| Strategische doelstelling | Actie van de routekaart (mededeling EOR 2020) | Acties in het kader van de EOR-beleidsagenda |
| Prioriteit toekennen aan investeringen en hervormingen | 1. De doelstelling van 3 % van het bbp voor investeringen in O&O in de EU opnieuw bevestigen en een nieuwe overheidsinspanning in de EU voor een doelstelling van 1,25 % van het bbp vragen, die de lidstaten tegen 2030 moeten behalen
| In het pact voor onderzoek en innovatie wordt opnieuw bevestigd dat het belangrijk is prioriteit te geven aan investeringen en hervormingen (hoofdstuk 3): “De lidstaten moeten bijdragen aan de doelstelling op Unieniveau om 3 % van het Unie-bbp te investeren in O&O door op vrijwillige basis een nationaal streefcijfer vast te stellen voor hun totale uitgaven voor O&O”.
Actie 20: investeringen in en hervormingen van onderzoek en innovatie ondersteunen. Hoewel er geen specifieke EOR-actie werd opgezet om meer investeringen en hervormingen inzake O&I te ondersteunen, hebben verschillende lidstaten in het kader van de herstel- en veerkrachtfaciliteit gebruikgemaakt van deze financiering om hun O&I-investeringen te stimuleren en zijn zij in een aantal gevallen hervormingen beginnen door te voeren om een versnipperd O&I-systeem te consolideren, de banden tussen de wetenschappelijke en de bedrijfswereld te versterken of innovatie te stimuleren. Het opvoeren van deze inspanningen, vooral aan het einde van de periode van de herstel- en veerkrachtfaciliteit medio 2026, zal essentieel zijn om een sterkere EOR uit te bouwen.
|
2. Lancering van het EOR-transitieforum om lidstaten te ondersteunen bij de coördinatie en prioritering van nationale O&I-financiering en hervormingen
| Het EOR-transitieforum werd begin 2022 opgericht en werd later vervangen door het EOR-forum, dat belast is met de uitvoering van de EOR-beleidsagenda. Het bestaat uit de lidstaten, geassocieerde landen en belanghebbenden. |
| Uitmuntendheid toegankelijker maken | 3. Lidstaten ondersteunen die onder de gemiddelde investering in O&O per bbp in Europa zitten om hun totale investering in O&O met 50 % te verhogen in de volgende vijf jaar
| Gepland om te worden voltooid in het kader van actie 20 van de EOR-beleidsagenda, maar de lidstaten hebben zich er niet toe verbonden deze doelstelling na te streven. |
4. In het EOR-transitieforum een specifieke werkstroom opzetten voor toegang tot uitmuntendheid en minder presterende O&I-lidstaten ondersteunen om hun aantal vaak geciteerde publicaties te verhogen met een derde over vijf jaar
| Actie 16: uitmuntendheid EU-breed toegankelijker maken:
- In juni 2023 werd de subgroep inzake toegang tot uitmuntendheid van het EOR-forum — Netwerk van beheersautoriteiten voor O&I en cohesie (R&I and Cohesion Managing Authorities’ Network, RIMA) opgericht.
- In het RIMA worden beleidsactoren en beheersautoriteiten op het gebied van onderzoek en innovatie samengebracht om de innovatiekloof te beoordelen, uitmuntendheid te vergroten en voort te bouwen op bestaande verbredingsinstrumenten.
|
O&I-resultaten vertalen naar de economie
| 5. Gezamenlijke routekaarten voor industriële technologie uitwerken
| Actie 10: ervoor zorgen dat O&I-missies en -partnerschappen van de EU een cruciale bijdrage leveren aan de EOR:
- Het Trami-project (Transnational Cooperation on the Missions Approach) werd opgezet om de missies te ondersteunen.
- In het Europese missienetwerk werden belangrijke spelers uit de particuliere sector, de academische wereld, maatschappelijke organisaties en overheden samengebracht.
- Europese partnerschappen (EP’s) speelden een belangrijke rol bij de verwezenlijking van de EOR, bijvoorbeeld via het partnerschap voor een duurzame blauwe economie (Sustainable Blue Economy Partnership, SBEP). De kennishub van het partnerschap (Partnership Knowledge Hub, PKH) werd opgezet om de Commissie en de lidstaten te ondersteunen bij het uitvoeren en coördineren van de EP’s.
Actie 11: een EOR voor de groene transitie:
- Er werd een EOR-proefactie op het gebied van groene waterstof opgezet, naast de uitvoeringswerkgroep inzake waterstof, die tot doel heeft de respectieve strategische onderzoeks- en innovatie-agenda (Strategic Research and Innovation Agenda, SRIA) uit te voeren.
- Het SET-plan werd herzien, afgestemd op het huidige EU-beleid en aangevuld met een conferentie over het SET-plan en een mededeling.
- EOR-subactie 11.3 over de toekomst van werk werd opgezet om een bijdrage te leveren aan het beleid en O&I-financiering voor de toekomst van werk te sturen via een strategische onderzoeks- en innovatieagenda (SRIA). De SRIA is het resultaat van workshops en raadplegingen en biedt een overzicht van de huidige stand van O&I inzake de toekomst van werk, waarbij bestaande inspanningen worden benadrukt en gebieden voor verder onderzoek worden vastgesteld.
Actie 12: de groene/digitale transitie van Europa’s belangrijkste industriële ecosystemen versnellen:
- Er werden drie EOR-routekaarten voor industriële technologie opgesteld (over koolstofarme technologieën voor energie-intensieve industrieën; over circulaire technologieën; en over op mensen gerichte technologie voor industrie 5.0).
- Er werd een beleidsagenda opgesteld volgens het industrie 5.0-paradigma (mensgerichtheid, duurzaamheid en veerkracht), toegespitst op de vaardigheden, organisatiecapaciteit en operationele modellen die de dubbele transitie in de Europese industrie ondersteunen.
- In een verslag van de Commissie over de opschaling van innovatieve technologieën voor klimaatneutraliteit zijn demonstratiemodellen opgenomen in 184 door de EU gefinancierde projecten, waarbij technologieën voor klimaatneutraliteit worden ontwikkeld in energie-intensieve industrieën.
- Twee wederzijdse leerervaringen: overheidsbrede benadering inzake O&I (onderwerp over “groene transitie”) en het koolstofvrij maken van de industrie.
- In een verslag met een alomvattende analyse van het beleids- en financieringslandschap voor technologie-infrastructuur werden de belangrijkste zwakke punten en tekortkomingen in kaart gebracht.
- Er werd een routekaart voor de opwaardering/bouw van onderzoeks- en technologie-infrastructuur voor de luchtvaart op EU-niveau gepubliceerd om de schone transitie van de EU-luchtvaartsector te ondersteunen.
|
6. Een netwerkkader uitwerken en testen ter ondersteuning van de O&I-ecosystemen van Europa en voortbouwend op de bestaande capaciteiten, om de uitmuntendheid te versterken en de waarde van creatie, circulatie en gebruik van kennis te verhogen
| Actie 15: O&I-ecosystemen opbouwen om excellentie en concurrentiekracht te verbeteren:
- In het kader van de verbredingscomponent van Horizon Europa werden 25 uitmuntendheidshubs opgericht, die de regionale uitmuntendheid op het gebied van innovatie zullen versterken via innovatie-ecosystemen in verbredingslanden en daarbuiten, via teamvorming met en het smeden van nauwe banden tussen academici, bedrijven, lokale overheden en het maatschappelijk middenveld.
- Het initiatief van de regionale innovatievalleien (RIV) is erop gericht de versnippering van O&I-ecosystemen te verminderen. Er werden 148 regio’s geselecteerd die een RIV-label ontvingen en zich ertoe verbonden om: i) hun O&I-ecosystemen te versterken; ii) hun O&I-beleid en -investeringen beter te coördineren en te richten op belangrijke EU-prioriteiten; en iii) O&I-samenwerkingen aan te gaan met meer en minder geavanceerde regio’s die over complementaire slimme specialisaties beschikken.
- In 2022 werd een proefproject opgestart om het concept van EOR-hubs te testen als een kans om een kader uit te werken zowel voor meerlagig bestuur als voor een multistakeholderbenadering, waarvan steeds meer wordt erkend dat zij een rol spelen bij het aanpakken van maatschappelijke uitdagingen.
- Via het programma voor open toegang tot de onderzoeksinfrastructuur van het Gemeenschappelijk Centrum voor Onderzoek (JRC) heeft het JRC de toegankelijkheid bevorderd voor onderzoekers uit instellingen die zijn opgenomen op de lijst van landen voor verbreding van de deelname en verspreiding van excellentie, via kwijtschelding van de toegangskosten en ondersteuning voor reis- en verblijfkosten om experimenteel onderzoek uit te voeren, opleiding te ontvangen en capaciteit op te bouwen in de onderzoeksinfrastructuren van het JRC.
|
7. Leidende beginselen voor kennisvalorisatie en een gedragscode voor het slimme gebruik van intellectuele eigendom bijwerken en opstellen
| Actie 7: de EU-richtsnoeren voor een betere kennisvalorisatie verbeteren:
- Aanbeveling van de Raad betreffende de leidende beginselen voor kennisvalorisatie met het oog op een uniforme benadering van beleidsbeginselen en -maatregelen voor nationale, regionale en lokale beleidsmakers om de vertaling van O&I-resultaten naar impactvolle oplossingen voor de samenleving te optimaliseren.
- Een gedragscode voor het beheer van intellectuele activa en normalisatie biedt O&I-actoren richtsnoeren bij het beheer van intellectuele activa en normalisatie.
- In het voorjaar van 2023 werden bewustmakingscampagnes gelanceerd om de uitvoering van de leidende beginselen en de gedragscodes te ondersteunen.
- Er werd een wederzijds leermoment over kennisvalorisatie georganiseerd waarbij 16 lidstaten en twee geassocieerde landen betrokken waren.
|
| Verdieping van de EOR | 8. Nieuw instrumentarium ter ondersteuning van de ontwikkeling van loopbanen van onderzoekers
| Actie 4: aantrekkelijke onderzoeksloopbanen, circulatie van talent en mobiliteit bevorderen:
- Goedkeuring op 18 december 2023 van de aanbeveling van de Raad betreffende een Europees kader voor het aantrekken en behouden van onderzoeks-, innovatie- en ondernemingstalenten in Europa, met een nieuw Europees Handvest voor Onderzoekers.
- Lancering van de website van het Europees competentiekader voor onderzoekers ResearchComp (European Competence Framework for Researchers) op 13 juni 2023.
- Lancering op 10 juni 2024 van het EOR-talentenplatform en van het vernieuwde Europese portaal Euraxess — Onderzoekers in beweging, om onderzoekers en innovatoren tijdens hun loopbaan te ondersteunen.
- Twee wederzijdse leermomenten in het kader van de beleidsondersteuningsfaciliteit voor Horizon Europa (kennisvalorisatie en intersectorale mobiliteit; uitvoering van de aanbeveling van de Raad).
- Lancering van een Widera-pilootoproep inzake talentecosystemen in het kader van Horizon Europa, gericht op onderzoekers aan het begin van hun loopbaan.
- Oprichting van een observatorium voor onderzoeks- en innovatieloopbanen, dat samen met de OESO zal worden uitgerold.
- Resaver wordt ondersteund met het oog op de bredere toepassing, geografische uitbreiding en voortdurende verbetering van het aanbod ervan in landen waar het reeds operationeel is.
- Het vernieuwde en bijgewerkte “HR Excellence in Research award Portal” is nu een volwaardig initiatief in het kader van het EOR-talentenplatform.
Actie 17: de strategische capaciteit van openbare onderzoeksinstellingen vergroten:
- Er werd een aantal aanbevelingen voor gerichte acties op nationaal en Europees niveau ontwikkeld om de erkenning van het beroep en de reikwijdte en toegankelijkheid van opleidingsactiviteiten voor onderzoeksleiders te bevorderen.
- Horizon Europa financiert belangrijke projecten inzake onderzoeksbeheer, teneinde een specifiek competentiekader te ontwikkelen.
|
9. Via het Horizon Europa-programma een platform van open toegankelijke publicaties met collegiale toetsing opzetten; auteursrechten analyseren om het delen van uit overheidsmiddelen gefinancierde artikelen met collegiale toetsing zonder beperking mogelijk te maken; zorgen voor een Europese openwetenschapscloud die vindbare, toegankelijke, interoperabele en herbruikbare onderzoeksgegevens en -diensten aanbiedt (web van FAIR); en praktijken van open wetenschap stimuleren door het onderzoeksbeoordelingssysteem te verbeteren.
| Deze doelstelling komt aan bod in het kader van drie acties in de EOR-beleidsagenda.
Actie 1: open wetenschap mogelijk maken, onder meer via de Europese openwetenschapscloud (EOSC):
- Uitbouwen van de EOSC in het kader van het gezamenlijk geprogrammeerde Europese partnerschap.
- Nieuwe nationale strategieën voor openwetenschapsbeleid om praktijken inzake open wetenschap en FAIR-beginselen te integreren in alle nationale onderzoeksfinancieringsprogramma’s.
- EOSC-observatorium dat fungeert als een éénloketsysteem waar informatie over de uitvoering van open wetenschap wordt aangeboden.
- EOSC-catalogus van beste praktijken met voorbeelden van praktijken die gericht zijn op publicaties, gegevens, software en infrastructuur.
Actie 2: een op onderzoek toegesneden EU-wet- en regelgevingskader inzake auteursrecht en gegevens voorstellen:
- Studies over EU-wetgeving inzake auteursrecht en gegevens, evenals de impact ervan op de toegang tot middelen voor wetenschappelijk onderzoek, hergebruik van wetenschappelijke publicaties en uitwisseling en hergebruik van onderzoeksgegevens.
Studie over: i) het verbeteren van de toegang tot en het hergebruik van onderzoeksresultaten; ii) het vaststellen van belemmeringen en uitdagingen; en iii) het voorstellen van mogelijke maatregelen om de vrije circulatie van kennis te versterken (deze maatregelen omvatten de invoering van een EU-breed secundair publicatierecht en andere maatregelen om uitzonderingen voor open-eind- en flexibel onderzoek te versterken).
Actie 3: het beoordelingssysteem voor onderzoek, onderzoekers en instellingen hervormen:
- Overeenkomst inzake de hervorming van de onderzoeksbeoordeling (juli 2022), waarin een gemeenschappelijke richting voor de hervormingen wordt vastgesteld en tegelijkertijd de autonomie van de ondertekenende organisaties wordt gerespecteerd. In augustus 2024 was zij door 768 organisaties ondertekend.
- In augustus 2024 hadden 91 organisaties een actieplan gepubliceerd waarin zij uiteenzetten hoe zij voornemens zijn de verbintenissen in de overeenkomst uit te voeren.
- De Coalitie voor het bevorderen van onderzoeksbeoordeling (CoARA) werd in december 2022 opgericht. Hierin wordt een brede waaier aan belanghebbenden samengebracht. In augustus 2024 hadden 676 organisaties zich erbij aangesloten.
- Binnen CoARA zijn 13 werkgroepen opgericht om goede praktijken te identificeren en aanbevelingen te formuleren over verschillende aspecten van de onderzoeksbeoordeling. 16 groepen, waarin telkens de ondertekenaars van een bepaald land worden samengebracht (de zogenaamde “nationale hoofdstukken”) zullen de hervormingen op nationaal niveau faciliteren.
- Er zijn nationale dialogen opgestart om mogelijke juridische en administratieve belemmeringen en oplossingen in kaart te brengen.
|
10. Het witboek van het Efsri uitvoeren en een bijgewerkte bestuursstructuur voor onderzoeks- en technologie-infrastructuren opzetten.
| Actie 8: onderzoeksinfrastructuren versterken:
- Analyse van het landschap van de Europese onderzoeksinfrastructuren, met een nieuwe methodologie, gepubliceerd in juni 2024.
- Herziening van het Europese Handvest voor toegang tot onderzoeksinfrastructuren, verwacht eind 2024.
- Bijwerking van de Esfri-routekaart die moet worden gelanceerd in oktober 2024.
- Verslag van de Commissie over de toepassing van de ERIC-verordening, gepubliceerd in augustus 2023.
- Taskforce Esfri-EOSC, opgericht in juni 2023.
|
11. Een routekaart opstellen van acties voor het tot stand brengen van synergieën tussen hoger onderwijs en onderzoek, met name voortbouwend op de tweeledige rol van universiteiten.
| Actie 13: instellingen voor hoger onderwijs versterken:
- De subgroep “Universiteiten voor de EOR” van het EOR-forum heeft een actieplan uitgewerkt met aanbevelingen voor acties op korte, middellange en lange termijn met het oog op een betere coördinatie tussen de lidstaten en de EU om uitmuntendheid te bevorderen. Er werd een aantal acties op EU-niveau uitgevoerd in het kader van het Widera-werkprogramma van Horizon Europa.
- De mededeling over een Europese strategie voor universiteiten die in 2022 werd gepubliceerd, is erop gericht de Europese dimensie in hoger onderwijs en onderzoek te stimuleren. De Europese strategie voor universiteiten bevat kruisverwijzingen naar de EOR en relevante EOR-acties ter bevordering van de transformatie van universiteiten, om hun uitmuntendheid op het gebied van O&I te vergroten (bv. open wetenschap, academische loopbanen). Gelet op het belang van de O&I-dimensie van instellingen voor hoger onderwijs, wordt dit in het kader van Horizon Europa aangevuld met het initiatief voor Europese excellentie en andere specifieke oproepen in het kader van het Widera-werkprogramma van Horizon Europa.
Actie 6: de academische vrijheid in Europa beschermen:
- Het werkdocument van de diensten van de Commissie over de aanpak van buitenlandse inmenging in O&I van 2022 biedt een alomvattende strategie voor instellingen voor hoger onderwijs en organisaties die onderzoek uitvoeren.
- De Europese strategie voor universiteiten, gericht op het veiligstellen van de academische vrijheid in instellingen voor hoger onderwijs.
- Het forum voor academische vrijheid van het Europees Parlement, opgericht in november 2022 om de jaarlijkse “Academic Freedom Monitor” op te stellen.
- Wederzijdse leermomenten over de aanpak van buitenlandse inmenging in O&I met een sterke nadruk op de bescherming van institutionele autonomie en academische vrijheid.
- Goedkeuring van de aanbeveling van de Raad betreffende verbetering van de onderzoeksveiligheid waarin een evenwicht wordt gezocht tussen openheid en veiligheid, met inachtneming en bescherming van basisbeginselen zoals academische vrijheid, institutionele autonomie en non-discriminatie.
|
12. Inclusieve gendergelijkheidsplannen met lidstaten en belanghebbenden uitwerken om gendergelijkheid in de EU in O&I te stimuleren
| Actie 5: gendergelijkheid en inclusiviteit bevorderen:
- Gendergelijkheid komt in Horizon Europa aan bod door het invoeren van:
- gendergelijkheidsplannen als een subsidiabiliteitscriterium voor bepaalde categorieën van rechtspersonen;
- het standaardvereiste om een genderdimensie te integreren in O&I-inhoud;
- een streefdoel van 50 % vrouwen in raden die verband houden met Horizon Europa, in deskundigengroepen en in beoordelingscomités, en de invoering van een genderevenwicht in onderzoeksteams als rangschikkingscriterium voor voorstellen met dezelfde score.
- Het verslag “Approaches to inclusive gender equality in Research and Innovation” over opkomende praktijken en beleidsmaatregelen op EU- en nationaal niveau.
- Ontwerpverslag over de impact van gendergelijkheidsplannen in de hele EOR.
- De EU-prijs voor gendergelijkheidskampioenen werd in het leven geroepen voor de erkenning van instellingen die uitstekende resultaten behalen bij het uitvoeren van de gendergelijkheidsplannen.
- De subgroep inzake inclusieve gendergelijkheid van het EOR-forum:
- taskforce inzake de genderdimensie in O&I en taskforce inzake gendergerelateerd geweld;
- gedragscode inzake nultolerantie, ter bestrijding van gendergerelateerd geweld, inclusief seksuele intimidatie, in het O&I-systeem van de EU.
|
| Horizontaal | 13. Samen met lidstaten en belanghebbenden Europabrede participatieve campagnes van burgerwetenschap organiseren om bewustzijn en netwerking te verbeteren
| Actie 14: wetenschap dichter bij de burger brengen:
- Er werden wederzijdse leermomenten over initiatieven voor burgerwetenschap — beleid en praktijk georganiseerd, om de uitwisseling van informatie over burgerwetenschap, ervaringen en geleerde lessen te bevorderen.
- Wederzijdse leermomenten over publieke betrokkenheid — beleid en praktijk georganiseerd om publieke deelname aan O&I-beleid te bevorderen.
- Voltooide/lopende initiatieven: de Europese stad voor wetenschap in Leiden (2022) en Katowice (2024), EU TalentOn, de EU-wedstrijd voor jonge wetenschappers (EUCYS), Plastic Pirates – Go Europe!; initiatief voor burgerwetenschap.
- Eurobarometerenquête over de kennis en houdingen van Europese burgers ten aanzien van wetenschap en technologie (2021), waaruit blijkt dat negen van de tien EU-burgers verwachten dat een aantal technologieën die momenteel worden ontwikkeld een positief effect zal hebben op de samenleving.
|
14. Samen met de lidstaten een benadering ontwikkelen om strategische prioriteiten vast te stellen en uit te voeren die gericht zijn op de uitvoering van de EOR-agenda via het EOR-transitieforum en via een pact voor O&I in Europa.
| In het kader van het EOR-forum hebben de lidstaten, de Europese Commissie en belanghebbenden samengewerkt om strategische prioriteiten vast te stellen voor de EOR-beleidsagenda en om de gemeenschappelijke inspanningen voor de uitvoering van de acties ervan te coördineren.
Verschillende van de acties uit de EOR-beleidsagenda dragen bij aan deze actie in het kader van de routekaart. Alleen acties die hierboven niet zijn beschreven, zijn opgenomen in dit overzicht.
Actie 9: een positief klimaat en een gelijk speelveld voor internationale samenwerking op basis van wederkerigheid bevorderen:
- De permanente subgroep voor een globale aanpak van het EOR-forum.
- Multilaterale dialoog over de beginselen en waarden voor internationale samenwerking in O&I met belangrijke niet-EU-partners.
- Een internationale ministeriële conferentie waar een ministeriële verklaring over de beginselen en waarden voor internationale samenwerking in O&I werd bekrachtigd (de “Verklaring van Brussel” (16/02/2024)).
- Verdere ontwikkeling van een Europees kader voor wetenschapsdiplomatie en een initiatief voor een Team Europa-benadering bij samenwerking met Afrika.
- Een aanbeveling voor een Team Europa-benadering ten aanzien van China wordt momenteel opgesteld.
Actie 19: een doeltreffend EOR-monitoringsysteem opzetten:
- Een nieuw EOR-monitoring- en evaluatiekader, met belangrijke monitoringinstrumenten en -mechanismen in het kader van de uitvoering van andere acties.
- Het EOR-beleidsplatform werd gelanceerd en het verslag op EU-niveau, het EOR-scorebord en -dashboard 2023 en de EOR-landenverslagen werden gepubliceerd.
Actie 18: de ontwikkeling van nationale procedures voor de uitvoering van de EOR door de lidstaten ondersteunen. Deze actie werd niet uitgevoerd wegens onvoldoende steun van de lidstaten.
|