Ministerieel Conclaaf

In deze vergadering bereidden de ministers van Buitenlandse Zaken de Europese Raad van 12 december voor. Dit is het zevende officiële overleg in het kader van de Intergouvernementele Conferentie (IGC). Het conclaaf streeft ernaar openstaande punten af te ronden.

De besprekingen vonden plaats in een gespannen politieke sfeer, vier dagen nadat het Stabiliteitspact was 'opgeblazen' door Frankrijk en Duitsland.

De ministers van Buitenlandse Zaken vergaderden op vrijdag 28 november over tal van relatief kleine wensen, die elke lidstaat heeft ingebracht. Zaterdag 29 november werd besteed aan de grotere institutionele kwesties die voor de gehele Unie van belang zijn.

Compromisvoorstel

Voorafgaand het Conclaaf kwam Italië met een compromisvoorstel op de belangrijke punten van onderhandeling (CIG 52/03 en CIG 52/03 ADD 1, later gevolgd door het samenvattende document CIG 60/03. Zie documentenoverzicht hieronder.) De compromisvoorstellen behelzen tientallen artikelen. Enkele punten uit het document:

• - 

  De lidstaten voeren een gezamenlijk buitenlands beleid, waarvan de hoofdlijnen vastgesteld worden via meerderheidsbesluitvorming.

• - 

  Er komt geen Europese regelgeving op sociaal beleid (sociale zekerheid, arbeidsinspecties, beroepsopleidingen etc.), dit blijft voorbehouden aan de lidstaten.

• - 

  De Unie respecteert de diverse manieren waarop het strafrecht in de verschillende lidstaten is georganiseerd. Met name Groot-Britannië drong hierop aan, omdat dit land de juryrechtspraak niet wil opgeven.

• - 

  De Unie krijgt bevoegdheden op het gebied van toerisme.

In dit document is niet ingegaan op de meest gevoelige kwestie: het stemgewicht van de lidstaten in de Raad¹. Tijdens het overleg bleek een overeenstemming hierover moeilijk. Wellicht wordt een definitief besluit hierover enkele jaren uitgesteld.

Europese Commissie

De Europese Commissie zal waarschijnlijk flink uitbreiden, ondanks de angst dat de slagvaardigheid van dit orgaan dan aan kracht zal inboeten. Met name de nieuwe lidstaten wensen vast te houden aan het principe van minstens één europese commissaris per lidstaat. Met 25 lidstaten betekent dit een Europese Commissie van minstens 25 leden (thans 20).

Europese defensie

De ontwerp-Grondwet kent passages die de organisatie van een Europese defensiemacht regelt. Aanvankelijk stuitten dergelijke plannen op groot verzet van met name Groot-Britannië, die geen militaire samenwerking wenst buiten NAVO-verband. Tijdens het ministerieel conclaaf is overeen gekomen dat een beperkt aantal landen zich mogen verenigen in een defensie-alliantie. Er bestaat nog geen overeenstemming over een gezamenlijk militair hoofdkwartier.

Financiën en de euro

Staatssecretaris Atzo Nicolaï², die namens Nederland de onderhandelingen voerde, kondigde na afloop aan dat het vetorecht van lidstaten op de langetermijnbegroting van de EU blijft bestaan. Dit was voor Nederland een belangrijk punt tijdens de onderhandelingen.

Nicolaï slaagde er overigens niet om een discussie over het Stabiliteitspact te heropenen. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Joschka Fischer ontkende dat het pact was geschonden. Duitsland reageerde geïrriteerd op Nederlandse voorstellen om het Europese Hof van Justitie meer macht te geven. Volgens Nederland kunnen hiermee de euro-afspraken beter nageleefd worden.

Afronding van de juridische werkzaamheden

De Werkgroep Juridisch Deskundigen presenteerde de afronding van de werkzaamheden. De technische en juridische onvolkomenheden uit de ontwerp-Grondwet zijn geschoond; de ontwerp-Grondwet is hierdoor onder meer met 12 artikelen ingekort.

18 november 2003

De Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen (Razeb) besprak onder meer:

• - 

  De Minister van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie
• - 

  Handhaving van de zware procedure voor wijziging van Europese verdragen
• - 

  De voortgang van de Werkgroep juridische deskundigen

27 oktober 2003

De bijzondere IGC-Raad op ministerieel niveau hield zich met de volgende zaken bezig:

• - 

  Een inventarisatie van de wensen van de lidstaten m.b.t. diverse punten van het ontwerp-verdrag. Op meer dan 100 artikelen kwamen wijzigingsvoorstellen, Nederland wenste onder meer een wijziging van het statuut voor de Nederlandse Antillen.
• - 

  Italië kwam met een gewijzigd voorstel voor het voorzitterschap van de Raad.
• - 

  Er werd scherp onderhandeld over het behoud van het vetorecht op bepaalde beleidsonderdelen. Nederland kende een tegenslag met betrekking tot haar wens het vetorecht te handhaven voor de bepaling van de meerjarenbegroting van de Unie.

Verder kondigde Italië aan om eind november te komen met een totaalpakket, met daarin compromissen voor de machtsdeling tussen EU-organen.

16 en 17 oktober 2003

De regeringsleiders en staatshoofden bespraken tijdens de Europese Raad in Brussel met name oplossingen om de haperende onderhandelingen nieuw leven in te blazen. Daarnaast stelde het Italiaans voorzitterschap een nieuw voorstel op voor de organisatie van de Raad van Ministers.

14 oktober 2003

De Raad Algemene Zaken en Externe Betrekkingen (Razeb) besprak onder meer:

• - 

  Een hervorming van de IGC-werkwijze
• - 

  De Minister van Buitenlandse Zaken van de Europese Unie
• - 

  Een alternatief voorstel voor de inrichting van de Europese Commissie

4 oktober 2003

Thema's die tijdens de opening van de IGC aan bod kwamen zijn:

• - 

  Afschaffing van de Wetgevende Raad
• - 

  De wens om de ontwerp-Grondwet ingrijpend te hervormen
• - 

  De organisatie van de IGC: hoe zorg je dat met 28 deelnemers nog steeds efficiënt onderhandeld kan worden?

• - 

  Financieele Dagblad, 29 november en 1 december 2003
• - 

  NRC Handelsblad, 1 december 2003

• 1. 

  In the Council, government ministers from each EU country meet to discuss, amend and adopt laws, and coordinate policies. The ministers have the authority to commit their governments to the actions agreed on in the meetings.
  Together with the European Parliament , the Council is the main decision-making body of the EU.
  Not to be confused with:
   
• 2. 

  Liberaal politicus, die dertien jaar voor de VVD actief was in de landelijke politiek. Daarvoor secretaris van de Raad voor de Kunst. Was als Tweede Kamerlid woordvoerder justitie, cultuur en sociale zaken. Stond bij de aanpak van criminaliteit bekend als hardliner. In de kabinetten-Balkenende I en II staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, belast met Europese samenwerking en daarna minister voor Bestuurlijke vernieuwing en Koninkrijksrelaties in Balkenende III. Tijdens zijn staatssecretariaat was Nederland voorzitter van de EU en speelde het referendum over de EU-Grondwet. Als minister was hij verantwoordelijk voor de slotakkoorden met de Antillen over staatkundige vernieuwing. Keerde in 2006 terug als Kamerlid en was daarna van 2011 tot 2019 voorzitter van de Raad van Bestuur van DSM.