Bijlagen bij COM(2019)285 - Samen een succes maken van de energie-unie en van klimaatactie - De grondslag voor een geslaagde energietransitie - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2019)285 - Samen een succes maken van de energie-unie en van klimaatactie - De grondslag voor een geslaagde energietransitie. |
|---|---|
| document | COM(2019)285  |
| datum | 18 juni 2019 |
Bovendien is het in kaart brengen van investeringsbehoeften en financieringsbronnen noodzakelijk om particuliere investeringen in energiebesparing teweeg te brengen en de markt voor energie-efficiëntiediensten te laten groeien. In de definitieve plannen moet meer aandacht worden besteed aan de rol van overheidsgebouwen en moet worden onderzocht op welke manieren energie-efficiëntiemaatregelen een antwoord kunnen bieden op energiearmoede.
2.2.3 Energiezekerheid
Energiezekerheid is een belangrijke dimensie van de energie-unie en bijgevolg ook van de NECP’s. De Unie importeert nog steeds meer dan de helft van alle primaire energie die zij verbruikt, wat zwaar weegt op de invoerkosten en de Unie kwetsbaar maakt voor prijsschommelingen en verstoringen van de energievoorziening.
Voor de energiezekerheid is het cruciaal dat de voorziening, de bronnen van invoer en de routes worden gediversifieerd. De NECP’s moeten efficiënte investeringen in infrastructuur bevorderen waarmee de nationale doelstellingen inzake energiezekerheid worden ondersteund, en tegelijk rekening houden met synergieën tussen de verschillende dimensies van de plannen. De NECP’s moeten ondersteuning bieden voor de voltooiing van de gasinfrastructuurprojecten die nodig zijn om alle regio’s toegang te geven tot terminals voor vloeibaar aardgas, met name regio’s in Kroatië en Griekenland, en om alle lidstaten toegang te geven tot aanvoerroutes, met name Finland, Ierland, Roemenië en Bulgarije. De NECP’s moeten ook de ontwikkeling van binnenlandse, in wezen hernieuwbare, energiebronnen bevorderen, alsook van essentiële componenten en grondstoffen die nodig zijn voor de decarbonisatie van energie-intensieve industrieën. Concretere doelstellingen met specifieke tijdschema’s zouden een duidelijkere basis vormen voor de politieke discussie over de definitieve NECP’s.
De almaar stijgende productie van elektriciteit uit variabele hernieuwbare bronnen zal meer uitdagingen voor het energiesysteem met zich meebrengen. Hoewel het in de eerste plaats de taak van de markt is om te zorgen voor een voortdurend evenwicht tussen vraag en aanbod (onder meer door een betere sectorkoppeling), moeten de overige risico’s op gecoördineerde wijze tussen de lidstaten worden aangepakt. Dit moet tot uiting komen in de NECP’s. Om de energiezekerheidsuitdaging adequaat aan te pakken, moet worden beoordeeld of de gebruikte middelen toereikend zijn en moet daarbij niet alleen rekening worden gehouden met de vraag en opwekking op het grondgebied van de lidstaat zelf, maar ook met de vraag en opwekking op het grondgebied van de daarmee verbonden lidstaten én met de klimaatdoelstellingen voor de lange termijn.
Flexibiliteitsinstrumenten, zoals vraagrespons en opslag, spelen een cruciale rol bij het waarborgen van de energiezekerheid. De lidstaten die beschikken over capaciteitsmechanismen voor het opwekken van elektriciteit of plannen hebben op dit vlak, zullen rekening moeten houden met de nieuwe regels uit hoofde van de nieuwe elektriciteitsverordening en moeten in de definitieve NECP’s aangeven hoe zij dit willen doen.
Lidstaten met kernenergie in hun energiemix zouden met de NECP’s beleidsmaatregelen kunnen invoeren om ervoor te zorgen dat er in alle onderdelen van de nucleaire toeleveringsketen voldoende capaciteit is en dat de brandstofbevoorrading wordt gegarandeerd.
Om de veerkracht van het energiesysteem te waarborgen, moeten de lidstaten de nodige verbanden leggen tussen de definitieve NECP’s en de noodplannen voor olie, gas en elektriciteit. Een sterke mate van digitalisering leidt tot een groter risico op cyberaanvallen, die de voorzieningszekerheid en/of de bescherming van consumentengegevens in gevaar kunnen brengen. Cyberbeveiliging is een nieuw aspect van energiezekerheid dat aan bod moet komen in zowel de definitieve NECP’s, de plannen die vereist zijn uit hoofde van de verordening betreffende de veiligstelling van de gaslevering, als de verordening betreffende de risicoparaatheid in de elektriciteitssector. De lidstaten worden aangemoedigd om in hun definitieve NECP’s ook andere soorten risico’s in kaart te brengen, zoals risico’s in verband met de grondstoffenvoorziening, de gevolgen van de klimaatverandering of risico’s voor kritieke energie-infrastructuur ten gevolge van ongevallen, menselijke fouten, natuurrampen of terrorisme.
2.2.4 Interne energiemarkt
Een volledig geïntegreerde en goed functionerende interne energiemarkt is nodig om ervoor te zorgen dat energie betaalbaar blijft, de energievoorziening veilig wordt gesteld en het toenemende aantal hernieuwbare energiebronnen kostenefficiënt wordt geïntegreerd. Uit de NECP’s moet blijken dat er een goed regelgevingskader is om te kunnen profiteren van beter geïntegreerde energiemarkten.
De overgang van energiesystemen in de Unie brengt gemeenschappelijke uitdagingen mee op het gebied van flexibiliteit, decentralisatie, stimulerende regelgeving voor investeringen in infrastructuur en concurrentie. In de NECP’s moet dieper worden ingegaan op de huidige stand van zaken op het gebied van de nationale elektriciteits- en gasmarkten en op de manier waarop de uitdagingen zullen worden aangepakt. De plannen moeten ook concrete en meetbare nationale doelstellingen voor de toekomstige marktontwikkeling bevatten, onderbouwd met passende beleidslijnen en maatregelen.
Doelstellingen van de interne energiemarkt – goede praktijken: De totstandbrenging van een gezamenlijke regionale gasmarkt tussen de Baltische staten en Finland is een voorbeeld van marktintegratie die wordt beschreven in de respectieve ontwerpplannen, waarbij de materiële component — de aanleg van de Balticconnector-pijpleiding — wordt aangevuld met geharmoniseerde marktregels. Landen die de EU-wetgeving voor de gasmarkt ten volle hebben toegepast, hebben ook de meest liquide markten en profiteren het meest van de interne energiemarkt. De NECP’s moeten een nuttig overzicht bieden van de vooruitgang die is gemaakt met de uitvoering van de toepasselijke regels voor de gasmarkt.
De doelstellingen, de programma’s en de tijdschema’s voor de hervormingen van de energiemarkt die de lidstaten in de NECP’s vaststellen, moeten in overeenstemming zijn met de wetgeving die is vastgesteld in het kader van het pakket “Schone energie voor alle Europeanen” en met de bestaande netcodes en richtsnoeren. Voor de grensoverschrijdende handel in gas en elektriciteit is betrouwbare toegang tot adequate interconnectiecapaciteit nodig, aangezien dit belangrijk is voor de Europese voorzieningszekerheid, de toereikendheid van de elektriciteitsopwekkking en de werking van de markt. De NECP’s en de door de elektriciteitsverordening voorgeschreven uitvoeringsplanning 20 moeten volledig coherent zijn. In de NECP’s moet ook rekening worden gehouden met de toezichtverslagen van de nationale regulators en het Agentschap voor de samenwerking tussen energieregulators (ACER).
De NECP’s moeten de hervormingen van de wholesalemarkten ondersteunen. De lidstaten kunnen de NECP’s aangrijpen om meer toekomstgerichte concepten van energiesysteemintegratie en sectorkoppeling te introduceren, onder meer voor de verdere integratie van de elektriciteits-, gas- en warmtesectoren, aangezien deze centrale rol zullen spelen in een koolstofvrij energiesysteem.
Energiesubsidies. Het is van het grootste belang dat overheidsmiddelen coherent en kosteneffectief worden besteed, zonder de energiemarkt te verstoren of investeringen in innovatie en de overgang naar schone energie te belemmeren. Essentieel is dat er een goed beeld wordt gegeven van expliciete en impliciete energiesubsidies en van toekomstige plannen om de subsidies die niet bijdragen tot de langetermijndoelstellingen uit te laten doven. Hoewel in de meeste ontwerp-NECP’s de energiesubsidies deels aan bod komen, moeten in de definitieve plannen alle soorten steun, gaande van subsidies, steunregelingen, belastingvoordelen, tot subsidies die voortvloeien uit wettelijke verplichtingen, systematisch worden beschreven en gekwantificeerd op basis van bestaande definities die internationaal worden gebruikt. In dit verband is het door Italië ingediende ontwerp-NECP een goed voorbeeld. Het is belangrijk dat alle lidstaten in hun definitieve NECP’s melding maken van hun toekomstige inspanningen en tijdschema’s om subsidies voor fossiele brandstoffen geleidelijk af te bouwen, rekening houdend met de mogelijke gevolgen voor kwetsbare groepen consumenten.
De NECP’s dienen toekomstgerichte beleidsmaatregelen ter ontwikkeling van concurrerende retailmarkten in Europa te ondersteunen, waardoor consumenten kunnen profiteren van slimme infrastructuren. Met betrekking tot de flexibiliteit van het systeem en de participatie van de consument wordt in een aanzienlijk aantal ontwerp-NECP’s verwezen naar de invoering van slimme meters, met concrete en meetbare doelstellingen. Eind 2017 was ongeveer 37 % van de huishoudens in de EU uitgerust met een slimme elektriciteitsmeter, en zeven lidstaten zijn klaar met hun nationale uitrol. De NECP’s moeten worden aangepast aan het bestaande kader dat is ingevoerd met het pakket “Schone energie voor alle Europeanen”, om ervoor te zorgen dat de eindverbruikers toegang krijgen tot een slimme meter. In de NECP’s moeten geplande maatregelen worden opgenomen om burgers en bedrijven (met name het midden- en kleinbedrijf) meer vat te geven op hun elektriciteitsverbruik en -kosten, bijvoorbeeld door middel van dynamischeprijscontracten.
Daarnaast moeten de NECP’s ertoe bijdragen dat de empowerment, bewustmaking en bescherming van de consument worden gewaarborgd en bevorderd en kan er met de plannen ook een meer gestructureerde aanpak van energiearmoede worden geïntroduceerd (zie ook punt 2.3.5).
2.2.5 Onderzoek, innovatie en concurrentievermogen
Als de Unie de ambitieuze energie- en klimaatdoelstellingen wil verwezenlijken en de zekerheid, betrouwbaarheid en veerkracht van de energievoorziening wil waarborgen, zijn onderzoek en innovatie doorslaggevend. Tegelijkertijd moet de EU een concurrerend landschap scheppen voor haar industrie. Beide processen moeten hand in hand gaan. In het kader van de strategie voor de energie-unie zijn in het Europees strategisch plan voor energietechnologie (SET-plan) en de mededeling over de versnelling van de innovatie op het gebied van schone energie 21 de strategische onderzoeks- en innovatieprioriteiten en -maatregelen genoemd die op EU-niveau nodig zijn om deze transformatie van het energiesysteem op een kosteneffectieve wijze te versnellen. De NECP’s zijn bedoeld om specifiek te bepalen welke van deze doelstellingen op nationaal niveau worden nagestreefd en het SET-plan effectief in nationale doelstellingen en maatregelen om te zetten.
De lidstaten moeten in hun NECP’s nog meer aandacht besteden aan onderzoek, innovatie en concurrentievermogen. In de NECP’s moeten beleidslijnen worden vastgesteld die specifiek gericht zijn op energie- en klimaatprioriteiten, onder meer met betrekking tot onderzoeks- en innovatieprogramma’s en daarmee samenhangende financieringsdoelstellingen en het gebruik van middelen en financieringsinstrumenten van de Unie. In de NECP’s moet worden onderzocht hoe er met geplande nationale overheidsinvesteringen voor kan worden gezorgd dat beschikbare technologieën breder ingang vinden op de markt, en dat nieuwe baanbrekende technologieën op grote schaal worden ingevoerd en in het energiesysteem worden geïntegreerd. Voor energie-intensieve sectoren, voor de automobielsector en voor de bouwsector is er ook behoefte aan een gedegen infrastructuur die de overgang naar klimaatneutraliteit ondersteunt. De bijdrage van de nationale industriële ecosystemen en innovatie-ecosystemen aan de ontwikkeling van Europese strategische en duurzame waardeketens (bv. batterijen, waterstof, opkomende biogebaseerde producten, schone, geconnecteerde en autonome voertuigen, warmtepompen en systemen voor geïntegreerd energiebeheer) moet eveneens worden ontwikkeld.
Voortbouwend op het succes van Horizon 2020 zal Horizon Europa (2021-2027) de financiering van onderzoek en innovatie door de Unie stroomlijnen en rationaliseren om de relevantie en impact ervan op het gebied van hernieuwbare energie, energie-efficiëntie en decarbonisatie te vergroten. Het innovatiefonds 22 zal in alle lidstaten steun bieden aan investeringen waarmee schone innovatieve technologieën op de markt worden gebracht.
Onderzoeks- en innovatie-inspanningen voor de overgang naar een klimaatneutrale economie tegen 2050
In de strategische langetermijnvisie van de Commissie voor een klimaatneutrale economie – de mededeling “Een schone planeet voor iedereen” 23 – wordt benadrukt dat zeer grootschalige, gecoördineerde onderzoeks- en innovatie-inspanningen nodig zijn. Het Europees onderzoek moet zich richten op transformatieve, koolstofneutrale oplossingen op gebieden zoals energie en vervoer, waterstof en brandstofcellen, energieopslag, koolstofneutrale transformatie van energie-intensieve industriële sectoren, de circulaire economie, de bio-economie, slimme steden en duurzame intensivering van de land- en bosbouw.
2.3.Robuustheid en consistentie van de ontwerp-NECP’s en mate waarin beleidsinteracties zijn opgenomen
2.3.1 Is het analytisch kader toereikend?
De degelijkheid, geloofwaardigheid en robuustheid van de definitieve NECP’s zal bepalen in welke mate deze de verwezenlijking van de doelstellingen van de energie-unie kunnen ondersteunen. De kwaliteit en de geloofwaardigheid van het analytisch kader hangen grotendeels af van de modelleringsbenadering, de gebruikte gegevensbronnen, de transparantie van de analyse en de uitgebreide beoordeling van de voorgestelde beleidslijnen en maatregelen. Al deze aspecten zijn van cruciaal belang om aan te tonen in hoeverre de lidstaten alle belangrijke factoren bij de vaststelling van de doelstellingen en het beleid zorgvuldig hebben afgewogen. Gedetailleerde prognoses op basis van degelijke modellering en een analyse van het effect van geplande beleidslijnen en maatregelen zijn cruciale aspecten.
De vergelijkbaarheid van de NECP’s vereist een zoveel mogelijk gemeenschappelijke benadering van maatstaven die worden gebruikt en aanpassing van de cijfers van het referentiejaar aan de gerapporteerde gegevenspunten. Hoewel in het merendeel van de ontwerp-NECP’s belangrijke aannames en gegevensbronnen zijn opgenomen, kan de volledigheid van de informatie nog worden verbeterd. De Commissie heeft bijstand en gemeenschappelijke modellen ter beschikking gesteld om de consistentie en volledigheid te waarborgen. De lidstaten moeten zo veel mogelijk officiële statistieken van Eurostat gebruiken. Deze planning biedt de mogelijkheid om de coördinatie tussen de instanties die belast zijn met energie- en klimaatstatistieken verder te intensiveren.
2.3.2 Op welke manier is er rekening gehouden met de interactie tussen de dimensies van de energie-unie?
Om de overgang naar schone energie mogelijk te maken, moeten de lidstaten de interactie tussen de verschillende dimensies beoordelen en op adequate wijze aanpakken. De NECP’s moeten een gestructureerde beoordeling mogelijk maken van de effecten van nationaal beleid en de interactie tussen Europese en nationale maatregelen op het gebied van energie en klimaat. In de effectbeoordelingen kan een meer systematische beoordeling van de interactie tussen beleidsmaatregelen worden gegeven, bijvoorbeeld tussen energie- en infrastructuurbeleid of beleidseffecten met betrekking tot het duurzaam gebruik van bio-energie voor verschillende doeleinden. De politieke implicaties van de beoordeelde interactie en synergieën tussen verschillende beleidsmaatregelen en doelstellingen op het gebied van energie en klimaat moeten echter nader worden onderzocht, met name tussen de voorzieningszekerheid, de doelstellingen van de interne energiemarkt en het beleid inzake hernieuwbare energie en energie-efficiëntie.
Zo verandert bijvoorbeeld de energiemarkt fundamenteel door digitale technologieën. Indien de digitalisering echter niet naar behoren wordt uitgevoerd, kunnen de positieve effecten ervan wat betreft de vermindering van het energieverbruik en de uitstoot van broeikasgassen echter teniet worden gedaan door een drastische toename van het elektriciteitsverbruik door datacentra en telecommunicatienetwerken.
Het beginsel energie-efficiëntie eerst is een duidelijk voorbeeld van horizontaal beleid. Het houdt in dat de autoriteiten, alvorens nieuw energiebeleid in te voeren of te beslissen over investeringen, moeten nagaan of dezelfde doelstellingen op een efficiëntere manier kunnen worden bereikt door middel van energie-efficiëntie. Sommige ontwerp-NECP’s bevatten concrete voorbeelden, met name over de wijze waarop met dit beginsel rekening is gehouden en wordt gezorgd voor samenhang tussen de verwachte ontwikkelingen van de energievraag in de opzet van maatregelen op het gebied van de energiezekerheid. In de definitieve NECP’s moet de toepassing van het beginsel verder worden ontwikkeld.
2.3.3 Hoe kunnen de ontwerp-NECP’s de aanzet geven tot de vereiste investeringen?
De overgang naar klimaatneutraliteit betekent dat onze economieën ingrijpend moeten veranderen. Om de klimaat- en energiedoelstellingen van de EU tegen 2030 te halen, zijn jaarlijkse extra investeringen van ongeveer 260 miljard EUR 24 nodig. Daartoe is het cruciaal dat de investeringsbehoeften worden vastgesteld en voor de nodige financiering wordt gezorgd. De NECP’s kunnen een belangrijk instrument zijn voor de planning van nationale investeringen op het gebied van energie en klimaat. Er zal ook overheidsfinanciering nodig zijn om digitale en duurzame vaardigheden te verbeteren, recyclingfaciliteiten en de renovatie van openbare gebouwen te stimuleren en de infrastructuur te onderhouden en te renoveren. Door de coördinatie van nieuwe investeringen tussen overheidsinstanties, particuliere sectoren en burgers zal de financiering worden gemainstreamd, zullen gestrande activa worden voorkomen en zal worden ingespeeld op nieuwe behoeften van bedrijven en burgers.
Figuur 5: Gemiddelde jaarlijkse investeringsbehoefte 2021-2030 (bron: modellering door de Commissie)
Het Europees Fonds voor strategische investeringen 25 , de Connecting Europe Facility 26 , de Europese structuur- en investeringsfondsen en andere bestaande initiatieven zijn erin geslaagd investeringen in hernieuwbare energie en energie-efficiëntie te ondersteunen. In de voorstellen van de Commissie voor het volgende meerjarig financieel kader 2021-2027 wordt daarop voortgebouwd: ten minste 25 % van de middelen van de Unie moet bijdragen aan de matiging van en de aanpassing aan de klimaatverandering. Om particulier kapitaal in duurzame investeringen te mobiliseren, wordt ervan uitgegaan dat 30 % van de totale financiële middelen van het programma InvestEU 27 de klimaatdoelstellingen ondersteunt. In het kader van het onderdeel duurzame infrastructuur moet de bijdrage aan de doelstellingen van de Unie op het gebied van klimaat en milieu nog hoger zijn (55 %). In het kader van de Connecting Europe Facility wordt een specifiek deel van de middelen toegewezen aan de ondersteuning van grensoverschrijdende projecten op het gebied van hernieuwbare energie. Alle lidstaten worden ook aangemoedigd gebruik te maken van de opbrengsten uit EU-ETS-veilingen voor het financieren van investeringen in emissiereducties, hernieuwbare energie, energie-efficiëntie, onderzoek en innovatie met het oog op schone energie en industriële technologieën.
Het vaststellen en kwantificeren van de verwachte investeringsbehoeften en de potentiële financieringsbronnen is essentieel voor de verwezenlijking van de doelstellingen van de energie-unie. Elf lidstaten hebben een raming opgesteld ofwel van de totale investeringsbehoeften met het oog op het verwezenlijken van hun doelstellingen (Frankrijk, Italië en Spanje) ofwel van delen van hun investeringsbehoeften (Griekenland, Finland, Hongarije, Ierland, Italië, Letland, Polen en Roemenië), waarbij in verschillende mate gedetailleerd wordt ingegaan op de financieringsbronnen. De meeste lidstaten hebben in hun ontwerp-NECP’s enkele concrete investeringscijfers opgenomen.
Dit onderwerp is bij de Europese Commissie ook aan bod gekomen in het kader van de cyclus 2018-2019 van het Europees semester. De nadruk werd met name gelegd op de investeringsbehoeften van de lidstaten, zowel in de landenverslagen van 2019 als in het op 5 juni 2019 uitgebrachte voorstel van de Commissie voor de landspecifieke aanbevelingen 2019, waarbij de meeste lidstaten aanbevelingen hebben ontvangen over het belang van investeringen in energie-efficiëntie, hernieuwbare energie en/of klimaatactie. Bij deze beoordeling van de ontwerp-NECP’s wordt rekening gehouden met deze bevindingen en aanbevelingen van het Europees semester.
Verscheidene lidstaten leggen nu al het verband tussen de NECP’s en de landspecifieke aanbevelingen in het kader van het Europees semester, en alle andere lidstaten zouden dat ook moeten doen 28 . Meer in het algemeen moet de dialoog worden voortgezet met het oog op het waarborgen van zoveel mogelijk consistentie en synergieën tussen het energie- en klimaatbeleid en het Europees semester, dat een belangrijk instrument is om structurele hervormingen te bevorderen. In dit verband is een robuuste macro-economische beoordeling van de voorgestelde beleidslijnen en maatregelen in het definitieve NECP van belang voor het verkrijgen van inzicht in de algemene economische gevolgen van het geplande beleid. De vooruitgang die is geboekt met betrekking tot de afronding van de NECP’s zal informatie opleveren voor de landenverslagen van het Europees semester voor 2020.
De Commissie heeft voorgesteld 29 dat bij middelen van het cohesiebeleid de in de NECP’s vastgestelde nationale en regionale behoeften in overweging worden genomen. De in de landenverslagen voor het Europees semester 2019 vastgestelde en in de ontwerp-NECP’s beschreven prioriteiten voor investeringen zijn complementair. Van belang is vooral steun die kan helpen bij het opbouwen van capaciteit voor lokale, regionale en nationale autoriteiten, bij het bieden van technische bijstand en bij grensoverschrijdende samenwerking. Voor de periode 2021-2027 zal de nadruk liggen op een schone en eerlijke energietransitie, onderzoek en innovatie en de industriële overgang op basis van slimme specialisatie, sectoroverschrijdende koppeling van industriële clusters en steun voor interregionale samenwerking op het gebied van innovatie. Bovendien is de goedkeuring van een volledig NECP in de voorstellen van de Commissie een „thematische randvoorwaarde”, in het bijzonder voor toegang tot het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling en het Cohesiefonds voor investeringen in energie-efficiëntie en hernieuwbare energie.
2.3.4 Hoe kan het concurrentievermogen van de Unie door de ontwerp-NECP’s worden bevorderd?
Tussen nu en 2030 moet elke lidstaat de juiste randvoorwaarden creëren om strategische waardeketens te ontwikkelen, klaar staan voor de volgende investeringscyclus en klimaatneutraliteit tegen 2050 ondersteunen. De ontwerp-NECP’s kunnen over het algemeen baat hebben bij een gedetailleerder overzicht van de wijze waarop de lidstaten aan deze voorwaarden tegemoet willen komen door coördinatie van het beleid en maatregelen om de industriële transformatie naar een klimaatneutrale, circulaire en duurzame industrie tussen nu en 2030 op kosteneffectieve wijze te bevorderen. Deze randvoorwaarden zijn een stimulans voor verandering ten voordele van de samenleving en de planeet, waarbij het concurrentievoordeel van de Europese industrie niet in het gedrang mag komen.
Meer in het algemeen dienen in de NECP’s de concurrentievoordelen van de lidstaten te worden vastgesteld en ontwikkeld, waarbij het effect van de voorgestelde maatregelen naar behoren in kaart moet worden gebracht. Een duidelijkere analyse van de macro-economische effecten van het voorgestelde beleid en van de uitdagingen op het gebied van het concurrentievermogen waarmee bedrijfstakken worden geconfronteerd, is van cruciaal belang om de energietransitie en de klimaatverandering met succes te doorstaan. De door verschillende lidstaten voorgestelde aanpak om in dit verband een brede raadpleging van het bedrijfsleven uit te voeren, is een goede werkwijze.
Het mededingingsbeleid zorgt ervoor dat de overheidsuitgaven ter ondersteuning van de transitie naar emissiearme en schone energie efficiënt zijn en geen verstoring van de interne energiemarkt veroorzaken. Hoewel de NECP’s geen vervanging vormen voor bestaande wettelijke voorschriften inzake kennisgeving, kunnen zij nuttig zijn voor het vaststellen van de toekomstige noodzaak van voorafgaande aanmelding van staatssteun. De lidstaten moeten er ook voor zorgen dat het beleid en de maatregelen voldoen aan internationale verplichtingen, met name in het kader van WTO-overeenkomsten.
2.3.5 Hoe kan een eerlijke transitie door de ontwerp-NECP’s worden bevorderd?
Met het oog op de geplande transformatie van onze economieën zal een geïntegreerde aanpak nodig zijn voor een nauwkeurige beoordeling van de sociale, territoriale en werkgelegenheidseffecten op korte en lange termijn. Deze beoordeling vormt de basis voor een brede beleidsmix waarmee wordt gezorgd voor een rechtvaardige transitie. Overheidsfinanciering voor het verbeteren van vaardigheden, onderzoek, innovatie, infrastructuur en sociale bescherming moet worden afgestemd op de nieuwe behoeften van de samenleving. Voor het welslagen van de energie- en klimaatplannen van de EU moet de sociale dimensie van meet af aan worden geïntegreerd. Dit zal bijdragen tot een sociaal billijke, rechtvaardige transitie, ook in plattelandsgebieden, en uiteindelijk tot maatschappelijke acceptatie en publieke steun voor hervormingen, met name voor grootschalige projecten en baanbrekende technologieën.
Indien nodig moeten verzachtende of compenserende maatregelen, onder meer om de energiearmoede te verminderen, deel uitmaken van de hervormingen, en in de NECP’s moet de aandacht hierop worden gevestigd.
Energiearmoede treft nog steeds bijna 50 miljoen mensen in de hele Unie. In de NECP’s moet energiearmoede op een meer gestructureerde wijze aan bod komen, te beginnen met een beoordeling van het aantal huishoudens dat te maken heeft met energiearmoede en hun belangrijkste kenmerken (samenstelling, inkomensniveau enz.) en de potentiële geografische concentratie 30 . Wanneer het aantal aanzienlijk is of wanneer specifieke groepen of regio’s te maken hebben met tegenspoed, moet een indicatieve doelstelling worden vastgesteld om de energiearmoede bij relevante doelgroepen te verminderen. Tevens moeten beleidslijnen en maatregelen worden vastgesteld alsmede potentiële financieringsbronnen worden bepaald. Er zijn al enkele positieve elementen in een aantal ontwerp-NECP’s. Zo heeft Griekenland specifieke doelstellingen vastgesteld en is de gedetailleerdheid van de beoordelingen door Italië, Malta en Finland goed.
Het Europees Sociaal Fonds (ESF+) en de nieuwe agenda voor vaardigheden voor Europa zijn ook belangrijke instrumenten ter begeleiding van de transitie naar een koolstofarme economie en de energietransitie. Samen met de Europese pijler van sociale rechten helpen zij er verder voor dat mensen gelijke kansen hebben en toegang krijgen tot een arbeidsmarkt die onderhevig is aan veranderingen wat betreft vaardigheidseisen en sectorale samenstelling. In deze pijler wordt in het bijzonder de nadruk gelegd op het recht op herscholing, omscholing, bijscholing en sociale bescherming, allemaal cruciale elementen van een rechtvaardige transitie.
Parallel hiermee is het door het EU-ETS gefinancierde moderniseringsfonds bestemd voor de modernisering van de energiesystemen van de tien minder kapitaalkrachtige lidstaten. Het zal ook bijdragen aan de overgang naar een klimaatneutrale economie en de opwaartse convergentie bevorderen.
De Commissie zal verder nagaan welke synergieën er mogelijk zijn met andere initiatieven die gericht zijn op de uitdagingen en mogelijkheden op het gebied van de transitie naar schone energie in specifieke Europese gebieden, zoals het Europees Burgemeestersconvenant voor klimaat en energie, het initiatief „Schone energie voor de eilanden van de EU”, de strategie van de Commissie voor de ultraperifere gebieden, de EU-alliantie voor batterijen en het initiatief „steenkoolregio's in transitie”.
2.3.6 Welk verband is er tussen de ontwerp-NECP’s en het milieubeleid?
Maatregelen op het gebied van energie en klimaat kunnen de luchtkwaliteit ten goede komen. Beleidsmaatregelen voor de aanpak van biodiversiteitsverlies en klimaatverandering moeten op elkaar zijn afgestemd. De voordelen van de circulaire economie voor de decarbonisatie worden algemeen erkend.
Sommige lidstaten hebben deze elementen al in hun ontwerp-NECP’s opgenomen. De lidstaten moeten zorgen voor consistentie tussen hun NECP’s en de nationale programma’s ter beheersing van luchtverontreiniging (NAPCP's) 31 , met inbegrip van de kwantitatieve aspecten ervan, zoals vereist door de respectieve wetgeving. Er moet voor een expliciete koppeling tussen energie- en klimaatstrategieën en het behoud van biodiversiteit, de circulaire economie, de bio-economie en hulpbronnenefficiëntie worden gezorgd. Daarbij moeten concrete maatregelen worden vastgesteld, moeten de effecten ervan worden beoordeeld en moeten waar nodig corrigerende maatregelen worden genomen. Wanneer er producten vaker worden hergebruikt en bepaalde secundaire grondstoffen beter worden gerecycled, kan de vraag naar energie bijvoorbeeld afnemen.
De Commissie kan de lidstaten helpen om deze aspecten in hun NECP’s op te nemen door middel van beleidsdialogen en het delen van beste praktijken, waarbij gebruik wordt gemaakt van instrumenten zoals dialogen over schone lucht, „opwaartse spiraal”-missies, TAIEX (uitwisseling van informatie over technische bijstand ) „peer-to-peer”, actieplannen voor de circulaire economie, LIFE, richtsnoeren inzake Natura 2000 en hernieuwbare energie en klimaat, of de steun van de Ondersteuningsdienst voor structurele hervormingen.
3.VOLGENDE STAPPEN — NAAR DE DEFINITIEVE NATIONALE PLANNEN
3.1. Een doorlopend iteratief proces
De analyse in deze mededeling en de landspecifieke aanbevelingen over de ontwerp-NECP’s, die worden ondersteund door de landspecifieke werkdocumenten van de diensten van de Commissie, zijn de eerste mijlpalen van het iteratieve proces voor de afronding van de NECP’s.
Sinds 2015 werken de Europese Commissie en de lidstaten nauw samen bij de voorbereiding en indiening van de eerste ontwerp-NECP’s. De komende maanden zal de Commissie de technische uitwisselingen met de lidstaten voortzetten en intensiveren, onder meer via vergaderingen van de technische werkgroep en bilaterale bijeenkomsten.
De overeengekomen energie- en klimaatdoelstellingen voor 2030 zijn zeer ambitieus en vereisen concrete inspanningen in de gehele economie. De ontwerp-NECP’s bieden een gemeenschappelijk, solide en vergelijkbaar platform om in de hele Unie met het maatschappelijk middenveld, het bedrijfsleven, de sociale partners en de lokale overheden de gemeenschappelijke uitdagingen en prioriteiten van de Unie op het gebied van energie en klimaat te bespreken. Dankzij de publicatie ervan op het moment van de indiening, zijn deze besprekingen al op een transparante manier begonnen. Deze wisselwerking moet bijdragen tot een hoger ambitieniveau van de definitieve NECP’s en concrete voorbeelden geven van projecten en beleidsmaatregelen die in de komende tien jaar moeten worden uitgevoerd. De lidstaten moeten ervoor zorgen dat het publiek in een vroeg stadium doeltreffende mogelijkheden heeft om deel te nemen aan de opstelling van de definitieve plannen, die dan een samenvatting van de standpunten van het publiek moeten bevatten.
Tegelijkertijd zal de Commissie de deelname van alle niveaus van de samenleving op systematische wijze blijven waarborgen, waarbij sterkere synergieën tussen Europese, nationale en lokale inspanningen tot stand worden gebracht via de NECP’s. In de tweede helft van 2019 en daarna zal de Europese Commissie een inclusief debat over de NECP’s blijven bevorderen.
3.2. Prioriteiten voor de komende zes maanden
De volgende zes maanden — tot eind 2019 — zullen van cruciaal belang zijn voor de lidstaten om degelijke, robuuste, volledige en betrouwbare definitieve NECP's te ontwikkelen. Om het effect van toekomstige uitwisselingen te maximaliseren, wil de Commissie ervoor zorgen dat deze versies op zeven hoofdprioriteiten worden geconcentreerd.
In de aanbevelingen aan de lidstaten heeft de Commissie de nadruk gelegd op de verwezenlijking van de dimensies van de energie-unie, maar ook op kwesties van specifiek belang, met name investeringen, een sociaal rechtvaardige en billijke transitie en de luchtkwaliteit.
Bij de afronding van de NECP’s dienen de lidstaten naast de landspecifieke aanbevelingen ook de volgende prioriteiten in overweging te nemen.
3.2.1 Alle lacunes op het gebied van ambitie en beleid voor 2030 dichten
Bij de afronding van de NECP’s is er nog ruimte voor het dichten van verschillende lacunes. Wat de energie-efficiëntie en de bijdragen van hernieuwbare energie betreft, wordt van een aantal lidstaten gevraagd om hun nationale potentieel beter te benutten, terwijl andere hun reeds ambitieuze doelstellingen moeten bevestigen. Bij de afronding van de NECP’s dienen de lidstaten gezamenlijk meer inspanningen te leveren om de energie- en klimaatdoelstellingen van de Unie voor 2030 te halen, aangezien voortzetting van bestaand beleid op dezelfde schaal niet voldoende zou zijn om deze doelstellingen te halen.
Van veel lidstaten wordt ook gevraagd om de verwezenlijking van hun nationale streefcijfers en bijdragen aan de doelstellingen op Europees niveau verder te onderbouwen met meer concrete aanvullende beleidslijnen en maatregelen, waar nodig ondersteund door financieringsbronnen, en verder te werken aan de analytische basis van hun NECP’s. De definitieve NECP’s moeten compleet en alomvattend zijn, zodat de inspanningen en vooruitgang adequaat kunnen worden gevolgd en zo nodig herzien. De Commissie heeft eerder richtsnoeren gepubliceerd die kunnen worden gebruikt om meetbare, haalbare, realistische en tijdgebonden doelstellingen voor alle vijf dimensies vast te stellen 32 .
Indien het ambitieniveau van de definitieve NECP’s niet volstaat voor de collectieve verwezenlijking van de doelstellingen van de energie-unie, en met name van de streefcijfers voor hernieuwbare energie en energie-efficiëntie voor 2030, zal de Commissie aanvullende maatregelen op het niveau van de Unie moeten overwegen om ervoor te zorgen dat deze wel worden gehaald.
3.2.2 Alle relevante ministeries op nationaal niveau erbij betrekken
De ontwerp-NECP’s bieden de lidstaten een uitgelezen kans om de synergieën tussen beleidsterreinen beter te benutten en een voor de hele overheid geldende benadering in te voeren.
Hoewel verscheidene lidstaten al een nieuwe institutionele structuur hebben ontwikkeld die een betere coördinatie tussen verschillende beleidsterreinen mogelijk maakt, moeten verdere werkzaamheden worden verricht om de NECP’s te voltooien en uit te voeren. Dit is met name het geval voor synergieën en samenwerking met ministeries van financiën en economische zaken. De beschreven synergieën van het energie- en klimaatbeleid met gebieden zoals regionaal beleid, digitaal en sociaal beleid, industrie-, vervoers- en milieubeleid kunnen beter worden benut. Dit omvat volledige samenhang tussen de aspecten op het gebied van alternatieve brandstoffen in de definitieve plannen en het nationale beleidskader dat elke lidstaat uiterlijk in november 2019 in het kader van de richtlijn betreffende infrastructuur voor alternatieve brandstoffen 33 moet indienen.
3.2.3 Nauwe samenwerking met aangrenzende lidstaten
De inspanningen die momenteel worden ondernomen op het gebied van regionale samenwerking moeten worden opgevoerd om de marktintegratie en kostenefficiënt beleid en maatregelen te bevorderen. De lidstaten worden ook aangemoedigd om te streven naar samenwerking, niet alleen met naburige lidstaten, maar ook met de ondertekenaars van de Energiegemeenschap en met derde landen van de Europese Economische Ruimte.
Regionale samenwerking — goede praktijken:
Als bijdrage aan de voorbereiding van de ontwerp-NECP’s heeft Nordic Energy Research gezorgd voor de coördinatie van een analyse van energiesystemen op basis van scenario’s waarin de veranderingen in de energiesystemen van de Baltische landen worden onderzocht. Binnen het Benelux-samenwerkingskader is op 11 juni 2018 tijdens de Energieraad een verklaring ondertekend om de samenwerking bij de voorbereiding van de NECP’s te versterken. De leden van het Pentalateraal Energieforum hebben tijdens de Energieraad op 4 maart 2019 een politieke verklaring ondertekend waarin zij hun voornemen bevestigen om de samenwerking bij de ontwikkeling van en het toezicht op de NECP’s te handhaven en te versterken, met bijzondere aandacht voor kwesties van groot grensoverschrijdend belang. Binnen de North Seas Energy Cooperation hebben verschillende lidstaten toegezegd om voor hun NECP’s gecoördineerde elementen te ontwikkelen om het kosteneffectieve gebruik van hernieuwbare offshore-energie, met name windenergie, te bevorderen. De Commissie kijkt uit naar een vergelijkbare samenwerking in andere zeegebieden, rekening houdend met het feit dat voor het bereiken van een klimaatneutrale economie in 2050 een aanzienlijk deel van de Europese elektriciteit op zee moet worden opgewekt 34 .
Meer in het algemeen zal het zonder het leiderschap van de Europese Unie moeilijk zijn om het doel van een snellere wereldwijde energie- en klimaattransitie te bereiken. De inspanningen van de Unie zullen echter weinig effect op mondiale schaal hebben indien derde landen niet hetzelfde traject volgen. De lidstaten worden derhalve aangemoedigd hun NECP’s aan te vullen met praktische, mogelijk overdraagbare en schaalbare beleidsmaatregelen die buiten Europa kunnen worden gedeeld, als onderdeel van de inspanningen van de Unie om het voortouw te nemen bij de wereldwijde overgang naar schone energie. Indien dit passend wordt geacht, kunnen de lidstaten ook derde landen raadplegen die blijk van belangstelling hebben gegeven.
3.2.4 Gebruik van NECP’s ter ondersteuning van het bedrijfsleven, het concurrentievermogen en de innovatie
Er zijn uiteenlopende hervormingen nodig om het groeipotentieel dat voortvloeit uit klimaat- en energiebeleid ten volle te benutten. De NECP’s moeten ertoe bijdragen de concurrentievoordelen van de lidstaten te bepalen en te bevorderen doordat wordt vastgelegd wat de juiste hervormingen en de correcte investeringssignalen en -stimulansen zijn, onder meer door de belastingheffing verder te ontwikkelen. In de NECP’s moeten de nodige doelstellingen worden vastgesteld en moeten nationale structurele hervormingen worden ondersteund alsmede geïntegreerde industriële strategieën worden ontwikkeld, waarbij prioriteit wordt gegeven aan concurrentievermogen, duurzaamheid, investeringen, handelsinfrastructuur en innovatie. Duidelijkere strategieën op het gebied van onderzoeks- en innovatieprioriteiten kunnen ook de Europese prioriteiten op lange termijn versterken en de uitvoer van de EU in geavanceerde sectoren ondersteunen.
De NECP’s kunnen uitgroeien tot nuttige platforms om met de banksector nieuwe programma’s te ontwikkelen voor de financiering van langetermijninvesteringen en om de mobilisatie van particuliere middelen te stimuleren of nieuwe initiatieven van actoren uit het bedrijfsleven in verschillende sectoren en waardeketens te ondersteunen. Verder kunnen initiatieven die de Commissie reeds in 2017 heeft gelanceerd, zoals het initiatief inzake batterijen en kunststoffen (de Europese alliantie voor batterijen en de alliantie voor een circulaire kunststofeconomie), worden versterkt.
3.2.5 Investeringen aantrekken en financieringsmogelijkheden identificeren
Het mobiliseren van nieuwe investeringen en particuliere financiering zal de komende jaren centraal staan in de uitvoering van de NECP’s. Duidelijkheid over de beleidsdoelstellingen en -instrumenten is van essentieel belang om zowel de reikwijdte als de omvang van de extra investeringsbehoeften in kaart te brengen, waardoor het gemakkelijker wordt om verschillende financieringsbronnen te plannen en te mobiliseren. In de komende maanden moeten de lidstaten daarom duidelijkheid verschaffen over de instrumenten en de analyse van de voorspelde investeringsbehoeften, bestaande belemmeringen en mogelijke financieringsbronnen intensiveren, waarbij ook rekening moet worden gehouden met de synergieën met het Europees semester.
Die gedetailleerde beoordeling is van essentieel belang om te zorgen voor een efficiënte en meer gerichte besteding van overheidsmiddelen, het bedrijfsleven beter in te lichten over de richting die het beleid inslaat en nieuwe investeringen aan te trekken, hetgeen een positief effect op de werkgelegenheid en de groei heeft. De huidige werkzaamheden van de Europese Commissie op het gebied van duurzame financiering zijn gericht op het heroriënteren van de kapitaalstromen van particuliere investeerders naar ecologisch duurzame investeringen en kunnen helpen om investeringsmogelijkheden te vinden en particuliere financiering te mobiliseren.
Er moet gebruik worden gemaakt van synergieën met bestaande en toekomstige beleidsmaatregelen van de Unie en met de financiële instrumenten van de Unie. Tegelijkertijd zal de Commissie de lidstaten blijven ondersteunen bij de afronding en de uitvoering van hun NECP’s door een aantal faciliterende maatregelen te nemen, zoals hierboven beschreven.
3.2.6. De sociale dimensie volledig integreren
De aanpak van sociale aspecten is van essentieel belang voor een succesvolle overgang naar schone energie. De lidstaten worden aangemoedigd om in hun definitieve NECP’s het waarborgen van een sociaal rechtvaardige en eerlijke transitie voorop te stellen.
Dit omvat met name werkgelegenheidsaspecten, met inbegrip van opleiding, bijscholing en omscholing, alsook adequate sociale bescherming voor mensen die te maken hebben met de energietransitie. Ook het aspect energiearmoede moet naar behoren aan bod komen, onder meer door het aantal huishoudens te beoordelen dat onder energiearmoede lijdt en zo nodig een indicatieve doelstelling vast te stellen om de energiearmoede terug te dringen.
Ten slotte moeten de betrokken lidstaten de gevolgen van de overgang voor de bevolking in steenkool- of koolstofintensieve regio’s in aanmerking nemen en bestaande, geplande of noodzakelijke maatregelen daaraan koppelen.
3.2.7 Langetermijndoelstellingen en een langetermijnvisie integreren
Naast de afronding van de NECP’s schrijft de governanceverordening voor dat de lidstaten hun nationale langetermijnstrategieën voor de reductie van broeikasgasemissies moeten ontwikkelen met een perspectief van ten minste 30 jaar. Meer dan de helft van de ontwerp-NECP’s bevat reeds doelstellingen of visies voor 2050, zij het met een verschillende mate van gedetailleerdheid. Zowel de NECP’s als de langetermijnstrategieën zullen complementair moeten worden ontwikkeld, waarbij ook moet worden bijgedragen aan de lopende werkzaamheden voor de voltooiing van de Europese langetermijnstrategie die de Europese Unie uiterlijk in 2020 in het kader van de Overeenkomst van Parijs en het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering moet indienen. In de NECP’s wordt de nadruk gelegd op de periode tot 2030, maar ook de perspectieven voor 2050 moeten worden opgenomen, waarbij moet worden gestreefd naar samenhang tussen de streefcijfers en doelstellingen enerzijds en de langetermijndoelstelling van een koolstofarme economie en verdere inspanningen anderzijds, zodat de kwalificatie van langetermijndoelstellingen voor alle vijf de dimensies wordt verbeterd.
In de tweede helft van 2019 zouden de relevante samenstellingen van de Raad in staat moeten zijn hun lopende beleidsdebatten over de Europese visie op een klimaatneutraal Europa tegen 2050 af te ronden, waarbij in de definitieve NECP’s aandacht aan dit aspect wordt besteed.
Meer dan de helft van de ontwerp-NECP’s bevat doelstellingen of visies voor 2050, zij het met een verschillende mate van gedetailleerdheid. Denemarken, Spanje, Frankrijk, Nederland, Portugal, en Zweden streven ernaar uiterlijk in 2050 klimaatneutraliteit te bereiken. Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben in hun nationale wetgeving wettelijk bindende streefcijfers voor 2050 vastgesteld en maken gebruik van koolstofbudgetten als mechanisme om de samenhang tussen de doelstellingen op middellange en lange termijn te waarborgen. Nederland, Portugal en Zweden hebben hun nationale streefcijfers inzake broeikasgassen voor 2030 verhoogd, zodat deze overeenstemmen met hun streefcijfers voor de lange termijn. Tot de overige lidstaten die streefcijfers inzake decarbonisatie voor 2050 hebben vastgesteld, behoren Tsjechië, Duitsland, Estland, Ierland, Italië, Litouwen, Hongarije, Oostenrijk, en Finland.
4.CONCLUSIES
Om de verbintenissen van de energie-unie te kunnen nakomen, is verdere nauwe samenwerking nodig tussen de Commissie, de lidstaten en alle segmenten van de samenleving, met inbegrip van de belanghebbenden, de sociale partners en het grote publiek. Het is een gemeenschappelijk proces waarin de tijdige indiening door de lidstaten van definitieve geïntegreerde NECP’s voor de periode na 2020 een belangrijke mijlpaal is.
Om ervoor te zorgen dat de definitieve NECP’s die eind 2019 worden ingediend aan alle vereisten voldoen en overeenstemmen met de ambitieuze EU-doelstellingen voor 2030 bereiken, verzoekt de Commissie de Raad een debat te openen over de belangrijkste prioriteiten die in deze mededeling en in de aanbevelingen van de Commissie aan bod komen, teneinde ervoor te zorgen dat de definitieve NECP’s voldoende ambitieus zijn om met name te voldoen aan de doelstellingen op Europees niveau op het gebied van hernieuwbare energie en energie-efficiëntie. De Commissie zal nauw overleg voeren met het Europees Parlement en de Raad over de vorderingen van de energie-unie wat betreft alle aspecten van het energie- en klimaatbeleid.
Tegelijkertijd zal de Europese Commissie de lidstaten ondersteunen bij het afronden van hun NECP’s tegen eind 2019, voortbouwend op het tot dusver uitstekende coöperatieve proces.
Solide en alomvattende NECP’s zijn van cruciaal belang om de doelstellingen van de energie-unie, de uitvoering ervan en de bijdrage van de Unie aan de Overeenkomst van Parijs te verwezenlijken, en tegelijkertijd het vertrouwen van investeerders en de investeringszekerheid te vergroten.
Buiten onze grenzen zullen de geïntegreerde nationale energie- en klimaatplannen een uitdrukking zijn van de geloofwaardigheid van de Europese Unie op het gebied van het internationale klimaatbeleid, met inbegrip van de overgang naar schone energie, en bijdragen tot de langetermijndoelstellingen inzake decarbonisatie van de Overeenkomst van Parijs en de doelstellingen inzake duurzame ontwikkeling van de VN. Zij kunnen een internationale beste praktijk worden voor de ontwikkeling van een degelijke planning op middellange termijn op het gebied van energie en klimaat en een instrument zijn om de internationale samenwerking betreffende deze doelstellingen te bevorderen.
De afronding van deze definitieve NECP’s zal een beginpunt en geen eindpunt zijn: het voortzetten van de dialoog, samenwerking en evaluatie van het ambitieniveau zullen van cruciaal belang blijven voor de periode tot 2030 en daarna.
(1) COM(2018) 773 final.
(2) Verordening (EU) 2018/1999 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 inzake de governance van de energie-unie en van de klimaatactie.
(3) Verklaring van Sibiu, informele bijeenkomst van de staatshoofden en regeringsleiders, Sibiu, Roemenië, 9 mei 2019.
(4) Zoals vereist op grond van artikel 9 van Verordening (EU) 2018/1999 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 inzake de governance van de energie-unie en van de klimaatactie.
(5) SWD(2019) 211; SWD(2019) 225; SWD(2019) 214; SWD(2019) 275; SWD(2019) 229; SWD(2019) 277; SWD(2019) 230; SWD(2019) 261; SWD(2019) 262; SWD(2019) 263; SWD(2019) 224; SWD(2019) 264; SWD(2019) 223; SWD(2019) 265; SWD(2019) 228; SWD(2019) 266; SWD(2019) 267; SWD(2019) 268; SWD(2019) 227; SWD(2019) 226; SWD(2019) 281; SWD(2019) 272; SWD(2019) 273; SWD(2019) 271; SWD(2019) 274; SWD(2019) 276; SWD(2019) 278; SWD(2019) 279.
(6) SWD(2019) 212.
(7) C(2019) 4401; C(2019) 4402; C(2019) 4403; C(2019) 4404; C(2019) 4405; C(2019) 4406; C(2019) 4407; C(2019) 4408; C(2019) 4409; C(2019) 4410; C(2019) 4411; C(2019) 4412; C(2019) 4413; C(2019) 4414; C(2019) 4415; C(2019) 4416; C(2019) 4417; C(2019) 4418; C(2019) 4419; C(2019) 4420; C(2019) 4421; C(2019) 4422; C(2019) 4423; C(2019) 4424; C(2019) 4425; C(2019) 4426; C(2019) 4427; C(2019) 4428.
(8) Overeenkomstig artikel 34 van de governanceverordening doet de Commissie, in geval van een ambitiekloof, indien nodig aanbevelingen aan de lidstaten om te garanderen dat de doelstellingen van de energie-unie worden gehaald. De betrokken lidstaat houdt ter dege rekening met de aanbevelingen.
(9)
Overeenkomstig artikel 31 van de governanceverordening doet de Commissie aanbevelingen met betrekking tot de ambities van de lidstaten inzake hernieuwbare energie op basis van de formule zoals bepaald in bijlage II van de verordening, die is gebaseerd op de in artikel 5 opgenomen objectieve criteria, en houdt zij hierbij terdege rekening met alle door de betrokken lidstaat aangegeven relevante omstandigheden die van invloed zijn op de uitrol van hernieuwbare energie. De door de Commissie gevolgde methode voor de beoordeling van de bijdragen op het gebied van hernieuwbare energie wordt nader toegelicht in deel II van SWD(2019)212.
(10) Naast de kloof die is vastgesteld tussen de EU28, is het niveau dat in 2030 zou worden bereikt in sterke mate toe te schrijven aan de bijdragen van de ambitieuze lidstaten en aan het bruto-eindverbruik van energie.
(11)
De door de Commissie gevolgde methode voor de beoordeling van de bijdragen op het gebied van energie-efficiëntie wordt nader toegelicht in deel II van SWD(2019)212.
(12) Verordening (EU) 2018/842 van het Europees Parlement en de Raad van 30 mei 2018 betreffende bindende jaarlijkse broeikasgasemissiereducties door de lidstaten van 2021 tot en met 2030 teneinde bij te dragen aan klimaatmaatregelen om aan de toezeggingen uit hoofde van de Overeenkomst van Parijs te voldoen, en tot wijziging van Verordening (EU) nr. 525/2013 (PB L 156 van 19.6.2018, blz. 26).
(13) Tot de niet-ETS-sectoren behoren onder meer vervoer, gebouwen, landbouw en afval.
(14) COM/2018/716 final.
(15) In beide gevallen moet rekening worden gehouden met het komende tienjarenplan voor netwerkontwikkeling en met processen voor de selectie van projecten van gemeenschappelijk belang.
(16) Artikel 5 van Verordening (EU) 2018/842 van het Europees Parlement en de Raad van 30 mei 2018 betreffende bindende jaarlijkse broeikasgasemissiereducties door de lidstaten van 2021 tot en met 2030 teneinde bij te dragen aan klimaatmaatregelen om aan de toezeggingen uit hoofde van de Overeenkomst van Parijs te voldoen, en tot wijziging van Verordening (EU) nr. 525/2013 (PB L 156 van 19.6.2018, blz. 26).
(17) Verordening (EU) 2018/841 inzake de opname van broeikasgasemissies en -verwijderingen door landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw in het klimaat- en energiekader 2030, en tot wijziging van Verordening (EU) nr. 525/2013 en Besluit nr. 529/2013/EU.
(18) Tegelijk met de ontwerp-NECP’s hebben de lidstaten nationale boekhoudkundige plannen voor bosbouw ingediend, met daarin hun nationale referentieniveau voor bossen. In april 2019 heeft een groep van technische specialisten van de lidstaten, ngo’s en onderzoeksorganisaties onder meer een eerste beoordeling gemaakt van de nationale boekhoudkundige plannen voor bosbouw. In de daaruit voortgekomen technische aanbevelingen (SWD(2019) 213) komt tot uiting dat de ingediende plannen over het algemeen van hoge kwaliteit zijn en wordt er gewezen op een aantal landspecifieke benaderingen die nog zorgvuldige analyse vereisen.
(19) Overeenkomstig artikel 33 van de governanceverordening heeft het mechanisme een tweeledig doel: enerzijds tekorten ten opzichte van het indicatieve Unietraject voor hernieuwbare energie dichten en anderzijds bijdragen aan het stimulerend kader overeenkomstig de herschikte richtlijn hernieuwbare energie.
(20) Zoals voorgeschreven door de elektriciteitsverordening voor lidstaten die overwegen capaciteitsmechanismen op te zetten of te handhaven en die derhalve hun markten moeten verbeteren.
(21) COM(2016) 763 final.
(22) Het innovatiefonds is een investeringsprogramma van de Europese Unie van ongeveer 10 miljard EUR, dat wordt gefinancierd door de verkoop van emissierechten uit de EU-ETS.
(23) Een schone planeet voor iedereen – Een Europese strategische langetermijnvisie voor een bloeiende, moderne, concurrerende en klimaatneutrale economie (COM(2018) 773 final).
(24) Cijfer afgeleid uit het scenario EUCO32-32,5 (in overeenstemming met belangrijke aannames inzake technologie uit de reeks EUCO-scenario's, zie https://ec.europa.eu/energy/en/data-analysis/energy-modelling/euco-scenarios ).
(25)
Verordening (EU) 2015/1017 van het Europees Parlement en de Raad van 25 juni 2015 betreffende het Europees Fonds voor strategische investeringen, de Europese investeringsadvieshub en het Europees Investeringsprojectenportaal en tot wijziging van de Verordeningen (EU) nr. 1291/2013 en (EU) nr. 1316/2013 – het Europees Fonds voor strategische investeringen
(PB L 169 van 1.7.2015, blz. 1).
(26) Verordening (EU) nr. 1316/2013.
(27)
COM(2018) 439 final.
(28) In de governanceverordening is expliciet bepaald dat de lidstaten ervoor moeten zorgen dat in de geïntegreerde nationale energie- en klimaatplannen rekening wordt gehouden met de meest recente landspecifieke aanbevelingen in het kader van het Europees semester.
(29) Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad houdende gemeenschappelijke bepalingen inzake het Europees Fonds voor regionale ontwikkeling, het Europees Sociaal Fonds Plus, het Cohesiefonds, en het Europees Fonds voor maritieme zaken en visserij en de financiële regels voor die fondsen en voor het Fonds voor asiel en migratie, het Fonds voor interne veiligheid en het Instrument voor grensbeheer en visa, COM(2018) 375 final – 2018/0196 (COD).
(30) Een aanzienlijk deel van de huishoudens die zijn blootgesteld aan energiearmoede zijn huishoudens met een middeninkomen (gebaseerd op de gegevens van de EU-statistiek van inkomens en levensomstandigheden (EU-SILC)).
(31) Richtlijn (EU) 2016/2284 van het Europees Parlement en de Raad van 14 december 2016 betreffende de vermindering van de nationale emissies van bepaalde luchtverontreinigende stoffen, tot wijziging van Richtlijn 2003/35/EG en tot intrekking van Richtlijn 2001/81/EG (PB L 344 van 17.12.2016, blz. 1). Het nationale programma ter beheersing van de luchtverontreiniging uit hoofde van artikel 6 is de belangrijkste governancemaatregel waarmee de lidstaten ervoor moeten zorgen dat de reductieverbintenissen voor 2020 en 2030 worden nagekomen.
(32) In 2015 heeft de Commissie een werkdocument van de diensten van de Commissie gepubliceerd over de monitoring van de vorderingen bij de verwezenlijking van de doelstellingen van de energie-unie als onderdeel van het eerste pakket betreffende de energie-unie. Dit document bevat een reeks relevante hoofdindicatoren voor het kwantificeren en meten van de vooruitgang inzake de energie- en klimaatdoelstellingen van de EU. SWD(2015) 243 final. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1449767808781&uri=CELEX:52015SC0243 .
(33) Richtlijn 2014/94/EU van het Europees Parlement en de Raad van 22 oktober 2014 betreffende de uitrol van infrastructuur voor alternatieve brandstoffen (PB L 307 van 28.10.2014, blz. 1).
(34) Deze transitie zal worden ondersteund door de EU-richtlijn inzake maritieme ruimtelijke ordening, lopende EU-inspanningen om innovatie te stimuleren en de toegang tot betrouwbare oceaangegevens te verbeteren, alsook gerichte mogelijkheden binnen InvestEU voor de nodige bekabeling en haveninfrastructuur.