Bijlagen bij COM(2023)757 - Netwerken: ontbrekende schakels - EU-actieplan voor netwerken - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2023)757 - Netwerken: ontbrekende schakels - EU-actieplan voor netwerken. |
|---|---|
| document | COM(2023)757 |
| datum | 28 november 2023 |
12
aansluiting de kosten voor de aansluiting op het net betalen, hun projecten niet zullen voo rtz ette n .
Actie 7: Het ENTSB-E en de EU-DSB- entiteit bevorderen de invoering van
technologieën voor slim me netten en netefficiëntieen innovatievetechnologieën
Commerciële technologieën die de werking van de elektriciteitsnetten aanzienlijk kunnen
32 n
verbeteren, zijn gemakkei ij k beschikbaar, maar worden onvoldoende gebruikt . Uergel ij ke technologieën kunnen echter leiden tot lagere kosten voor consumenten door netverliezen te
33 k
verminderen . rxennis van de bestaande pijplijn van projecten waar dergel ij ke technologieën reeds zijn bewezen en van de gekwantificeerde voordelen die zij hebben opgeleverd, kan duidelijke argumenten verschaffen aan projecto n tw ikkelaars die het gebruik ervan nog overwegen. Daarom moet de zichtbaarheid worden vergroot van de technologische middelen die snel kunnen worden ingezet, alsook van innovatieve oplossingen voor slimme netten en een betere netefficiëntie, zoals dynamische~MJnvermogens, supergeleidende kabels op hoge temperatuur, statische synchrone compensatoren (Statcom), spanningsbronconverters in HVDC- sy ste men, HVDC "schakelaars of f a s e v e rsc h u i v e n d e transformatoren
Het ENTSB-E en de EU-DSB- entiteit moeten gezamenlijk de I echnopedia bijwerken om duidelijkheid te verschaffen over dergel ij ke elementen en ervoor te zorgen dat de in proefprojecten in heel Europa gebruikte technologieën die relevant zijn voor projecten voor slimme elektriciteitsnetten en voor het verhogen van de netefficiëntie erin worden behandeld, met inbegrip van de technologieën die zijn o n tw ikkeld in het kader van prOgrcUÜÏÏlci S van Horizon Europa of Horizon 2020. Te chnopedia moet informatie verstrekken over gebruikssituaties en voordelen, en moet uiterlijk eind 2024 e n te n min ste eenmaal perjaar worden b ij gewerkt, zodat o n tw ikkelaars de technologieën op passende wijze in aanmerking kunnen nemen bij het o n tw erpen van hun respectieve projecten en de regulerende instanties het gebruik ervan onder o n tw ikkelaars kunnen aanmoedigen. B ij werkingen moeten worden verspreid op toekomstige topbijeenkomsten over slimme elektriciteitsnetten die met steun van de Uom missie en de EU-DSB- entiteit worden georgan iseerd.
Om technologieën voor slimme netten en netefficiëntie en innovatieve technologieën verder te bevorderen, zal de Commissie verdere onder steuning bieden met de komende netcodes betreffende de deelname van gedecentraliseerde energiebronnen aan de mark te n.
Actie 8: ACER beveelt in zijn volgende tariefverslag be ste praktijken aan met betrekking tot de bevordering van technologieën voor slimme netten en netefficiëntie door middel van tariefontwerp, met bijzondere aandacht voor het in aanmerking nemen van exploitatiekosten naast kapitaaluitgaven en batenverdeling
Netten worden doorgaans gefinancierd via nettarieven, aangevuld met congestie~inkomsten voor grensoverschrijdende transmissieprojecten. De nettarieven voor transmissie en distributie moeten regelmatig worden geactualiseerd, waarbij zowel exploitatiekosten als
32 The benefits of innovative grid technologies, CurrENT, d e ce m b e r 2 02 1 .
33 7 ( \
/—O zijn, gezien de hoge re spanningsniveaus ^en de lagere stroo m sterktej, de netverliezen in de transmissiën ette n relatief gezien lager dan
i n d i stri b uti e nette n ! ongeveer 0,5 tot 3 % bij transmissie tegenover 2 tot 14% bij distributie. Re port onPo^r Lsses, CEER, maart 2020. ^Waarnemingscentrum voorschcn e ~e n e rg ietechnolog ie, Smart grids in the European Union, Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek, oktober 2023.
3^ https.Z/entsoe.eu/Tech nopedia/
13
kapitaaluitgaven op passende wijze in aanmerking worden genomen, zodat zij een weerspiegeling zijn van het veranderende energiesysteem in de richting van decarbonisatie en een steeds actievere rol van distributiesysteembeheerders. Er moet rekening worden gehouden met een stijging van de operationele kosten voor de uitrol en exploitatie van onze netten, onder meer voor fysieke en cyberbeveiliging. Efficiëntie-eisen
36 n
stimuleren de netexploitanten om de kosten te verlagen en efficiënter te werken . Ue nationale regulerende instanties moeten hun nettarieven of methodologieën voor het bepalen van de nettarieven regelmatig evalueren, met inbegrip van de wijze waarop zij langeterm ij n pri k kels vaststellen, verschuivingen in de piekvraag onder steunen en de uitrol sti muieren van technologieën die de efficiëntie en operabiliteit van de netten vergroten (zie vorige actie), b ij voorbeeld door middel van op output of prestaties gebaseerde vergoedingsregelingen. De nettarieven moeten b ij gevolg mee~evolueren met het
i 37
energiesysteem. Innovatieve benaderingen zoals batenverdeling kunnen b ij dragen tot de veerkracht van het energiesysteem tegen betaalbare prijzen. Sommige lidstaten voeren
I 38
nieuwe prakt ij ken in, de Italiaanse nationale regulerende instantie schakelt b ij voorbeeld van regulering op basis van input over op premies om de overdrachtcapaciteit te vergroten en capex_efficiëntie sterker te stimuleren, en neemt in 2024 zowel exploitatiekosten als
kapitaaluitgaven in aanmerking. ACER moet de nationale regulerende instanties verder
39
onder steunen door beste praktijken aan te bevelen in het volgende tariefverslag dat in januari 2025 ze, worden uitgebracht, op basis van grondig overleg met alle relevante belanghebbenden, en vervolgens de nationale regulerende instanties ondersteunen bij de uitvoering ervan.
Zoals vastgesteld in de elektriciteits verordening, bieden tariefmethodologieën passende stimulansen, ook op de lange termijn, om te zorgen voor kostenreflectiviteit, hetgeen wordt versterkt door een zorgvuldige af w eging van de verdeling van de kosten tussen producenten en consumenten. Dit is met name relevant gezien het feit dat de neto n tw i k k e I i n g in toenemende mate wordt gestuurd door de noodzaak om gebieden te verbinden waar hernieuwbare energie kan worden opgewekt, een trend die tot uiting moet komen in het passende niveau van injectie- en aansluitkosten om de daarmee samenhangende kosten te dekken.
V. DE TOEGANG TOT FINANCIERING VERBETEREN
Vo or de financiering van de noodzakelijke netverzwaringen en aanpassingen zullen enorme bedragen, bijna een half bi IJ oen, moeten worden vr ij gemaakt, in een context waarin de overheidsmiddelen beperkt zijn en projecten te kampen hebben met inflatie en stijgende rentevoeten. Er doen zich ook problemen voor met de kredietrating en de toegang tot kapitaal voor projecto n tw ikkelaars. Netbeheerders, zowel op transmissie- als op distributieniveau, worden geconfronteerd met een ongekende toename van de kapitaaluitgaven. Zo kunnen de omvang en de snelle uitbreiding van het investeringsprogramma van een onderneming van invloed zijn op de kredietrating, met negatieve gevolgen voor de toegang tot financiering. Dit alles vereist nieuwe inspanningen om op maat gesneden financieringsproducten en instrumenten ter ondersteuning van n et i n v este r i n g e n vastte stellen.
Report on regulatory frameworks for Eu ropean energy networks , CEER,januar, 2023.
37 D
De n efit~ b a sed incentive regulation to promote efficiency and innovation in addressing systen
2023.
https l//e nerqy.ec.europa.eu/eve nts/9th ~e nergym f ra stru ctu re-forum -2023-06-1 2 en ^ https,//www,acer,europa ,eu/Publ cations/AC ER electricity n etw ork tariff report.pdf
14
Actie 9: De C om missie stelt op maat gesneden financieringsmodellen vast en versterkt de dialoog om belem meringen voor particuliere financiering aan te pakken
\/o o rt bouwend op de Investors Dialogue on Energy zal de Commissie tegen eind 2023 een versterkt proces opstarten met invest éérders (met inbegrip van pensioenfondsen), kredietinstellingen, financiële instellingen, regulerende instanties en systeem beheerders om belemmeringen voorfinanciering in kaartte brengen en aan te pakken, onder meer door middel van bankkredieten, marktconforme instrumenten (schuld en eigen vermogen), garanties en gemengde financiering. Gezien de specifieke kenmerken van de bedr ij fs modellen van systeembeheerders moet de Commissie, met de steun van de relevante belanghebbenden, financieringsin st rum enten onderzoeken om de meest geschikte oplossingen te bieden die bea n tw oorden aan de investeringsbehoeften, met inbegrip van garanties of soortgelijke financieringsmechanismen die als katalysator fungeren voor particuliere financiering.
De C ommissie en de EIB zullen verder onderzoeken of er behoefte is aan financieringsin strumenten en instrumenten ter onder steuning van netinvesteringen in het algemeen, in het kader van InvestEU.
De Commissie zal zorgen voor de coördinatie en synergieën tussen deze werkzaamheden en relevante werkzaamheden op het gebied van toegang tot financiering zoals uiteengezet in het actieplan voor windenergie (a cti e 8) en andere technologieën voor hernieuwbare energie, teneinde een coherente integratie van hettoekomstige elektriciteitssysteem te waarborgen.
Actie 10: De C ommissie gee ft meer inzicht in de mogelijkheden van EU-financieringsprogramma' s voor slim me netten en modernisering van distributienetten
Distributienetten komen in aanmerking voor financiering in het kader van verschillende financieringsin strumenten van de EU. Be, angrijke financieringsbronnen zijn het Europees Fonds voor regionale ontwi kkel i ng (EFRO), het Uohesiefonds en de herstel en veerkrachtfaciliteit, met inbegrip van de REP o w e r EU- co m ponent. Het EFRO en het Cohesiefonds kunnen de o n tw ikkeling van slimme energiesystemen, netten en opslagprojecten medefinancieren. In hun operationele prO^rcHTHTlci S voor de periode 2021-2027 hebben de lidstaten tot dusver in totaal slechts 4,7 m i IJ a r d EUR toegewezen, wat neerkomt op investeringen van D miljard EUR. D e toegewezen bedragen variëren sterk tussen de lidstaten, ook omdat sommige lidstaten de herstel" en veerkrachtfaciliteit hebben gebruikt om dergel ij ke investeringen te onder steunen. Het moderniseringsfonds, dat wordt gefinancierd met een deel van de inkomsten uit het EU-ETS40, en de herstel" en veerkrachtfaciliteit kunnen b ij dragen aan een deel van de investeringsbehoeften.
Dij het wijzigen van hun operationele prO^rcHTHTlci S voor het EFRO en het Uohesiefonds moeten lid st aten met een grote behoefte aan modernisering van het distributienet en de uitrol van lokale slimme netten bekijken welke mogelijkheden er zijn om de toew ij zingen voor deze sector te verhogen. De C ommissie zal vanaf het eerste kwartaal van 2024 een proces op gang brengen om samen met de lidstaten te werken aan financieringsmogelijkheden voor distributienetten, onder meer via een specifieke bijeenkomst
^ Het moderniseringsfonds gebruikt een deel van de EU"ETS"inkornsten om inves te ringen in de mode 13 E U ~ I i d sta te n meteen lager inkomen te ondersteunen, In de periode 2021~2030 zal 57 miljard EUR , moderniseringsfonds, uitgaande van een EU_ETS_prijs van 75 EUR/tC02.
15
op hoog niveau. De C om missie zal ook specifieke technische bijstand voorstellen in het kader van het instrument voor technische onder steuning om ondernemingen te helpen bij de voorbereiding van hun financieringsaanvragen, en samenwerken met de EU-DSB- e nti te it om haar DSB-i eden op de hoogte te brengen van deze actie.
VI. DE UI TROL VERSNELLEN DOOR SNELLERE
VERGUNNINGVERLENING EN BETROKKENHEID VAN HET PUBLIEK
Infrastructuurprojecten worden geconfronteerd met ingewikkelde en langdurige vergunningsprocedures, aangezien zij betrekking hebben op lange afstanden en zeer vaak de grenzen van meerdere rechts gebieden overschrijden. Dit betekent dat verschillende vergunningsprocedures moeten worden doorlopen in verschillende talen en met verschillende regelingen en termijnen. Sommige van deze problemen houden verband met beperkingen op het gebied van personeel en de digitalisering van de bevoegde instanties. Het proces van het verkrijgen van de nodige milieuvergunningen voor grensoverschrijdende projecten is soms moeilijk, vooral voor projecten die door beschermde natuurgebieden of habitats van bepaalde soorten lopen, met name wanneer de kennis over de aanwezige beschermde habitats en soorten niet volledig is. Bovendien is er bij de uitvoering van infrastructuurprojecten vaak sprake van grote bezorgdheid van het publiek, wat in het ergs te geval kan leiden tot langdurige gerechtelijke procedures. Wette MJke minimumeisen vol st aan vaak niet om tegemoet te komen aan de zorgen van de lokale gemeenschappen die de gevolgen van de bouw van een project in hun omgeving ondervinden, en er moet worden gestreefd naar meer betrokkenheid van het publiek dan strikt noodzakelijk.
De TEN-E "verordening en meer recent Verordening (EU) 2022/2577 van de Raad (de noodverordening) bieden oplossingen voor deze problemen, maar daar wordt nog niet voldoende gebruik van gemaakt.
Actie 11: De C om missie onder steunt versnelde vergunningverlening door richtsnoeren en technische ondersteuning te bieden voor de uitvoering van bestaande wetgevingsinstrumenten en de lidstaten nemen versnellingsmaatregelen
De lidstaten kunnen gebruikmaken van de vr ij willige bepalingen uit hoofde van de noodverordening van de Raad (artikelG) en worden aangemoedigd om de herziene richtlijn hernieuwbare energie snel om te zetten met het oog op een snellere o n tw i k k e I i n g van de transmissie- en distributienetten die nodig zijn om hernieuwbare energie in het systeem te integreren. De o n tw ikkeling van netten wordt in toenemende ma te gestuurd door de noodzaak om grote hoeveelheden hernieuwbare energie in hetsysteem te integreren, en er kan dus een belangrijk potentieel zijn voor de lidstaten om specifieke infrastructuurgebieden aan te wijzen overeenkomstig respectievelijk de verordening en de richtlijn.
Het in 2022 opgerichte platform van nationale bevoegde instanties voor vergunningverlening is een nuttig forum gebleken voor het ui tw isselen van beste prakt ij ken en het verschaffen van verduidelijking en begeleiding. De werkzaamheden van het platform zullen worden geïntensiveerd. M et name zal er een speciale ministeriële bijeenkomst worden georganiseerd om te zorgen voor politieke sturing om geconstateerde problemen bij de vergunningverlening aan te pakken. I er verdere onder steuning zal de Vv o m missie in 2024
_
ersnellen (PB L 335 van 29.1 2.2022, blz. 36)
16
een studie uitvoeren waarin de uitvoering van de vergunningsbepalingen van de TEN-E-verordening wordt beoordeeld. Dit zal met name de identificatie en verspreiding van beste praktijken mogelijk maken. Op basis van de bevindingen van de studie moeten de lidstaten specifieke maatregelen va stst ellen die moeten worden genomen om hun vergunningsregelingen te versnellen. De Commissie zal deze beoordeling en de uitvoering ervan onder steunen via het platform van nationale bevoegde instanties voor vergunni ngverleni ng.
De Commissie zal samenwerken met relevante ministeries en vergunningverlenende instanties, onder meer in het kader van het Burgemeestersconvenant, om meer bekendheid te geven aan en ter onder steuning van de toepassing van de bepalingen van de richtlijn hernieuwbare energie III en de noodverordening van de Raad en de herziene richtlijn hernieuwbare energie met betrekking tot distributienetten. Bovendien zal het platform van nationale bevoegde instanties verder van gedachten wisselen over de vergunningskenmerken van slimme elektriciteitsnetten om de respectieve procedureste stroomlijnen.
Gezien de belemmeringen bij de vergunningverlening waarmee energie-
infrastructuurprojecten worden geconfronteerd, zal de Vv o m missie uiterlijk medio 2025 richtsnoeren ver st rek ken voor de aanwijzing van specifieke infra structuurgebieden voor netprojecten die nodig zijn om hernieuwbare energiebronnen te integreren, zoals bepaald in de herziene richtlijn hernieuwbare energie. De C ommissie zal, indien nodig, uiterlijk in het
vierde kwartaal van 2024 de bestaande richtsnoeren voor het stroomlijnen van
42
milieueffectbeoordelingen voor projecten van gemeenschappelijk belang en projecten van wederzijds belang en de richtsnoeren betreffende energietransm issie_infrastructuur en EU-
43
natuurwetgeving bijwerken om deze aan te passen aan de herziene wetgevingskaders van TEN-E en de richtlijn hernieuwbare energie, en de stroomlijning van de bepalingen inzake vergunni ngverleni ng.
Tot slot zal de Commissie vanaf 2024 de digitalisering van vergunningsprocedures voor netprojecten onder steunen via het instrument voor technische ondersteuning. In de
44
verordening tot vaststelling van een instrument voor technische ondersteuning is bepaald dat de lid sta te n door middel van op zichzelf staande projecten of meerlandenprojecten technische expertise kunnen krijgen om de vergunningverlening te versnellen. De lid sta te n worden aangemoedigd gebruik te maken van het door de Commissie aangereikte instrument voor technische onder steuning om hun systemen voor de behandeling van aanvragen voor vergunnings- en aansluitingsprocedures te verbeteren, b ij voorbeeld door middel van digitalisering. Daarnaast zal de Commissie, zoals aangekondigd in het Europees actieplan
45
voor windenergie , tegen het einde van hetjaar een specifiek online-instrument lanceren om de lidstaten te ondersteunen, onder meer door a n tw oord te geven op veelgestelde praktische vragen van de lidstaten in verband met de uitvoering van de herziene vergunni ngsbepal i ngen.
,n Interest fPCIs), Eur
2013.
Richtsnoeren bet re f f e nde energietransm issie"infrastructuur en EU~natuurwetqevinq, Europese Commissie, 2018, ^ Ve rord e ninq (EU) 2021/240 tot va stste llinq van een instrumentvoortechnische onde rste u n i n q (PB L57 van 18.2.2021, blz. 1). _.
17
Actie 12: De C ommissie lanceert een pact voor betrokkenheid met het oog op vroegtijdige, regelmatige en zinvolle betrokkenheid van belanghebbenden en regelgeven de on dersteu n i ng
Het kwantificeren en in geld uitdrukken van de succesvolle vermijding van conflicten en vertragingen kan een uitdaging vormen in een complex regelgevingskader voor de aanleg van infrastructuur die de grenzen van meerdere rechts gebieden overschrijdt en onder verschillende bevoegdheden valt. Hoewel beste prakt ij ken worden bevorderd en gedeeld tussen projecto n tw ikkelaars, moet het kader voor betrokkenheid van belanghebbenden worden versterkt in een regelmatige en collectieve inspanning om de gevolgen voor de gemeenschappen en de natuur te beperken en tegelijkertijd de voordelen te herverdelen onder de gemeenschappen en de natuurbescherming te verbeteren.
Om de potentiële weerstand van het publiek aan te pakken en de hoogste norm voor de betrokkenheid van belanghebbenden te waarborgen, zal de oom m issie tijdens de PCI E nergy Days in 2023 e en pact voor betrokkenheid van de lidstaten, nationale regulerende instanties, systeem beheerders en het maatschappelijk middenveld lanceren met het oog op vroegtijdige, regelmatige en zinvolle betrokkenheid van belanghebbenden en de behoefte aan passende onder steuning op regelgevingsgebied (zie b ij lage II).
VII. DE TOELEVERINGSKETENS VOOR NETTEN VERSTERKEN
De EU- industrie is wereldleider op het gebied van de productie van componenten voor elektriciteitssystemen, zoals HVDC "kabels en onderstations, essentiële elementen om de of f s horeambities van de EU te verwezenlijken.
Niettemin signaleren o n tw ikkelaars van netprojecten lange en oplopende leve rt ij den bij de aankoop van specifieke netcomponenten, soms zelfs van meerdere jaren voor de meest dringende projecten van gemeenschappelijk belang, onder meer vanwege de beperkte levering van bepaalde componenten of de stijgende grond stofpr ij zen. Tegelijkertijd is het voor EU"fabrikanten moeilijk om te profiteren van schaalvoordelen als gevolg van verschillen in productspecificaties. Door de sterke groei van de wereldwijde vraag naar technologieën voor elektriciteitsnetten zouden de leve rt ij den nog verder kunnen oplopen. Daarom zal de productiecapaciteit van de EU aanzienlijk worden uitgebreid, terwijl het partnerschap van de EU de waardeketens verder zal versterken.
De toenemende wereldwijde concurrentie op de markt voor HVDC" en HVAC" kabels en ~ systemen, die nog steeds hoofdzakelijk in Europa worden geproduceerd, is zeer positief, mits er een gel ij k speelveld is. Om de veerkracht van het energiesysteem te bevorderen, is bijzondere aandacht geboden om ervoor te zorgen dat een dergel ij k gel ij k speelveld blijft bestaan, zonder dat er ruimte is voor oneerlijke handelspraktijken.
Dovendien moet erop worden toegezien dat er geen veiligheidsrisico's o n tsta an. Len beroep doen op leveranciers uit derde landen, met name uit landen die de waarden en standpunten van de EU niet onderschrijven, om aan de behoeften van de EU op het gebied van kritieke energie~infrastructuur te voldoen, kan echter veiligheidsrisico's met zich meebrengen ,
_ betreffende de weerba
18
47
zowel rechtstreeks op het gebied van cyberbeveiliging als in verband met de mogelijke inzet van dergel ij ke afhankelijkheid van toeleveringsketens als wapen.
De afhankelijkheid van leveranciers uit derde landen met een hoog risico voor kritieke onderdelen kan tot cy b e r k w ets b a a r h e d e n voor het net leiden, waaronder i n te r c o n n e cto r e n met derde landen. LJe richtlijn beveiliging van net" en informatiesystemen (NIS 2)48 v e r p I i c h t entiteiten in de energiesector ertoe om in het kader van de maatregelen voor het beheer van cyberbeveiligingsrisico' s beveiligingsmaatregelen te nemen met betrekking tot hun toeleveringsketens. De komende verordening cyberweerbaarheid, waarover de medewetgevers momenteel onderhandelen, zal de beveiliging van de toeleveringsketen aanzienlijk verbeteren door cyberbeveiliging door o n tw erp te eisen voor hardware- en s oftw areproducten met digitale kenmerken die in de EU in de handel komen, en fabrikanten ertoe te verplichten de naleving van de cyberbeveiligingseisen gedurende de hele levenscyclus van het productte waarborgen.
Voorts worden de netbeheerders in de EU met problemen geconfronteerd bij het verkrijgen van voldoende toegang tot grondstoffen, zoals koper of staal. Gezien de ambitieuze uitroldoelstellingen moeten de uitbreiding van de productiecapaciteit van de EU en de diversificatie van de levering van grondstoffen en belangrijke com ponen te n intern en via EU-overeenkom st en of partnerschappen met betrouwbare derde landen worden nagestreefd. De wet kritieke grondstoffen zal ertoe b ij dragen dat Europa deze doelstellingen verwezenlijkt, onder meer via binnenlandse productie en strategische partnerschappen. De C om missie werkt aan het waarborgen van de toegang tot kritieke en strategische grond st off en. W ijhandelsovereenkomsten en andere bilaterale overeenkomsten, die betrekking hebben op toeleveringsketens op het gebied van energie, grondstoffen en schone technologie, en de Global Gatewaystrategie zullen hier eveneens toe b ij dragen.
Ook moet worden benadrukt dat e I e ktr i c i te i ts i n te r c o n n e cti e p r oj e cte n met derde landen, zoals p r oj e cte n van wederzijds belang, die gericht zijn op de ui tv oer van aanzienlijke hoeveelheden hernieuwbare elektriciteit naar de EU, geen nieuwe afhankelijkheid op het gebied van energievoorzieningszekerheid mogen teweegbrengen.
Ten slotte heeft het gebrek aan geschoolde arbeidskrachten gevolgen voor de toenemende personeelsbehoefte van transmissie- en distributiesysteembeheerders, fabrikanten van HVDC "kabels en andere leveranciers van elektriciteitssystemen. Uit betekent onder meer dat verdere geavanceerde digitale en technologische vaardigheden moeten worden verworven, zoals automatisering, regeling, het analyseren van big data en geavanceerde analyse, om
49
netproblemen op te sporen en te beheersen en de nodige technologieën te o n tw i k k e I e n
De bovengenoemde belangrijke behoeften aan veerkrachtige en doeltreffende toeleveringsketens voor de productie van netten worden aangepakt in het voorstel voor een verordening voor een nettonulindustrie (nettechnologieën worden voorgesteld als een van de strategische nettonultechnologieën en met nettonulacademies worden uitdagingen op het gebied van vaardigheden aangepakt) en in het Europees actieplan voor windenergie ^vergroting van de zekerheid van de netvraag door de oprichting van een digitaal EU-platform voor de planning van de veiling van windenergie en nationale toezeggingen). A Is de
'Aanbevehng (EU) 2019/553 van de Comm.ss.e van 3 apnl 2019 .
_.
49 c A -Jtudy on skills needs developments, vocational education and training systems in the changing electricity sector, door industnMll
European Trade Union, de Europese Federatie van ambtenarenvakbonden (EPSU) en Eurelectric, met steun van de EU,
19
verordening voor een nettonulindustrie snel wordt goedgekeurd en uitgevoerd, kan een veerkrachtige toeleveringsketen voor het net worden ondersteund, met name door snellere vergunningverlening voor nieuwe productiecapaciteit, meer geschoolde arbeidskrachten en door goed o n tw orpen openbare aanbestedingen en veilingen.
Er staan de industrie van de EU andere handhavingsinstrumenten van de Vv o m missie ter
beschikking om een gel ij k speelveld te bevorderen, oneerlijke handelspraktijken te gen te
50 ril gaan of asymmetrieën tussen de LU en derde landen in de openstelling van de markt bij
overheidsopdrachten te verhelpen (instrument voor internationale overheidsopdrachten ). Wat
d e riSICO S in verband met veiligheid en openbare orde betreft, maakt de verordening
51 Fl I
screening buitenlandse directe investeringen van de LU bovendien de beoordeling van veiligheidsrisico's van buitenlandse directe investeringen mogelijk. LJaarnaast zijn de handelsovereenkomsten van de EU gericht op het bevorderen van investeringen in hernieuwbare energie, onder meer door middel van toegang tot energienetten, teneinde de bevoorrading te diversifiëren en markttoegang in derde landen mogelijk te maken en tegelijkertijd de voorzieningszekerheid te handhaven.
A a nvullende en b ij komende gerichte acties in dit actieplan zullen verdere verbeteringen in de toeleveringsketens van netten onder steunen. Inspanningen om producto n tw erpen in de hele EU op elkaar af te stemmen, zouden leveranciers in staatstellen zich te concentreren op het leveren van kwantiteit, in plaats van tijd en personeel in te zetten voor o n tw erp en fabricage op maat. Dergel ij ke aanpassingen zouden niet alleen de toegang van leveranciers tot de interne markt verbeteren, maar ook de concurrentie vergroten, de kosten verlagen en leiden tot een hogere productie met dezelfde productiecapaciteit.
Actie 13: Het ENTSB-E en de EU-DSB- entiteit werken samen met
technologieleveranciers om gemeenschappelijke technologiespecificaties te ontwikkelen en de zichtbaarheid van de pijplijn van netprojecten te verbeteren, ter bevordering van investeringen in productiecapaciteiten veilige toeleveringsketens
Normen die betrekking hebben op de hele waardeketen van elektriciteitsnetten en apparatuur, zijn van cruciaal belang om de veiligheid en beveiliging van de elektrische installaties te waarborgen, de beveiliging van de toeleveringsketen en interoperabiliteit te vergemakkelijken, investeringen in het elektriciteitsnet mogelijk te maken, kosten te besparen en zo de uitrol en modernisering te versnellen.
Omdat de huidige aanbestedingsspecificaties van transmissiesysteembeheerders voor netf abri kanten vaak in hoge mate op maat zijn gemaakt, moeten de inspanningen en middelen van de toeleveringsketen worden aangewend om te voldoen aan bijzondere o n tw erpverzoeken voor vrijwel elke transmissiesysteembeheerder in Europa. De samenwerking tussen transmissiesysteembeheerders om afspraken te maken over verzoeken met gemeenschappelijke specificaties zou leiden tot lagere kosten, snellere projectoplevering, een hogere productie met de reeds bestaande productiefaciliteiten door leveranciers en een betere toegang van leveranciers in de hele EU tot andere markten binnen Europa, LJe eerste pogingen om overeen stemming te bereiken over gemeenschappelijke eisen zijn ondernomen,
Zie de recente opening van een handelsonderzoek naar optischevezelkabels in PB C2023/891, Bericht •
idinq betre f f e n d e
optischevezel ka b 51
Verordening (EU) 201 9/452 totvaststelling van een kader voor de screening van buitenlandse directe inves te ringen in de U n i ■
20
geïnitieerd door Morizon Luropa van de EU en in sommige gevallen door enkele
53
transmissiesysteembeheerders , terwijl de uitvoering door verschillende
transmissiesysteem beheerders nog steeds uiteenloopt. Het ENTSB-E h e ef t b ij de
54
besprekingen tijdens het evenement op hoog niveau over de toekom st van onze netten benadrukt dat in dit verband verder moet worden samengewerkt en dat de specificaties moeten worden gestroomlijnd.
De C ommissie zal de Europese normalisatieorganisaties (ENO's) verzoeken een workshop agreement te verstrekken waardoor alle relevante belanghebbenden (ENTSB-E, transmissiesysteembeheerders en fabrikanten) worden betrokken bij gemeenschappelijke productspecificaties die eind 2024 moeten worden goedgekeurd. Ueze produ ets pecificaties moeten doortransmissiesysteembeheerders in de hele EU worden gebruikt bij hun eigen aanbestedingen en de regulerende instanties moeten ze stimuleren bij tariefo n tw e r p. De werkzaamheden moeten nauw worden gecoördineerd met de werkgroep van het forum op hoog niveau over Europese normalisatie die zich buigt over groenestroomsystemen. In de toekomst kan dit, indien nodig, een eerste stap zijn in de richting van de o n tw ikkeling van technische specificaties en uiteindelijk EU "normen voor de gehele waardeketen van het el e ktri citeitsnet.
A a nsluitend op de bovengenoemde werkzaamheden van de Europese
normalisatieorganisaties zal het forum op hoog niveau de lacunes op het gebied van normalisatie in kaart brengen en uiterlijk in het eerste kwartaal van 2024 een routekaart voor st ellen. De nadruk zal liggen op strategische kwesties op basis van de huidige markt" en bedrijfstrends, met inbegrip van geopolitieke beperkingen, de impact op het Europese bedr ij fs leven en het faciliteren van de wereldhandel.
Het ENTSB-E en de EU-DSB- entiteit moeten tegen het vierde kwartaal van 2024 samen m et
de netbeheerders mechanismen va stste Men om fabrikanten meer inzicht te geven in hun toekomstige aanbestedingsplannen voor apparatuur en systemen op alle spanningsniveaus. Door deze actie kunnen de fabrikanten van nettechnologieën betere voorbereidingen treffen wat betreft hun productiecapaciteit en geschoolde arbeidskrachten en/of productieslots plannen om tij dig in te spelen op de behoeften aan netuitbreiding. Op die manier kunnen potentiële knelpunten in de toeleveringsketens voor technologie worden vermeden. Ueze actie moet voort bouwen op het interactieve digitale EU-p latform waarop de planning van de veilingen van de lidstaten zal worden gepubliceerd, zoals aangekondigd in h et EU- actieplan voor windenergie.
Actie 14: De C ommissie bevordert gemeenschappelijke technische voorschriften voor opwekkings" en consumentenaansluitingen
Specificaties voor de aansluiting van nieuwe consumenten en nieuwe opwekkingsprojecten hebben belangrijke gevolgen voor het producto n tw erp en de producteisen. M omenteel lopen dergel ij ke technische voorschriften in Europa sterk uiteen, waardoor fabrikanten zich lokaal aan dergelijke verzoeken moeten aanpassen en hun toegang tot de eengemaakte markt van de EU wordt belemmerd. De C ommissie zal tegen 2025 maatregelen beoordelen en voor st ellen ter bevordering van gemeenschappelijke technische voorschriften bij de herziening van de
https,//i nteropera , e u /
B v , het 2 GW Program van TenneT voor o f f s h o re " n ette n (https,//www,ten net,eu/a bout" ten net/i n novations/2qw~proq ra m) Conclus.es van het E N TS B - E~e v e n e rn e nt "Future of our Grids", sessie 3 over "PeOple and prOCliremeilt".
21
netcodes inzake eisen voor opwekkingsaansluitingen en consumentenaansluitingen, om ervoor te zorgen dat fabrikanten ten volle kunnen profiteren van de toegang tot de eengemaakte markt.
6. CONCLUSIES
Elektriciteitsnetten zijn een echt Europees succesverhaal van integratie, samenwerking en wederzijdse onder steuning. Va nwege de onontbeerlijke rol van elektriciteitsnetten in de energietransitie is het van het gro otste belang dat dejuiste stimulansen worden ingevoerd en onnodige belemmeringen en Tl SI CO S tot een minimum worden beperkt. De netten moeten dringend worden gemoderniseerd, worden uitgebreid en slimmer worden gemaakt, zowel op transmissie" als, in toenemende mate, op distributieniveau, om de energietransitie in alle economische sectoren mogelijk te maken. De netten moeten klaar zijn voor de nieuwe systeembehoeften, met name de integratie van hernieuwbare energiebronnen en flexibele vraag. Deze uitdagingen op het gebied van neto n tw ikkeling leiden tot hoge investeringsbehoeften, die tegen 2030 e en half biljoen euro bedragen.
Dit Europees actieplan voor netten bevat een aantal onderling samenhangende maatregelen die binnen de komende 18 maanden kunnen worden voltooid om een adequaat investeringskader voor netten te bieden. Zo kan betrouwbare en hoogwaardige netplanning in combinatie met een onder steunend kader voor anticiperende investeringen in gebieden met concrete plannen voor de uitrol van hernieuwbare energie, elektromobiliteit of warmtepompen, samen met gestroomlijnde vergunningsprocedures voor die netprojecten, de nethostingcapaciteit voor nieuwe hernieuwbare energiebronnen en flexibiliteits bronnen voor hetsysteem aanzienlijk vergroten.
De genoemde acties moeten binnen het voorgestelde tijdschema door de respectieve organisaties op gang worden gebracht, maar kunnen alleen hun volle effect so rt eren als alle relevante publieke en private actoren zich er op de lange termijn sterk toe verbinden om samen te werken aan de uitvoering ervan. A Meen door samen te werken, kan er zo snel mogelijk voor worden gezorgd dat onze netten de uitdaging aankunnen.
Daarom zal de Commissie in het kader van het forum inzake energie~infrastructuur van Kopenhagen een speciaal platform opzetten, in samenwerking met de lidstaten, AC ER, h et ENTSB-E en de EIJ-DSB- entiteit, de EIB, fabrikanten en fl§0 S, om de voortgang regelmatig te monitoren en tijdens de jaarl ij kse vergadering van het forum verslag uit te brengen over de uitvoering van dit actieplan.
22
BIJLAGE I — HET EUROPEES ACTIEPLAN VOOR NETTEN KORT SAMENGEVAT
| De uitvoering van p r oj ecte n van gemeen sc h a p p e 1 i j k belang versnellen en n i e u we p r o j e cte n o n tw i k k e 1 e n | 1. De Commissie, de lid state n e n d e transmissiesysteembeheerders versterken de steun voor de voorbereiding, snellere uitvoering en financiering van p r oj e cte n van gemeenschappelijk belang en projecten van wederzijds belang | Vanaf 2024 |
| De netplanning op de lange te rmijn verb ete ren met het oog op een groter aandeel hernieuwbare energie en meer elektrificatie | 2. Het ENTSB~E verbetert de to p ~ d o w n p I a n n i n g tegen 2050 door de identificatie van de behoeften van offshore~en onshoresystemen te integreren en waterstof verder in aanmerking te nemen 3. De E U " DS B " e n t ite i t ondersteunt de netplanning van distributiesysteembeheerders door het bestaan en de kenmerken van ontwikkelingsplannen voor distributienetten in kaartte brengen | Vanaf eerste k wa rta a I 2024 Med,o 2024 |
| Re g e 1 g e v i n gssti m u 1 a n se n voor to e k o m stg e r i c h te netuitbouw invoeren | 4. De Commissie stelt leidende beginselen voor waarin sta at onder welke voorwaarden anticiperende investeringen in netprojecten moeten worden toegekend 5. De Commissie v e rstr e kt richtsnoeren over grensoverschrijdende ko ste ndeling voor o f f s horeprojecten | Eer ste kwartaal 2025 Med,o 2024 |
| Een be te re benutting van de n ette n sti m u 1 e r e n | 6. Het ENTSB-E en de E U - DS B - e n ti te it bereiken overeenstemming over geharmoniseerde definities van beschikbare n eth o st i n g ca p a c ite it voor systeembeheerders en stellen een pan~Europees overzicht op 7. Het ENTSB-E en de E U - DS B - e n ti te it bevorderen de invoering van technologieën voor slimme n ette n en n etef f i c i ë n t i e en innovatieve technologieën 8. ACER beveelt in zijn volgende ta r i ef v e rs I a g beste praktijken aan met betrekking tot de bevordering van technologieën voor slim me n ette n en netefficiëntie door middel van ta r i ef o n twer p , met bijzondere aandacht voor het in aanmerking nemen van exploitatiekosten naast kapitaaluitgaven en batenverdeling | Na goedkeuring Vierde k wa rta a I 2024 Eer ste kwartaal 2025 |
| De toegang tot financiering verb ete ren | 9. De Com missie ste It op maat gesneden financieringsmodellen vasten v e rste rkt de dialoog om financiële belemmeringen aan te pakken 10. De Commissie gee ft meer inzicht in de mogelijkheden van EU-financieringsprogramma's voor sm mme netten en modernisering van distributienetten | Na goedkeuring Vanaf eerste k wa rta a I 2024 |
| De uitrol versnellen door snellere vergunningverlening en betrokkenheid van het publiek | 11. De Com missie ond e rste unt versnelde vergunningverlening door richtsnoeren en technische onder steuning te bieden voor de uitvoering van bestaande wetgevingsinstrumenten en de lid st aten nemen versnell ingsmaatregelen 12. De Commissie lanceerteen pactvoorbetrokkenheid met het oog op vroegtijdige, regelmatige en zinvolle b et rokkenheid van belanghebbenden en regelgevende onder steun ing | 2024-2025 Na goedkeuring |
| De to e 1 e ve r i n g s k e te n s | 13. Het ENTSB~E en de E U ~ DS B _ e n ti te it werken samen met | Vierde |
23
| voor de ne tte n | technologieleveranciers om gemeenschappelijke | k wa rta a I 2024 |
| ver ste r k e n | technologiespecificaties te ontwikkelen en de zichtbaarheid van netprojecten te verbeteren, ter bevordering van investeringen in productiecapaciteit en veilige toeleveringsketens | |
| 14. De Com missie bevordert gemeenschappelijke technische voorschriften voor opwekkings- en | Te gen 2025 | |
| consumentenaansluitingen |
24
BIJLAGE II — EEN PACT VOOR BETROKKENHEID
Zorgen voor vroegtijdige, regelmatige en zinvolle betrokkenheid van belanghebbenden
bij de netontwikkeling
De hoeks te en van onze energietransitie en ons economisch herstel zal een elektriciteitssysteem zijn waarvan in 2030 ongeveer de hel ft van de productie bestaat uit hernieuwbare energie en dat ruim vóór 2050 volledig koolstofvrij zal zijn. We zullen de hernieuwbare~energiecapaciteit vele malen sneller inzetten dan nu het geval is. Hiervoor is een geïntegreerde en onderling verbonden Europese infrastructuur noodzakelijk. Het versnellen van de o n tw ikkeling van elektriciteitsnetten, parallel aan de grootschalige opschaling van hernieuwbare energie, is dus van cruciaal belang voor de voortrekkersrol van Europa op het gebied van energiezekerheid en klimaatambities.
Dit kan nietafzonderlijk worden gerealiseerd en mag nietten koste gaan van de bescherming van onze meest kwetsbare habitats. LJe herziene TEN-E "verordening blijft een richtinggevend kader voor het identificeren en het indien en waar nodig opzetten van projecten van gemeenschappelijk belang (PGB's) om vraag en aanbod in heel Luropa met elkaar te verbinden. LJe beslui tv ormingsprocessen, in de selectiefase voor het PGB-i abel of I ater, tijdens de tracé-aanleg en de bouw, zijn versterkt om ze inclusiever te maken en om te voorzien in meer transparantie en vera n tw oording ten aanzien van de standpunten en behoeften van de gemeenschappen die de gevolgen van de bouw ondervinden. Hoewel beste prakt ij ken worden bevorderd en gedeeld onder projecto n tw ikkelaars, doen zich bij de n et o n tw ikkeling zowel op transmissie- als op distributieniveau nog steeds vert ragingen voor als gevolg van een gebrek aan acceptatie door gemeenschappen die met energie-infrastructuurprojecten te maken hebben. Het kwantificeren en in geld uitdrukken van de voordelen van succesvolle betrokkenheid van belanghebbenden en de vermijding van vert ragingen kan een uitdaging vormen in een complex regelgevingskader voor de aanleg van infrastructuur die de grenzen van meerdere rechts gebieden overschrijdt en onder verschillende bevoegdheden valt. Het kader voor betrokkenheid van het publiek moet worden versterktin een regelmatige en zinvolle collectieve inspanning waardoor hetvertrouwen in en de deelname aan neto n tw ikkeling worden versterkt, de gevolgen voor de gemeenschappen en de natuur worden verzacht, de voordelen worden herverdeeld en de natuurbescherming wordt verb ete r d .
In haar mededeling "Netten, de ontbrekende schakel. Een EU- actieplan voor netten , kondigt de Commissie de lancering aan van een p a ct voor betrokkenheid om te zorgen voor vr o egt ij cl I ge, regelmatige en zinvolle betrokkenheid van belanghebbenden b ij de neto ntwi k ke 11 n g, samen met de lidstaten, ACER en nationale regulerende instanties, het ENTSB-E en transmissiesysteembeheerders, de EU-DSB- e n t i te i t en
d istri butiesystee m beheerders, projecto n tw ikkelaars en het maatschappelijk middenveld, waarin wordt opgeroepen tot.
1 . h et o n tw erpen en uitvoeren van nationale en Europese voorlichtingsacties over de sleutelrol van transmissie- en distributienetten als katalysatoren van de energ ietransitie,
2. samenwerking tussen de nationale en lokale instanties om te zorgen voor een doeltreffende uitvoering van vergunningsbepalingen voor projecten op het gebied van
25
netten en hernieuwbare energie en beste prakt ij ken die op lokaal, nationaal en EU-niveau zijn aangenomen en /of worden aanbevolen,
3. een toezegging van de lidstaten om hun betrokkenheid bij de regionale samenwerkingsfora, zoals de opgerichte groepen op hoog niveau, te versterken om de uitvoering van projecten van gemeenschappelijk belang te versnellen, waarbij prioriteit wordt gegeven aan de meest uitgewerkte en concrete projecten. Bij deze werkzaamheden zullen transmissiesysteem beheerders en projecto n tw ikkelaars, alsook nationale regulerende instanties en belanghebbenden worden betrokken,
4. een open dialoog tussen ministeries, regulerende instanties en transmissie- en distributiesysteembeheerders over adequate regelgevende onder steuning van activiteiten voor vroegtijdige, regelmatige en zinvolle betrokkenheid van belanghebbenden op basis van specifieke hoofdstukken over de betrokkenheid van belanghebbenden bij netinvesteringsplannen,
5. de nodige organisatorische voorwaarden voor alle pa rt ij en die betrokken zijn bij processen voor vergunningverlening of betrokkenheid van belanghebbenden, afgestemd op de grote behoeften aan uitrol van netten.
In het kader van passende n etg e r e I ate e r d e samenwerkingsfora, zoals de PCI E nergy Uays, het forum inzake energie~infrastructuur (forum van Kopenhagen) en het platform van nationale bevoegde instanties (NCA-p latform), zal de Commissie nauw samenwerken met alle pa rt ij en die zich aan het pact voor betrokkenheid houden om de uitvoering van de vier pijlers van het pact te ondersteunen. Binnen deze fora zal de Commissie ook de met deze initiatieven geboekte vooruitgang volgen en de ui tw isseling van prakt ij ken bevorderen als inspiratie voor verdere inspanningen van alle pa rt ij en bij het o n tw ikkelen en in sta nd houden van participatieprocessen waarmee de netuitdaging van de EU wordt aangegaan.
De Commissie verzoekt de lidstaten, de nationale regulerende instanties, de transmissie- en distributiesysteem beheerders, projecto n tw ikkelaars en het maatschappelijk middenveld zich aan te sluiten bij het p a ct voor b et rokkenheid en via hun collectieve acties bij te dragen tot een ondersteunend kader voor vr o egt ij cl I ge, regelmatige en zinvolle b et rokkenheid van belanghebbenden b ij de netontwikkeiing.
26