Kabinet-Van Zuylen van Nijevelt/Van Heemstra (1861-1862) - Main contents

Dit gemengd conservatief-liberale kabinet werd geleid door J.P.P. baron van Zuylen van Nijevelt, een schoonzoon van de vorige kabinetsleider J.J. Rochussen i. Van Zuylen was een voormalige medestander van Thorbecke i die allengs conservatiever was geworden. Na zijn aftreden in november 1861 werd de minister van Binnenlandse Zaken, Van Heemstra, kabinetsleider. Van Heemstra was samen met Rochussen formateur van het kabinet geweest. Ook de gematigd liberale minister van Koloniën Loudon behoorde tot de vooraanstaande figuren in het kabinet.

Het kabinet was weinig populair in de Tweede Kamer. In november 1861 werd eerst de begroting van Binnenlandse Zaken verworpen. Het kabinet werd vervolgens ten val gebracht, doordat op 21 december 1861 de Tweede Kamer via een amendement van de liberaal Ter Bruggen Hugenholtz i met 37 tegen 25 stemmen de begroting voor 'Onvoorziene Uitgaven' met de helft verminderde.

Het kabinet trad op 14 maart 1861 aan en werd op 1 februari 1862 afgelost door het tweede kabinet-Thorbecke i.

Samenstelling kabinet

Van Zuylen van Nijevelt trad in november 1861 af, omdat zijn conservatieve opvattingen op koloniaal gebied niet werden gedeeld door de andere ministers en door de koning.

• - 

  Het kabinet erkende Victor Emanuel als koning van Italië, het land dat door Garibaldi in 1860 werd gesticht na strijd tegen het koninkrijk van de twee Sicilies. Omdat de kerkelijke staat daardoor werd bedreigd, lag erkenning gevoelig bij de katholieken.

• - 

  De Eerste Kamer verwierp een wijziging van de Postwet, omdat zij vreesde dat de verlaging van de porto te nadelig was voor de schatkist.

De belangrijkste wet van het kabinet waren:

• - 

  de Wet op de raad van state (1861)

  Door deze wet was de Raad van State niet langer adviesorgaan van de Koning. Over alle wetsvoorstellen en maatregelen van inwendig bestuur moet de Raad advies uitbrengen. Voorstellen tot vernietiging van besluiten van Provinciale of Gedeputeerde Staten of van gemeentebesturen worden aan de Raad voorgelegd. Een afzonderlijke afdeling onderzoekt geschillen van bestuur.

• - 

  de Wet op de nationale militie (1861)

  Deze wet bepaalde dat de militie (het leger) zoveel mogelijk uit vrijwilligers moeste worden samengesteld, maar dat zij voltallig werd gemaakt door loting uit ingezetenen van 20 jaar. Het jaarlijkse contigent was 11.000. Een deel daarvan (600 man) werd bestemd voor de dienst op zee. Er waren vrijstellingen wegens ongeschiktheid, broederdienst en voor enige zoons. De militieraad deed uitspraak over een verzoek tot vrijstelling. Plaatsvervanging van uitgelotenen tegen betaling (remplacering) was mogelijk.