Bijlagen bij COM(2023)24 - Voortgangsverslag Nieuw Europees Bauhaus

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier COM(2023)24 - Voortgangsverslag Nieuw Europees Bauhaus.
document COM(2023)24 NLEN
datum 16 januari 2023
bijlage) en bij belangrijke evenementen zoals het NEB-festival.

Partnerorganisaties zijn afkomstig uit alle lidstaten en bereiken miljoenen mensen. Verschillende entiteiten uit niet-EU-landen, zoals Oekraïne, de Verenigde Staten en Turkije, hebben zich ook bij het netwerk aangesloten. Sommige partners vertegenwoordigen grote netwerken, andere zijn kleinschalige initiatieven. Sinds de publicatie van de mededeling over het Nieuw Europees Bauhaus in september 2021 is het aantal partners meer dan verdubbeld.


Aantal NEB-partners 37


In landen als België, Duitsland, Spanje en Italië is het netwerk van NEB-partnerorganisaties sneller gegroeid dan in andere regio’s van Europa. Veel in België gevestigde partners zijn Europese netwerken.

Het NEB ziet het als een van zijn belangrijke taken om de aanwezigheid in regio’s en landen te vergroten, waaronder in plattelandsgebieden 38 , waar het NEB-partnernetwerk vooralsnog vrij beperkt is. Minder partners betekent niet automatisch minder NEB-activiteiten. Er zijn ook lidstaten waar het NEB zeer populair is, maar waar we slechts een handvol partnerorganisaties hebben, zoals Estland.

Landen van herkomst van NEB-partners (9.10.2022)


Het NEB heeft niet alleen een eigen beweging gecreëerd, maar ook anderen geïnspireerd om de handen ineen te slaan rond de NEB-waarden. Zo heeft de Europese houtsector Wood4Bauhaus 39 gelanceerd, een open platform om de bouwsector en alle betrokken belanghebbenden te bereiken. De onlangs opgerichte European Fashion Alliance 40 is een ander voorbeeld van een grensoverschrijdend initiatief dat is geïnspireerd op het NEB.Tijdens een tweedaagse modetop in Duitsland in maart 2022 bracht NEB-partner Fashion Council Germany de toonaangevende Europese modeorganisaties bijeen om gezamenlijk aan de weg te timmeren in de Europese modesector, waarbij het accent ligt op duurzaamheid en creativiteit. Vijfentwintig Europese modeorganisaties sloten zich aan bij de alliantie, die tot doel heeft een bloeiend, duurzaam en inclusief Europees mode-ecosysteem te bevorderen.

NEB-partners zorgen ook op lokaal niveau voor tastbare transformaties. Een centrum voor techniek en ontwikkeling stond aan de wieg van de NEBbyAYR-beweging 41 in de Portugese stad Matosinhos. Het centrum betrekt jongeren vroegtijdig bij het ontwerp, het ontwikkelen van prototypen en de toepassing van innovatieve stedelijke oplossingen, en werd bekroond met de NEB-prijs 2021.

In Spanje neemt de gezondheidsdienst van Galicië als officiële NEB-partner het voortouw bij een regionaal project dat de gezondheidssector beschouwt als een drijvende kracht achter culturele en sociale transformatie op basis van duurzaamheid. In Frankrijk wil de beweging Unisson(s) 42 een nieuwe interdisciplinaire architectuurstroming in de geest van het NEB op gang brengen; dit moet zorgen voor een collectieve ambitie om praktijken te veranderen en toe te werken naar een koolstofarme en organische architectuur. Verschillende Nederlandse NEB-partners hebben samen met Oekraïense ontwerpers in Nederland een netwerk van beroepsbeoefenaren op het gebied van ruimtelijke inrichting voor de wederopbouw van Oekraïne 43 opgezet. Het netwerk richt zich op capaciteitsopbouw, in de vorm van arbeidsbemiddeling voor Oekraïners, lezingen, conferenties, bijeenkomsten en studiobezoeken.

6.2    Vrienden

Toen de grondslagen van de gemeenschap eenmaal waren vastgesteld, werd al snel duidelijk dat het NEB baat zou hebben bij een actievere betrokkenheid van het bedrijfsleven en de overheid, met name in de regio’s en steden. Daarom werd in het voorjaar van 2022 een nieuwe permanente oproep gelanceerd voor vrienden van het Nieuw Europees Bauhaus. Sindsdien zijn meer dan tachtig vrienden tot het netwerk toegetreden. In de gemeenschap spelen vrienden een cruciale rol. Zij kunnen zichzelf aanbieden als gastheer of sponsor van NEB-projecten: zij financieren of verwelkomen projecten in hun stad of regio en helpen bij de uitvoering van projecten.

Zo heeft het ontwerpcollectief Arup bijstand verleend aan NEB-partner Concomitentes bij een project dat artistieke en culturele praktijken ontwikkelt om duurzaamheid en participatie van burgers te bevorderen. Drees&Sommers, een belangrijke speler in de vastgoedsector, heeft het “Re-Building Europe”-initiatief gelanceerd, waarbij talloze bedrijven betrokken zijn. In een aantal workshops buigen ondernemingen, investeerders, vastgoedondernemingen, architecten, ingenieurs, gemeenten en inwoners zich over oplossingen die een voortrekkersrol wegleggen voor Europa als het gaat om duurzaamheid, digitalisering en paraatheid.

Vrienden nemen ook het initiatief om de lokale gemeenschappen van belanghebbenden bijeen te brengen en te activeren, bijvoorbeeld door middel van ontbijtbijeenkomsten, zoals die welke worden georganiseerd door de Finse NEB-vriend Maptionnaire waar Finse NEB-belanghebbenden van gedachten kunnen wisselen over inspraakpraktijken 44 .

Het NEB wil concrete veranderingen in de praktijk teweeg brengen, en deze veranderingen vinden grotendeels plaats in lokale en regionale contexten. Daarom spelen plattelandsgebieden, steden en regio’s een centrale rol bij het toegankelijker maken van het NEB en het betrekken van burgers bij het transformatieproces. Enkele overheidsinstanties die als vrienden tot de NEB-gemeenschap zijn toegetreden, zijn de autonome provincie Bolzano, projectcoördinator van het NEB-lab-project “New European Bauhaus of the mountains”, en de regio Hauts-de-France, die het Stedelijk Europa-initiatief (EUI) 45 uitvoert in het kader van het cohesiebeleid. Meer regio’s en lokale overheidsactoren die vrienden worden, zijn van cruciaal belang voor de verspreiding van lokale NEB-projecten in heel Europa en voor bloeiende lokale NEB-gemeenschappen. 

De geografische spreiding van vrienden is vergelijkbaar met die van partners. De helft van alle vrienden is gevestigd in vier lidstaten (Duitsland, Spanje, Frankrijk en Italië). Veel vrienden zijn actief op het gebied van architectuur, ontwerp en stedelijke ontwikkeling. Het verbreden van de geografische spreiding van vrienden en het uitbreiden van de gemeenschap met meer entiteiten op lokaal en regionaal niveau en met jongeren, inclusie, kunst en cultuur is een uitdaging die binnen afzienbare tijd moet worden aangegaan. Het NEB zal ook formats ontwikkelen voor actievere uitwisseling en netwerkvorming tussen de leden van de gemeenschap.

6.3Rondetafelconferentie op hoog niveau

Vanaf de oprichting tot aan de uitvoeringsfase heeft het initiatief sterk geprofiteerd van de inbreng van de 19 leden van de rondetafelconferentie op hoog niveau (High-Level Roundtable, HLRT), die tot doel hebben het initiatief buiten de beleidsinstrumenten van de EU verder op weg te helpen 46 . Hun uiteenlopende culturele en geografische achtergronden (Europa, Azië en Afrika) voegen waardevolle perspectieven toe aan het NEB. De leden vervullen uiteenlopende rollen en taken: als groep droegen zij met een verslag bij aan de cocreatiefase van het NEB en speelden zij tevens een belangrijke rol bij het opstellen van de mededeling over het Nieuw Europees Bauhaus van september 2021. Zij fungeren als klankbord voor de voorzitter van de Commissie en de commissarissen om ideeën te testen en het initiatief verder te ontwikkelen.

Individueel fungeren de leden als NEB-ambassadeurs in hun landen en gemeenschappen en nemen zij deel aan NEB-activiteiten en -evenementen. Zo waren bij het NEB-festival 2022 veel leden actief betrokken, als spreker of als organisator van nevenevenementen. De HLRT-leden nemen ook actief deel aan NEB-lab-projecten. Meer recentelijk zijn zij begonnen met het opzetten van hun eigen werkgroepen binnen de NEB-gemeenschap. Zo werkt Pia Maier Schriever het esthetische aspect van het NEB verder uit met een groep deskundigen met verschillende achtergronden.

Leden van de rondetafelconferentie op hoog niveau met voorzitter Ursula von der Leyen, commissaris Mariya Gabriel en commissaris Elisa Ferreira. © Europese Unie, 2021

6.4 Nationale contactpunten 

Om de inspanningen op nationaal niveau rondom het initiatief nauwer op elkaar af te stemmen en te coördineren, hebben alle lidstaten nationale contactpunten (NCP’s) aangewezen. De NCP’s verzamelen informatie over relevante ontwikkelingen op het nationale grondgebied en nemen deel aan een informeel EU-netwerk voor de uitwisseling van informatie en ervaringen. Zij zijn van cruciaal belang voor de verspreiding van informatie over het NEB in de lidstaten.

Deze nieuwe taak is aan verschillende soorten entiteiten toevertrouwd: van nationale innovatieagentschappen en nationale architectuurcentra tot Ministeries van Cultuur en Sport, Ministeries van Milieu en Energie en een Ministerie van Binnenlandse Zaken. Deze institutionele diversiteit weerspiegelt goed de transdisciplinaire en sectoroverschrijdende dimensies van het initiatief en verrijkt de uitwisselingen binnen het netwerk. De NCP’s komen regelmatig online en één keer onder elk voorzitterschap in de respectieve lidstaat bijeen. Na een eerste succesvolle bijeenkomst in Parijs zal de volgende vergadering onder het Zweedse voorzitterschap in juni 2023 in Malmö plaatsvinden. Het Zweedse voorzitterschap zal ook een NEB-evenement organiseren tijdens het grootste beleidsevenement voor cultuur van het land, “Mensen en cultuur”. Onder het Tsjechische voorzitterschap heeft een aantal NEB-evenementen plaatsgevonden, waaronder twee evenementen in Brno.

Nationale NEB-contactpunten © Europese Unie, 2021

7.Nieuw Europees Bauhaus-lab

Het NEB-lab is de “denk-en-doetank” van het initiatief om samen de instrumenten, oplossingen en beleidsmaatregelen te creëren, te ontwikkelen en te testen die de gewenste veranderingen in de praktijk zullen faciliteren.

NEB-lab-projecten worden voorgesteld en aangestuurd door de Commissie of door consortia van verschillende leden van de NEB-gemeenschap 47 . Projectpartnerschappen moeten verschillende disciplines en relevante competenties combineren, en deelnemers uit verschillende EU-lidstaten omvatten. De projecten worden geacht een veranderingsproces op gang te brengen en met hun resultaten een basis voor beleidsvorming te vormen, opensource-mogelijkheden te bieden voor leden van de NEB-gemeenschap en in verschillende contexten te kunnen worden getest en gerepliceerd.

Het lab verstrekt geen rechtstreekse financiering, maar ondersteunt de ontwikkeling van de projecten en faciliteert de contacten met potentieel geïnteresseerde partijen (diensten van de Commissie, regionale of lokale overheden, bedrijven, deskundigen enz.).

In november 2022 heeft het NEB-lab gestalte gekregen in vijf door de Commissie aangestuurde en drie door de gemeenschap aangestuurde projecten.

Projecten in het kader van het NEB-lab. © Europese Unie, 2022


7.1Door de Commissie aangestuurde projecten 

Tot door de Commissie aangestuurde projecten is besloten op basis van de resultaten van de cocreatiefase. Financiering, regelgeving, vaardigheden/onderwijs en etikettering zijn door de gemeenschap aangemerkt als belangrijke facilitatoren voor de transformatie van de bebouwde omgeving en voor de uitvoering van NEB-projecten.

Dit hoofdstuk richt zich op drie initiatieven die deel uitmaken van de door de Commissie aangestuurde projecten en die reeds in 2022 resultaten hebben opgeleverd: de etiketteringsstrategie – een project voor de ontwikkeling van instrumenten voor het kenschetsen en herkennen van de elementen die specifieke initiatieven “NEB” maken, een project inzake innovatieve financieringsoplossingen en een project om de noodsituatie in Oekraïne het hoofd te bieden 48 . Het project over Oekraïne werd na het begin van de Russische agressie aan het Lab toegevoegd en illustreert de bereidheid van de NEB-gemeenschap om Oekraïne te steunen.

De etiketteringsstrategie is ontwikkeld om de algemene criteria voor de selectie en evaluatie van NEB-projecten en -initiatieven te verduidelijken 49 . Deze “etiketteringsstrategie” wordt uitgevoerd in het kader van de voorbereidende actie inzake het “NEB-kennismanagementplatform” van het Europees Parlement. De etiketteringsstrategie bestaat uit twee niveaus: ten eerste uit het NEB-kompas, een kaderdocument met duidelijkere definities van de drie NEB-waarden en de NEB-beginselen die kunnen worden gebruikt voor projecten uit verschillende sectoren; en ten tweede uit gedetailleerde criteria voor specifieke groepen projecten, zoals de bebouwde omgeving of textiel.

Het Nieuw Europees Bauhaus-kompas 50 wordt gepubliceerd als bijlage bij dit verslag. Hierin worden de ambitieniveaus bepaald voor initiatieven die zich in de beginfase bevinden en het biedt beleidsmakers die de NEB-filosofie op hun grondgebied willen toepassen een concreet, participatief en transdisciplinair kader. Het kompas baseert zich niet alleen op de recente literatuur over elk van de waarden en beginselen van het NEB, maar ook op het gebruik ervan in andere EU-programma’s, publicaties en toezeggingen, zoals het OMC-verslag “Towards a shared culture of architecture: Investing in a high-quality living environment for everyone” 51 , de Verklaring van Davos, of de talloze pijlers van de Europese Green Deal, met name de renovatiegolf. De definities worden aangevuld met voorbeelden, leidende beginselen en beoordelingsinstrumenten. Het NEB-kompas heeft ook tot doel de ontwikkeling van overheidsbeleid en financieringsinitiatieven in verband met het NEB te faciliteren, zowel op EU-niveau als in de lidstaten.

Op basis van het kompas zullen in de komende jaren specifiekere evaluatiekaders worden ontwikkeld. Ten eerste zullen criteria voor gebouwen en de bebouwde omgeving worden ontwikkeld die rekening houden met de drie dimensies van het NEB: duurzaamheid, schoonheid en inclusie. Vervolgens zullen wij ons richten op de textielsector. Deze NEB-keurmerken zullen worden ontwikkeld in nauwe samenhang met bestaande kaders zoals Level(s) of het keurmerk voor duurzaam textiel. De eerste resultaten moeten vóór het einde van het huidige mandaat van de Commissie zichtbaar worden.

In 2022 werd de eerste fase van het NEB-lab-project Innovative Funding Solutions afgerond. Het doel van dit project is het financieel ondersteunen van kleinere begunstigden in Europa die moeite hebben om toegang te krijgen tot de gangbare, vaak complexe kanalen voor EU-financiering via oproepen en programma’s van de EU. In 2023 zal de NEB Funding Solutions Hub worden ontwikkeld, een proefproject dat gekenmerkt wordt door zowel filantropie als crowdfunding. De hub moet gaan fungeren als één loket voor zowel filantropen als projectpromotoren, hetgeen de efficiëntie en sectorgerichtheid ten goede komt.

Het NEB-lab-project Acties voor Oekraïne is ontwikkeld naar aanleiding van de Russische agressie. Als onderdeel van een ecosysteem van Europese programma’s om Oekraïne bij te staan, was de rol van het NEB primair om verschillende lopende initiatieven met elkaar te verbinden, wederom gebruikmakend van de kracht en collectieve intelligentie van zijn netwerk. In het kader van het NEB-lab en in samenwerking met Oekraïense partners werd het project opgetuigd met drie thematische zwaartepunten: woningnood, circulaire huisvesting en webinars voor capaciteitsopbouw. 

In een eerste proefproject hebben de HLRT-leden Shigeru Ban (Japan), Hubert Trammer (Polen) en Mária Beňačková Rišková (Slowakije) samen met NEB-partners het “ Paper Partition System ” ingevoerd, een eenvoudige maar efficiënte oplossing om de privacy te vergroten in opvangcentra (bv. openbare gebouwen of sportcentra) waar mensen die onderdak zoeken tijdelijk worden opgevangen.

In een volgende stap zal het NEB-lab voor Oekraïne samen met de belanghebbenden doorgaan met het opbouwen van capaciteit in lokale gemeenten. Uit de eerste beoordelingen door deskundigen van de meest dringende prioriteiten die moeten worden aangepakt, is gebleken dat er behoefte is aan uitwisseling en aanpassing van kennis en kunde, onder meer op het gebied van duurzame wederopbouw en energie-efficiëntie, maar ook participatieve processen en stadsplanning. In het voorjaar van 2023 zal een reeks webinars over verschillende aspecten van de wederopbouw worden georganiseerd voor gemeenten in Oekraïne.

Naast de door de Commissie aangestuurde projecten worden drie NEB-lab-projecten aangestuurd door de NEB-gemeenschap. Bij deze projecten organiseren de leden van de NEB-gemeenschap zichzelf om in specifieke plaatsen of contexten verandering te bewerkstelligen.

7.2 Door de gemeenschap aangestuurde projecten

·NEB goes South 52 is een project dat is opgezet door zes architectuuropleidingen in Zuid-Europa (Porto, Valencia, Toulouse, Bologna, Zagreb en Athene). In het kader van het initiatief wordt van gedachten gewisseld over de specifieke problemen waarmee Zuid-Europese regio’s worden geconfronteerd in verband met de ecologische en maatschappelijke crises, en worden wijzigingen in onderwijsprogramma’s voorgesteld teneinde een nieuwe professionele cultuur te bevorderen die bijdraagt aan een duurzamere bebouwde omgeving, conform de NEB-waarden.

·Het Noordse koolstofneutrale Bauhaus 53 is erop gericht creativiteit te benutten om de bebouwde omgeving en steden van de toekomst vorm te geven. Het wordt aangestuurd door de overheden van vijf Scandinavische landen (Denemarken (en de autonome regio Faeröer) Finland, Zweden, IJsland en Noorwegen). In november 2022 trad Estland toe tot het Noords Bauhaus.

·Het project New European Bauhaus of the mountains 54 is gericht op de uitvoering van het NEB op regionaal niveau, met bijzondere aandacht voor Zuid-Tirol. Het project is een drijvende kracht achter de transformatie van plaatsen, openbare ruimten en gebouwen in berggebieden.

Aanvullende door de NEB-gemeenschap in gang gezette projecten zullen begin 2023 in het NEB-lab worden opgenomen. Entiteiten uit lidstaten die tot op heden ondervertegenwoordigd zijn in het NEB-lab-project, worden aangemoedigd deel te nemen.


8. De Nieuw Europees Bauhaus-prijzen 2021 en 2022

De NEB-prijzen zijn een speciale manier om initiatieven ter plaatse te ondersteunen. Dankzij de prijzen krijgen bestaande verwezenlijkingen de aandacht die ze verdienen, en krijgt de jongere generatie steun om nieuwe concepten en ideeën uit te werken. Zij geven zichtbaarheid aan voorbeelden en concepten die illustreren dat er in onze gebieden, in onze gemeenschappen en in onze praktijken mooie, duurzame en inclusieve plaatsen bestaan, waardoor de weg wordt geëffend voor de toekomst.

The Rivers of Sofia © Europese Unie 2022The Blue Economy Happy School Skabrnja, Kroatië 
© Europese Unie, 2022

De in 2021 en 2022 toegekende NEB-prijzen (in totaal werden meer dan 3 000 aanvragen ontvangen) zijn de meest zichtbare en tastbare aspecten van het initiatief tot dusver 55 . De NEB-prijzen belonen projecten en ideeën die zijn afgestemd op de NEB-beginselen en een impact hebben op lokale gemeenschappen in de gehele EU, waaronder in plattelandsgebieden. Bij de twee edities kwamen in totaal 38 winnaars uit de bus, met een totaal van 795 000 EUR aan prijzengeld. Tijdens beide edities werden de prijzen toegekend voor afgeronde projecten, NEB Awards, en voor concepten en ideeën van jonge talenten van 30 jaar of jonger, Rijzende sterren van het Nieuw Europees Bauhaus. In 2022 werd het concept van de prijzen afgestemd op de belangrijkste thematische zwaartepunten die voortvloeien uit de NEB-ontwerpfase, zoals vastgelegd in de NEB-mededeling: opnieuw verbinding maken met de natuur, een gevoel van saamhorigheid hervinden, voorrang voor plekken en mensen die dit het hardst nodig hebben, en de behoefte aan langetermijndenken en een levenscyclusbenadering in het industriële ecosysteem. Ook werd aangemoedigd om bij het toekennen van prijzen te zorgen voor een evenwichtige geografische vertegenwoordiging. In 2022 won een project uit Cyprus een van de publieksprijzen, hetgeen erop wijst dat het NEB geleidelijk ingang vindt en publieke erkenning krijgt in kleinere lidstaten.

Voor veel finalisten en prijswinnaars was de prijs een aanmoediging om hun inspanningen voort te zetten in overeenstemming met de NEB-waarden. Een prima voorbeeld is het programma “Bauhaus in Residence Vienna 2023” dat in 2022 door de Oostenrijkse winnaar van de NEB Award (Gleis 21, einszueins Architektur — Schwarzatal) werd voorgelegd aan de 52 finalisten van de NEB-prijsvraag 2022. Tijdens dit programma zullen vier finalisten van de NEB-prijsvraag 2022 worden uitgenodigd om zich in Wenen een maand lang te buigen over het thema “mooi, duurzaam, samen”. Ook de Griekse Odyssea Academy, die in 2022 een prijs won voor haar project ter bevordering van de professionele integratie van kwetsbare bevolkingsgroepen, wil andere winnaars van de NEB-prijs uitnodigen naar Griekenland te komen.

Een van de winnende projecten in 2021, het Spaanse NEST-project dat werd bekroond in de categorie “Oplossingen voor de gezamenlijke ontwikkeling van de bebouwde omgeving en natuur”, is vervolgens ook geselecteerd voor de EIT-accelerator voor startersbedrijven. Dit is de aanzet tot een NEB-trechterbenadering, van ideeën tot commerciële activiteiten en van start-ups tot groei op schaal, waarbij synergieën met bestaande EU-instrumenten tot stand worden gebracht.

Veel begunstigden van de eerste twee edities van de NEB-prijsvraag bevestigden dat de prijs een positief en blijvend effect op hun projecten had. Zij wezen op de voordelen om deel uit te maken van een gemeenschap die dezelfde waarden deelt en op de impuls die de NEB-prijs en de daaraan gekoppelde financiering aan hun projecten hebben gegeven, waardoor de eerste transformaties ter plaatse zichtbaar worden. De NEB-prijswinnaars zijn bovenal pioniers die aantonen dat hoogwaardige, duurzame en inclusieve oplossingen mogelijk zijn en vele anderen inspireren om dit voorbeeld te volgen.


De commissarissen Mariya Gabriel en Elisa Ferreira met finalisten van de prijsvraag 2022 tijdens de prijsuitreiking in juni 2022, in het kader van het NEB-festival. © Europese Unie, 2022

Aangezien het NEB-initiatief onze leefomgeving en onze manier van dingen doen verandert, zijn de NEB-prijzen afgestemd op deze transformatie. De NEB-prijsvraag 2023 zal voor het eerst betrekking hebben op projecten die behalve in de EU ook in de Westelijke Balkan worden uitgevoerd, overeenkomstig een langetermijndoelstelling van het NEB om een wereldwijd gesprek op gang te brengen, samen te werken en van elkaar te leren bij het aandragen van lokale oplossingen voor wereldwijde uitdagingen. Bovendien zal in het Europees Jaar van de Vaardigheden naast projecten in het kader van “New European Bauhaus Champions” en uitmuntende ideeën in het kader van “Rijzende sterren van het Nieuw Europees Bauhaus”, een extra onderdeel “New European Bauhaus Education Champions” worden gewijd aan initiatieven die gericht zijn op onderwijs en leren 56 . De wedstrijd zal in totaal 345 000 EUR toekennen aan 15 initiatieven om hun projecten en concepten verder te ontwikkelen en te promoten. De winnaars zullen bekend worden gemaakt tijdens een officiële, door de Europese Commissie georganiseerde ceremonie in juni 2023.

9. Voorlichting, betrokkenheid van burgers, evenementen

9.1 Voorlichting en betrokkenheid van burgers

Het NEB roept op tot collectieve actie op meerdere niveaus en burgerparticipatie bij het tot stand brengen van een mooie, duurzame en inclusieve toekomst. Sinds de lancering van het initiatief staat voorlichting centraal bij de pogingen om de betrokkenheid van burgers te bevorderen.

In 2022 waren de voorlichtingsacties rond het NEB gericht op:

1.Het initiatief toelichten en mensen inspireren door lokale voorbeelden van positieve veranderingen onder de aandacht te brengen 57 .

2.Contacten leggen met professionals binnen relevante vakgebieden die geïnteresseerd zijn in deelname aan het groeiende initiatief.

3.Nuttige inhoud en informatie delen over beschikbare projectondersteuning en financieringsmogelijkheden. 

Gedurende het jaar werden via de pers 58 , digitale media (website 59 , nieuwsbrieven 60 , Instagram 61 ) en evenementen 62 (persoonlijk en online) belangrijke boodschappen verspreid onder relevante actoren, leden van de gemeenschap en burgers.

De NEB-prijsvraag (januari-juli) en het NEB-festival (februari-juni) waren de twee belangrijkste en meest impactvolle campagnes die in 2022 in het kader van het initiatief werden gelanceerd. Elke campagne was meerkanalig en meertalig.

Een van de hoogtepunten van het jaar was de lancering van het NEB-lab en de uitbreiding van de gemeenschap 63 met bedrijven en overheidsinstanties in april. Ook de bekendmaking van de winnaar 64 van de door het NEB geïnspireerde internationale architectuurprijsvraag voor een nieuw gebouw in het Gemeenschappelijk Centrum voor onderzoek van de Commissie in Sevilla, waar 400 onderzoekers zullen worden ondergebracht, trok veel belangstelling. Tot slot hebben aangekondigde financieringsmogelijkheden en de resultaten van NEB-oproepen het hele jaar door veel aandacht gekregen. Voorbeelden hiervan waren de open oproepen ter ondersteuning van burgers en steden 65 in maart, de lighthouse-demonstratieprojecten 66 in mei, de zestig CrAFT-steden 67 in september en de open oproep van NEB UIA voor innovatieve projecten in steden 68 in oktober.

9.2 NEB-evenementen

In het afgelopen jaar was er op door en voor de NEB-gemeenschap georganiseerde evenementen gelegenheid te over om ideeën uit te wisselen, discussies over NEB-onderwerpen te stimuleren en mogelijkheden voor toekomstige samenwerking te verkennen. NEB-evenementen kunnen ook een nieuw publiek op het initiatief attenderen, lopende werkzaamheden onder de aandacht brengen en verschillende themagebieden en gemeenschappen met elkaar verbinden. Tussen november 2021 en november 2022 werden, voor zover de Commissie weet, meer dan 120 gedecentraliseerde/onafhankelijke NEB-evenementen georganiseerd, waarvan vele gericht waren op de uitwisseling van goede praktijken tussen de leden van de gemeenschap, en zowel grens- als discipline-overschrijdend 69 . De vertegenwoordigingen van de Commissie in de lidstaten organiseerden ook NEB-evenementen en partnerschappen samen met lokale en nationale belanghebbenden en organisaties.

9.2.1. Nieuw Europees Bauhaus-festival 2022

Het eerste Nieuw Europees Bauhaus-festival (9–12 juni 2022) was het grootste evenement voor de NEB-gemeenschap sinds de lancering van het initiatief en bracht meer dan 200 000 mensen in Brussel en in de lidstaten fysiek en virtueel bijeen 70 . Het belangrijkste doel van het festival was het uitwisselen van goede praktijken die onze leefruimten en dagelijkse ervaringen mooi, duurzaam en inclusief maken. Het evenement was opgezet rond drie hoofdpijlers: een FAIR (tentoonstelling van NEB-initiatieven), een FEST (cultureel programma) en een FORUM (discussies over NEB-gerelateerde onderwerpen).

Voorzitter Ursula von der Leyen opende het festival officieel vanuit Rome, terwijl de commissarissen Mariya Gabriel en Elisa Ferreira in Brussel met deelnemers van gedachten wisselden en het evenement afsloten tijdens de NEB-prijsuitreiking 2022.

De inauguratie van het festival en de presentatie van de NEB-prijsvraag trok alleen al meer dan 2 000 deelnemers (fysiek aanwezig of online). In totaal namen verschenen dan honderd sprekers en artiesten ten tonele en volgden circa 200 000 personen de talloze evenementen en sessies.

Het festival bleek een uitstekende gelegenheid voor wetenschappers, kunstenaars, ontwerpers, politici, architecten en technologen om contacten te leggen en het glas te heffen. Een mooi voorbeeld van hoe betrokken de gemeenschap is, was de lancering tijdens het festival van het Europees bouwmeestersnetwerk, een uitvloeisel van een samenwerkingsverband tussen vier bouwmeesters uit Ierland, Nederland, Zweden en het Vlaamse Gewest van België en twee stadsarchitecten uit Brussel en Groningen 71 .

Ook werden nieuwe onderwerpen op de agenda geplaatst, zoals de nijpende situatie in Oekraïne. Het NEB-team organiseerde een reeks bijeenkomsten met de Oekraïense NEB-gemeenschap die het festival bijwoonde.  

Nieuw Europees Bauhaus-festival © Europese Unie 2022


Naast de rechtstreekse uitwisselingen in Brussel waren ook de ruim 200 nevenevenementen in heel Europa een belangrijk onderdeel van het festival. Sommigen trokken meer dan 1 000 deelnemers, maar er waren ook kleinere evenementen die een rechtstreekse impact hadden binnen de gemeenschappen.

Sommige nevenevenementen namen de vorm aan van kleine festivals. een Grieks NEB-festival dat werd georganiseerd door het World Human Forum vond plaats in het Ellinikon aan de Atheense Rivièra, het grootste stedelijke herontwikkelingsproject in Europa. Het evenement bracht beleidsmakers op hoog niveau en prominente internationale sprekers op het gebied van ecologie, stedelijke ontwikkeling, toerisme, regeneratieve stedelijke ontwikkeling en duurzaamheid bijeen rond het thema “Ecobuilding the Future”. In verschillende thematische sessies werden nieuwe of innovatieve voorbeelden gepresenteerd rond de drie kernwaarden van het NEB: mooi, duurzaam, samen.


© World Human Forum 2022

Tijdens een ander nevenevenement over “De cultuur van transformatie”, dat plaatsvond in het Duitse Dessau, een van de locaties van het historische Bauhaus, werd nagegaan hoe culturele evenementen structurele veranderingen in de hand kunnen werken 72 . Het evenement spitste zich toe op het concrete voorbeeld van Zeitz, een stad in een plattelandsgebied nabij Dessau, die na de val van de Berlijnse muur grote economische en sociale veranderingen heeft ondergaan en voor nieuwe uitdagingen staat als gevolg van de geplande uitfasering van steenkool.

Tijdens het NEB-festival organiseerde de Commissie ook een nevenevenement in het kader van het initiatief Intelligent Cities Challenge (ICC) 73 , dat bijdraagt tot de doelstellingen van het NEB met creatieve oplossingen die garant staan voor circulariteit in lokale gemeenschappen in 136 steden. Vijf ICC-steden presenteerden hun initiatieven tijdens een sessie genaamd “Developing Circular and Sharing Economy Practices in Cities” 74 . Het NEB-festival bracht vertegenwoordigers van steden bijeen om samen te werken aan schaalbare en duurzame oplossingen.

Het eerstvolgende NEB-festival staat gepland voor april 2024.

9.2.2 Andere NEB-gerelateerde evenementen van de Europese Commissie

Het NEB wil breed vertegenwoordigd zijn in de verschillende beleidsterreinen van de EU. Het initiatief kwam daarom ook prominent aan bod in verschillende andere door de Commissie georganiseerde evenementen en conferenties:

·de eerste grote gelegenheid voor de NEB-gemeenschap om na de publicatie van de mededeling bijeen te komen, was het evenement LIFE in the New European Bauhaus. Op de driedaagse conferentie werden voorbeeldprojecten onder de aandacht gebracht die worden gefinancierd via de programma’s LIFE en Horizon 2020, uitgevoerd in de geest van het NEB en illustratief voor de eerste NEB-acties. Een andere doelstelling was om ideeën aan te reiken over hoe toekomstige projecten de NEB-beginselen ten uitvoer kunnen leggen.

·de Europese Week van regio’s en steden (oktober 2021), met bijzondere aandacht voor de mededeling van de Commissie over het Nieuw Europees Bauhaus en de betrokkenheid van de gemeenschap;

·de beleidsconferentie tijdens de EU-week voor duurzame energie (oktober 2021), met bijzondere aandacht voor de mededeling over het Nieuw Europees Bauhaus en de betrokkenheid van de gemeenschap;

·de workshop over “Nieuw Europees Bauhaus: samenwerking, gemeenschap en cultuur voor innovatie” tijdens de R&I-dagen (september 2022);

·de workshops tijdens Europese Week van regio’s en steden (oktober 2022) over de rol van regio’s en steden in het Nieuw Europees Bauhaus, de eerste oproep voor innovatieve acties in het kader van het Stedelijk Europa-initiatief en het NEB en de Green Deal in onze regio’s en steden;

·het Europeana-initiatief, dat de digitale transformatie van instellingen voor cultureel erfgoed bevordert, heeft in verschillende blogposts, tentoonstellingen en galerijen aandacht besteed aan het NEB 75 ;

·de Commissiedelegaties in de lidstaten organiseerden evenementen in heel Europa, in samenwerking met lokale en nationale entiteiten, waaronder de conferentie “Green Challenges in Spatial Practice”, georganiseerd door de delegatie van de Europese Commissie in Estland, samen met de Estse Vereniging van architecten. In de geest van het Nieuw Europees Bauhaus is tijdens de conferentie in Tallinn gekeken hoe steden, gebouwen en openbare ruimte op duurzame en inclusieve wijze kunnen worden gepland en ontworpen. De delegaties van de Europese Commissie in Oostenrijk en Tsjechië organiseerden een grensoverschrijdend evenement op hoog niveau in de Bauhaus-villa Tugendhat in Brno, Tsjechië, om het NEB-initiatief te promoten, genaamd “The New European Bauhaus: beauty, sustainability and cultural heritage through the prism of Villa Tugendhat”. Tijdens het evenement vond een debat plaats tussen commissaris Mariya Gabriel, Tsjechisch EP-lid Martina Dlabajová, de Tsjechische viceminister van Cultuur Vlastislav Ouroda en conservator-restaurateur Ivo Hammer met politici en ambtenaren uit de architectuur-, stedenbouw-, bouw- en cultuursector.


LIFE in the New European Bauhaus-evenement © Europese Unie 2021


9.2.3 NEB-gerelateerde evenementen buiten Europa

Met het oog op de geleidelijke ontwikkeling van de internationale dimensie was het NEB ook aanwezig op het internationale toneel:

·digitale aanwezigheid bij EXPO Dubai, waarbij de winnende projecten/ideeën van de NEB-prijsvraag 2021 onder de aandacht werden gebracht;

·nevenevenement van de EU tijdens COP26, met bijzondere aandacht voor de mondiale dimensie van het NEB; alsmede

·een sessie over het NEB in het World Urban Forum (WUF), georganiseerd door de NEB-partner Programma van de Verenigde Naties voor menselijke nederzettingen (VN-Habitat).

(1)

Dashboard: https://web.jrc.ec.europa.eu/dashboard/NEB/  

(2)

  https://wood4bauhaus.eu/  

(3)

  https://www.europeanfashionalliance.org/  

(4)

Andere EU-programma’s, zoals Creatief Europa, Erasmus+ en het Europees Solidariteitskorps, nemen het Nieuw Europees Bauhaus op als aanvullend contextueel element of als prioriteit, waardoor geïnteresseerde aanvragers hun projecten aan het initiatief kunnen koppelen.

(5)

Meer informatie over de NEB-oproepen 2021-2022 en een prognose van de voor 2023-2024 beschikbare financiering is te vinden in bijlage 1.

(6)

Meer informatie over de geselecteerde projecten en bedrijfspartnerschappen is te vinden op: https://worth-partnership.ec.europa.eu/worth-partnership-projects/worth-ii-partnership-projects_nl


(7)

  https://youth.europa.eu/discovereu_nl  

(8)

  https://www.nordicbauhaus.eu/into-the-woods#/page=1  

(9)

  https://arkdes.se/slutevenemang-visioner-i-norr/  

(10)

  https://www.boe.es/diario_boe/txt.php?id=BOE-A-2022-9837  

(11)

  https://www.gov.ie/en/publication/f9879-places-for-people-national-policy-on-architecture/  

(12)

  https://www.culture.gov.sk/ministerstvo/strategia-kultury-a-kreativneho-priemyslu-2030/  

(13)

  https://yearofclimate.care/en  

(14)

  https://www.umweltbundesamt.de/en/research-project-adneb-advancing-the-new-european  

(15)

  https://www.culture.gouv.fr/en/Thematiques/Architecture/Actualites-de-l-architecture/Appel-a-Manifestation-d-Interet-Engages-pour-la-qualite-du-logement-de-demain  

(16)

  https://presidence-francaise.consilium.europa.eu/en/news/the-27-member-states-the-european-commission-and-stakeholders-in-housing-are-committed-to-supporting-the-ecological-transition-in-construction-for-quality-affordable-and-environmentally-friendly-housing/  

(17)

  https://single-market-economy.ec.europa.eu/sectors/proximity-and-social-economy/proximity-and-social-economy-transition-pathway_nl  

(18)

  Initiatief voor betaalbare huisvesting (europa.eu) .

(19)

Tech For Good betreft door technologie aangestuurde, betaalbare, betrouwbare oplossingen en diensten die sociale en milieudoelen dienen.

(20)

  https://environment.ec.europa.eu/publications/textiles-strategy_nl  

(21)

  https://single-market-economy.ec.europa.eu/sectors/construction/construction-transition-pathway_nl  

(22)

  https://ec.europa.eu/docsroom/documents/47996  

(23)

  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELEX%3A52021PC0802&qid=1641802763889  

(24)

  https://op.europa.eu/nl/publication-detail/-/publication/9f9acd60-8aec-11ec-8c40-01aa75ed71a1/language-nl  

(25)

  https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-14534-2021-INIT/nl/pdf  

(26)

  https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-9242-2022-INIT/nl/pdf  

(27)

  https://www.europarl.europa.eu/doceo/document/A-9-2022-0213_NL.html#_section2  

(28)

  https://www.eesc.europa.eu/nl/our-work/opinions-information-reports/opinions/new-european-bauhaus  

(29)

  https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52021IR5640  

(30)

  https://commission.europa.eu/about-european-commission/organisational-structure/people-first-modernising-european-commission/people-first-greening-european-commission_nl  

(31)

  https://new-european-bauhaus.europa.eu/new-european-bauhaus-inspired-future-jrc-site-seville_nl  

(32)

  https://kuleuven.ecaade2022.be/  

(33)

  Home — EAAE (eaaemadrid2022.es) .

(34)

  https://europa.eu/new-european-bauhaus/get-inspired/inspiring-projects-and-ideas/neb-lab-transformation-places-learning_nl  

(35)

  https://education-for-climate.ec.europa.eu/_en  

(36)

  https://otwieramyszkoly.pl/  

(37)

De open uitnodiging tot inschrijving als partner werd in de zomer van 2021 en 2022 tijdelijk opgeschort.

(38)

Er kan bijvoorbeeld worden gekeken naar mogelijke synergieën met de gemeenschap van het plattelandspact, dat is opgericht in het kader van de langetermijnvisie voor plattelandsgebieden in de EU, met meer dan 1 200 leden uit plattelandsgebieden in heel Europa: https://rural-vision.europa.eu/index_nl  

(39)

  https://wood4bauhaus.eu/  

(40)

  https://www.europeanfashionalliance.org/  

(41)

  https://www.ceiia.com/ayr  

(42)

  https://www.construction21.org/france/data/sources/users/19148/20220810143309-mouvement-unissons---manifeste-anglais.pdf  

(43)

  https://unun.nu/  

(44)

  https://new-european-bauhaus.europa.eu/get-involved/events/independent-event-building-better-places-people-examples-efficient-stakeholder-engagement-and-2022-10-13_nl  

(45)

  Stedelijk Europa-initiatief | EUI (urban-initiative.eu) .

(46)

  https://new-european-bauhaus.europa.eu/about/high-level-roundtable_nl  

(47)

Projecten met de ambitie om deel te nemen aan het NEB-lab kunnen worden voorgesteld door NEB-partners , leden van de rondetafelconferentie op hoog niveau , NEB-prijswinnaars en finalisten , nationale NEB-contactpunten en begunstigden van EU-financiering bij specifieke oproepen in het kader van het NEB.  NEB-vrienden kunnen een idee of voorstel aandragen en bijdragen aan projecten als host of sponsor, maar mogen geen projectvoorstellen indienen. 

(48)

In hoofdstuk 5 (Onderwijs en vaardigheden) en hoofdstuk 1 (Samenvatting) wordt verwezen naar twee aanvullende projecten die betrekking hebben op respectievelijk de transformatie van kenniscentra en een analyse van het regelgevingskader.

(49)

  https://europa.eu/new-european-bauhaus/get-inspired/inspiring-projects-and-ideas/neb-lab-labelling-strategy_nl  

(50)

De volledige documentatie over het kompas is bij dit verslag gevoegd en kan tevens worden geraadpleegd op: https://new-european-bauhaus.europa.eu/document/405245f4-6859-4090-b145-1db88f91596d_nl  

(51)

  https://op.europa.eu/nl/publication-detail/-/publication/bd7cba7e-2680-11ec-bd8e-01aa75ed71a1/language-nl  

(52)

  https://www.up.pt/neb-goes-south/  

(53)

  https://www.nordicbauhaus.eu/#/page=1  

(54)

  http://mountainbauhaus.eu/  

(55)

  https://new-european-bauhaus.europa.eu/get-involved/2022-prizes_nl  

(56)

In toekomstige edities van de wedstrijd kunnen andere thematische onderdelen worden voorgesteld.

(57)

  https://new-european-bauhaus.europa.eu/get-inspired/inspiring-projects-and-ideas_nl  

(58)

  https://new-european-bauhaus.europa.eu/press-media_nl  

(59)

  https://new-european-bauhaus.europa.eu/index_nl  

(60)

  https://europa.eu/new-european-bauhaus/stay-touch/e-zine_nl  

(61)

  https://www.instagram.com/neweuropeanbauhaus/  

(62)

  https://new-european-bauhaus.europa.eu/get-involved/events_nl  

(63)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_22_2285  

(64)

  https://new-european-bauhaus.europa.eu/new-european-bauhaus-inspired-future-jrc-site-seville_nl  

(65)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_22_2141  

(66)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_22_2780  

(67)

  https://craft-cities.eu/wp-content/uploads/2022/09/Sixty-cities-join-CrAFt_-press-release-29.09.22.pdf  

(68)

  https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/nl/ip_22_6003  

(69)

Een overzicht van de onafhankelijke evenementen is te vinden op https://new-european-bauhaus.europa.eu/get-involved/events_nl . Hierin zijn niet meegerekend de ruim 200 nevenevenementen die in het kader van het Nieuw Europees Bauhaus-festival in juni 2022 werden georganiseerd.

(70)

  https://new-european-bauhaus-festival.eu/home  

(71)

  https://www.collegevanrijksadviseurs.nl/projecten/new-european-bauhaus/bouwmeestersnetwerk/start-van-europees-bouwmeestersnetwerk  

(72)

  https://new-european-bauhaus-festival.eu/side-events/TPp2GonPu07ym1XoARpkW  

(73)

  https://www.intelligentcitieschallenge.eu/

(74)

  https://www.intelligentcitieschallenge.eu/news/icc-cities-share-circular-solutions-festival-new-european-bauhaus  

(75)

  https://www.europeana.eu/nl/new-european-bauhaus