beladen woord) raakt een snaar. Alle vaderlandse profeten van het monoculturalisme zouden bij Dumas in de leer moeten gaan. Verbondenheid met het eigene is onlosmakelijk gekoppeld aan verbondenheid met het essentieel menselijke - en dus met absolute openheid voor verscheidenheid.
Meer informatie