Geen Europa zonder twijfel - Main contents
Burgemeester Peter van der Velden glimt van trots als hij mij rondleidt door Breda. De stad ligt er dan ook schitterend bij, op deze zonnige maandagochtend in april. Vanaf het Kasteel, waar al sinds mensenheugenis de Nederlandse officieren worden opgeleid, wandelen wij langs de nieuw aangelegde haven en de weer opengegooide gracht. Heel vroeger de plaats waar de schepen aanmeerden met hun handelswaar uit heel Europa. Later de plaats waar je je auto kon parkeren in de eerste maar ook de lelijkste ondergrondse parkeerplaats van het land. Nu weer een plaatje waar je met plezier wandelt en één van de terrasjes bezoekt. Het bescheiden bedrag dat Europa aan dit project heeft bijgedragen heeft op alle betrokken partijen, met name ook de marktpartijen, gewerkt al katalysator. Zonder Europa was dit waarschijnlijk niet mogelijk geweest, juist ook omdat zes Europese steden intensief samenwerken om in al die steden precies hetzelfde te doen: historische binnenwateren herstellen. In feite vertelt de burgemeester mij hetzelfde verhaal als zijn collega’s in Nijmegen, Amsterdam, Leeuwarden, Heerlen, Eindhoven en noem al die andere steden en provincies maar op die ik de laatste tijd mocht bezoeken. Europese betrokkenheid kan werken als een katalysator. Mooi.
In het Kasteel voeren Peter van der Velden, mevrouw Mengelberg, docent aan de KMA en ik een discussie met Bredase en Prinsenbeekse scholieren over Europa. De discussie komt eerst wat moeilijk op gang, maar wordt boeiend als Afghanistan en de strijd tegen het terrorisme worden besproken. Dat ligt ook aan de locatie. Overal om ons heen zien wij jonge mannen en vrouwen bezig met hun opleiding tot officier, toegewijd aan onze veiligheid, bereid hun leven te riskeren opdat wij in veiligheid kunnen leven. Het roept bij alle aanwezigen diep respect op. Over Europa spreken jongeren, zoals altijd, met een mengeling van belangstelling, verwachting en aarzeling. Steeds voelt men een zekere spanning tussen wat gezien wordt als het Nederlandse belang en de acties van Europa. Enerzijds wil men dat Europa meer doet op het wereldtoneel, meer met één stem spreekt en een meer zelfstandige rol speelt ten opzichte van de VS. Anderzijds wil men er ook verzekerd van zijn dat Nederland z’n belangen voorop stelt en dat ‘wij’ niet opdraaien voor alles wat ‘zij’ willen. De zorgen die leven in het land komen ook terug in de vragen: “leuk voor de Oost-Europeanen, die uitbreiding, maar wat hebben wij eraan?” Ik hoop dat ik duidelijk heb kunnen maken hoe belangrijk het is voor de vrede op ons continent dat landen de snelle economische groei en de daarmee gepaard gaande welvaartsstijging kunnen omzetten in steeds stabielere en meer tevreden samenlevingen. Ook heb ik op de evidente economische voordelen voor ons land gewezen. In reactie op mijn betoog is de verzuchting vaak: “we hebben te weinig informatie”. Een duidelijke aansporing om onze campagne om de kennis over Europa aan het onderwijs ter beschikking te stellen met volle kracht voort te zetten.
In alle discussies die ik met hen voer, probeer ik Nederlandse jongeren en al die andere Europese jongeren die ik spreek voor te houden dat Europa zo bijzonder is door haar diversiteit. En dan niet alleen de culturele diversiteit of de grote verscheidenheid aan identiteiten die naast en door elkaar heen bestaan en groeien en bloeien, ondanks alle bangmakerij van rabiate nationalisten. Want Europa is de bakermat van het humanisme, leidend tot de algemeen aanvaarde waardigheid van het individu, maar ook ontsporend in de megalomanie van schurken als Hitler en Stalin die dachten de wereld naar hun beeld te kunnen vormen door vele miljoenen mensen te vermoorden. Europa was eeuwenlang het strijdtoneel van de meest gruwelijke godsdiensttwisten, maar wist uiteindelijk een vruchtbaar mengsel van ratio en tolerantie te ontwikkelen dat model stond voor de wereld. Europa veroverde de wereld, Europa verloor de wereld, Europa zocht naar een plek in de wereld. Al deze complexe processen maken deel uit van wie wij zijn, van hoe onze wereld in elkaar zit, van de uitdagingen waarvoor wij nog staan. Dat is niet te vatten in makkelijke slogans, in eenduidige projecties, in eenvoudige antwoorden. Daarom is twijfel aan Europa niet alleen van alle tijden, het is ook essentieel Europees. Geen Europa zonder twijfel. Maar het is een fascinerende reis, een boeiende ervaring, een prachtige uitdaging om met jongeren een voortdurende dialoog over deze zaken te mogen voeren.
Meer informatie