Humorloosheid als symptoom - Main contents
"Wilders zet aan tot vreemdelingenhaat, stimuleert wij-zij denken en geeft blijk van meer onverdraagzaamheid dan dit land vele decennia lang heeft gekend." schrijft Frans Timmermans: "dit is geen grap, maar bittere ernst".
Vorig jaar schreef ik over de Nieuwe Gentse Alliantie (NGA), die van Gent een onafhankelijke stadstaat wil maken. De NGA wil Gent niet alleen losscheuren van België, men wil ook belangrijke bedrijven nationaliseren, de omroep VRT in Gent omtoveren tot GRT, dagelijkse feesten op de Vlasmarkt organiseren en alle West-Vlamingen de stad uit gooien. Immers, die West-Vlamingen overspoelen de stad, weigeren de taal te leren en handhaven hun onverstaanbare accent en passen hun plattelandsgewoonten niet aan. Terneuzen en Zelzate moeten worden geannexeerd, want dat is nodig voor de economische zelfstandigheid, maar alle West-Vlamingen moeten ophoepelen.
Het was een briljant opgezet staaltje ironie, superieur uitgevoerd door een groep van ongeveer 25 jonge mensen. Briljant omdat veel mensen toch twijfelden of het nu serieus was of niet. Nog al wat Gentenaren speelden er op in, soms met groot gevoel voor ironie, soms beangstigend serieus. Er waren er heel wat die dachten dat het de NGA ernst was en sommigen werden daar doodzenuwachtig van, terwijl het anderen tot extase bracht. Menig West-Vlaming was natuurlijk zwaar in de wiek geschoten en voelde zich gediscrimineerd. Het werd bovendien superieur uitgevoerd omdat men provoceerde zonder te beledigen, ‘tongue in cheek’, zoals normaal alleen Britten kunnen. Door de taal en de redeneringen van zowel milde als keiharde nationalisten over te nemen, maar geheel in een andere context te plaatsen, zetten deze jonge Gentenaren iedereen op het verkeerde been.
De neiging is begrijpelijk om het puur in een Belgische context te willen bezien. Het land worstelt met zijn bestaan en daarbij werden van verschillende kanten niet zelden de argumenten gebruikt die nu zo prachtig op de hak worden genomen door de NGA. Wat de NGA bovendien blootlegt, is dat een dergelijke discussie veel dieper ingrijpt in het dagelijkse leven en de verhoudingen tussen bevolkingsgroepen. Immers, iedereen voelde zich meteen aangesproken. Ook werd helder gemaakt hoe absurd sommige ideeën zijn die daarbij worden verkondigd. Met name Vlaamse nationalisten wordt een mooie spiegel voorgehouden, met van die prachtige vergelijkingen als de verzuchting dat er teveel geld naar Leuven en Antwerpen is gegaan. Geld dat natuurlijk de Gentenaren uit de zak is geklopt. Maar als het alleen daarbij zou blijven, was het niet zo opmerkelijk en zeker niet interessant voor buitenstaanders.
De grote kracht van het NGA initiatief is dat het algemeen menselijke opinies en gedragingen blootlegt die aan de oppervlakte komen als wij bezwijken voor de verleidingen van het wij-zij denken. Een Gentse buschauffeur, die kennelijk helemaal opging in zijn rol, zei tegen een student met een overduidelijk West-Vlaams accent, dat deze maar achter in de bus moest gaan zitten, want de voorste plaatsen waren gereserveerd voor echte Gentenaars. Een mevrouw op straat zei in de microfoon van de VRT dat zij toch ook wel vindt dat er meer voor de eigen bevolking moet worden gedaan, omdat het geld altijd ergens anders terecht komt en men elders veel beter voor zichzelf weet te zorgen. Een andere mevrouw kwam tussenbeiden om te zeggen dat zij de NGA wel begrijpt, maar dat West-Vlamingen toch ook aardige mensen zijn. Kennelijk zijn Vlamingen net als Nederlanders makkelijk op sleeptouw te nemen als het om dit soort vraagstukken gaat. Kennelijk hoort dat bij deze tijd.
De Gentse provocateurs zijn moderne Tijl Uilenspiegels. Zij leggen zaken bloot door wat bloedserieus is via een omweg op de hak te nemen. Wie geheel gespeend is van ironie en humor en alles bloedserieus neemt, is Geert Wilders. Hij roept in Nederland wat de NGA riep in Gent, maar hij meent het. Nu hij zo’n enorme zege bij de Europese verkiezingen heeft geboekt, denkt hij groot. Niet alleen de moslims Nederland uit, tientallen miljoenen moeten uit Europa worden verwijderd. Criminelen en ook iedereen die maar denkt aan sharia of jihad. Wilders is wars van Europese samenwerking, maar wil kennelijk wel een Europese gedachtepolitie, die in de hoofden van mensen moet kijken om te bezien of zij wel denken wat zij van Wilders mogen denken.
Wilders zet aan tot vreemdelingenhaat, stimuleert wij-zij denken en geeft blijk van meer onverdraagzaamheid dan dit land vele decennia lang heeft gekend. En dat ook nog eens allemaal zonder een greintje humor, wat misschien nog wel het ergste is. Want humorloosheid is een gemeenschappelijk kenmerk van alle fanatici. Zij kunnen zichzelf namelijk niet relativeren, hebben geen enkele vorm van zelfreflectie. En wie geen zelfrelativering kent, heeft per definitie geen gevoel voor humor. Dus: humorloosheid is een prachtig symptoom als je op zoek bent naar de ware fanaticus. De Gentse ervaring laat zien dat zelfs een grap tot tegenstellingen in de samenleving kan leiden, laat staan wat er kan gebeuren als het iemand nog ernst is ook. Daarom wordt het tijd dat wij ons bevrijden van onze verlamming tegenover Wilders. De Telegraaf geeft vanochtend het goede voorbeeld met het hoofdredactioneel commentaar. En in de politiek zal men niet langer Wilders’ boksring moeten betreden in tutu’s met fluwelen handschoenen aan.
Meer informatie
Read more ...