Toelichting bij COM(2003)741 - Voorwaarden voor de toegang tot gastransmissienetten - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2003)741 - Voorwaarden voor de toegang tot gastransmissienetten. |
|---|---|
| bron | COM(2003)741   |
| datum | 10-12-2003 |
Op 26 juni 2003 hebben het Europees Parlement en de Raad Richtlijn 2003/55/EG betreffende gemeenschappelijke regels voor de interne markt voor aardgas en houdende intrekking van Richtlijn 98/30/EG aangenomen. Terwijl Richtlijn 98/30/EG, de eerste internemarktrichtlijn, de eerste relatief tentatieve stappen zette op weg naar de totstandbrenging van de interne markt voor gas, zal de tweede richtlijn naar verwachting voor de nodige structurele wijzigingen van het regelgevingskader zorgen om de overblijvende belemmeringen voor de voltooiing van de interne markt aan te pakken.
Inhoudsopgave
* het recht voor alle niet-huishoudelijke afnemers van gas om vrij hun leverancier te kiezen uiterlijk op 1 juli 2004, met dien verstande dat alle afnemers dit recht zullen hebben op 1 juli 2007.
* toegang van derden tot transmissie- en distributienetten op basis van gepubliceerde en gereguleerde tarieven;
* de instelling van een regelgevende instantie in elke lidstaat met een gemeenschappelijk minimumpakket van verantwoordelijkheden;
* juridische ontvlechting van transmissie- en grote en middelgrote distributiebedrijven;
* onderhandelde of gereguleerde toegang tot opslagfaciliteiten.
Hierdoor zal de richtlijn voor de fundamentele structurele hervormingen zorgen die nodig zijn om de interne markt voor gas te ontwikkelen. Zonder bijkomende gedetailleerde maatregelen betreffende de manier waarop transmissiesystemen worden beheerd is er echter weinig kans dat de door de Gemeenschap in deze context gestelde doelen worden verwezenlijkt.
Het uitgangspunt om de richtlijnen betreffende de interne energiemarkt aan te vullen via een verordening die basisbeginselen en uitvoeringsmaatregelen betreffende bepaalde kernthema's detailleert welke nodig worden geacht voor het goed functioneren van de interne energiemarkt is door de Raad reeds erkend. Deze heeft Verordening (EG) 1228/2003 van het Europees Parlement en de Raad betreffende de voorwaarden voor toegang tot het net voor grensoverschrijdende handel in elektriciteit aangenomen. Deze verordening voorziet in gemeenschappelijke tariefstructuren (inclusief tarieven voor de grensoverschrijdende handel in elektriciteit), de verstrekking van informatie betreffende interconnectiecapaciteit en regels betreffende congestiebeheer.
Rekening houdend met de verschillen tussen elektriciteit en gas zijn ook soortgelijke regels betreffende beginselen en uitvoeringsmaatregelen voor de interne gasmarkt nodig. Dit is erkend door de Commissie, lidstaten, nationale regelgevende instanties alsook de gasbranche en netgebruikers. Het Europees Regelgevend Forum voor gas, dat tweemaal per jaar samenkomt in Madrid, kwam dan ook al in februari 2002 (5de bijeenkomst van het forum) tot overeenstemming over een pakket richtsnoeren (gewoonlijk aangeduid als 'Richtsnoeren voor goede praktijk inzake derdentoegang') die de transmissiesysteembeheerders plechtig hebben beloofd te zullen naleven. Deze richtsnoeren waren niet bindend en waren op vrijwillige basis overeengekomen.
Het forum wordt voorgezeten door de Commissie en bijgewoond door vertegenwoordigers van de nationale regelgevende instanties, lidstaten, vertegenwoordigers van de netbeheerders en -gebruikers alsook gasverbruikers. Aan recente vergaderingen werd, in de context van de Energiedialoog EU-Rusland, ook deelgenomen door Russische vertegenwoordigers. Het forum beoogt de ontwikkeling bij consensus van technische regels die relevant zijn voor de voltooiing van de interne gasmarkt.
In een eerste nalevingsrapport dat in oktober 2002 aan het forum werd gepresenteerd vermeldde de Commissie een aantal prestaties en vorderingen i.v.m. de naleving van de in februari 2002 overeengekomen eerste richtsnoeren. Zij wees echter ook op
* een significant gebrek aan naleving van de richtsnoeren
* een significante mate van onzekerheid over naleving van de richtsnoeren
* significante verschillen in naleving van de richtsnoeren en in toegangsvoorwaarden in het algemeen tussen individuele systeembeheerders.
De Commissie stelde dan ook een gedetailleerder en algemener pakket richtsnoeren ter fine van goedkeuring door het forum voor. Tussen oktober 2002 (6de vergadering van het Madrileense forum) en september 2003 (7de vergadering van het Madrileense forum) werd dit herziene pakket 'Richtsnoeren voor goede praktijk inzake derdentoegang' diepgaand besproken. Tijdens de 7de vergadering van het forum is een herzien pakket Richtsnoeren voor goede praktijk inzake derdentoegang aangenomen.
Het is belangrijk erop te wijzen dat, terwijl in het tijdens de 7de vergadering van het Europees Regelgevend Forum voor gas gepresenteerde tweede rapport betreffende de naleving van het eerste pakket van richtsnoeren sprake was van een significante verbetering in termen van naleving van de richtsnoeren, er een belangrijk en onaanvaardbaar niveau van niet-naleving bleef bestaan. Dientengevolge bestaat er geen eerlijke concurrentie op het gebied van de voorwaarden voor de toegang tot het gastransmissienetwerk. Deze toegangsvoorwaarden zijn evenwel doorslaggevend bij het invoeren van concurrentie. Onvoldoende ontwikkelde en asymmetrische toegangsvoorwaarden doen daarom op dit moment afbreuk aan het goed functioneren van de Europese interne gasmarkt. Uitvoering van de herziene Richtsnoeren voor goede praktijk inzake derdentoegang, zoals overeengekomen in september 2003, zou resulteren in voorwaarden voor toegang tot het net die verenigbaar zijn met de eisen van een dergelijke interne markt.
Bijgevolg mag het duidelijk zijn dat de interne gasmarkt slechts doeltreffend kan werken, indien de toegangsvoorwaarden tot het netwerk op de gehele interne markt voldoen aan bepaalde minimumnormen op hoofdpunten van de derdentoegang. Dergelijke normen zijn essentieel om eerlijke concurrentie te waarborgen en aan nieuwe marktpartijen en kleine marktpartijen een eerlijke kans te geven. Toegangsvoorwaarden tot het netwerk mogen niet discrimineren tussen verschillende categorieën van netgebruikers, aangezien dit zou kunnen leiden tot concurrentieverstoring en het de gasconsumenten niet in staat zou stellen om op gelijke manier van de interne gasmarkt te profiteren.
Netgebruikers die toegang tot het netwerk willen moeten kunnen vertrouwen op een voldoende mate van transparantie om hun activiteiten te kunnen uitvoeren, anders zouden kansen die voortkomen uit marktontwikkelingen op de korte of lange termijn immers niet gegrepen kunnen worden. Doeltreffende en efficiënte procedures voor congestiebeheer en basisregels voor secundaire markten zijn hierop een aanvulling en zouden daarbij bijdragen tot efficiënt gebruik van het netwerk. Een zeker scala aan diensten - flexibel in duur en startdata, vast en afschakelbaar tegen redelijke tarieven, die zoveel mogelijk geharmoniseerd zijn - vormt eveneens een onmisbaar eerste vereiste voor marktpartijen om de vruchten van de interne markt te kunnen plukken.
Daarnaast zijn voor de bevordering van non-discriminatie en concurrentie, gebaseerde op derdentoegang en daarmee toegangsvoorwaarden tot het netwerk, basisprincipes betreffende netwerktarieven en regels voor balancering en tarieven voor onbalans noodzakelijk. Dergelijke principes zijn ook cruciaal voor het ontwikkelen van eerlijke concurrentie voor alle spelers op de interne gasmarkt en zouden ook de toegang tot de markt voor nieuwe marktpartijen vergemakkelijken. Hier mag nogmaals onderstreept worden dat alle deelnemers aan het Madrid Forum de regels hebben goedgekeurd die in de herziene Richtsnoeren voor goede praktijk zijn opgenomen; deze beantwoorden volkomen aan deze eisen aangaande toegangsvoorwaarden tot het net.
Bijgevolg is het nodig te verzekeren dat de nieuwe richtsnoeren door alle transmissiesysteembeheerders op de hele EU-gasmarkt volledig worden toegepast. Vertegenwoordigers van alle verenigingen die tijdens het 7de Europees Regelgevend Forum voor gas de netgebruikers vertegenwoordigden vroegen de Commissie de goede uitvoering van de richtsnoeren te verzekeren met het oog op het garanderen van het hoogst haalbare niveau van naleving in het licht van de EU-wetgeving. De regels en beginselen in de richtsnoeren moeten derhalve de basis vormen van een nieuwe verordening inzake de voorwaarden voor de toegang tot gastransmissienetten. Deze verordening moet equivalent zijn aan en procedureel hetzelfde zijn als de Verordening betreffende toegang tot het net voor grensoverschrijdende handel in elektriciteit.
Net als de Verordening betreffende toegang tot het net voor grensoverschrijdende handel in elektriciteit moet deze verordening een pakket na te leven basisbeginselen vaststellen. Er moeten gedetailleerde uitvoeringsregels worden opgenomen in richtsnoeren die als bijlage bij de verordening worden gevoegd, welke kunnen worden gewijzigd ingevolge een comitéprocedure geregeld in artikel 5 en 7 van Besluit 1999/468/EG i van de Raad, bekend als de regelgevingscomitologieprocedure.
Het is in dit verband belangrijk dat de verordening een instrument is dat het mogelijk maakt dat deze richtsnoeren zich ontwikkelen en aangevuld worden. Zoals bijvoorbeeld erkend tijdens de vergadering van september 2003 van het Europees Regelgevend Forum voor gas dienen zich nu gedetailleerde werkzaamheden te ontwikkelen betreffende de kwestie van regels voor contractueel congestiebeheer ("use-it-or-lose-it"). De 'regelgevingscomitologieprocedure' voorziet in een dergelijk mechanisme.
De consensusbenadering van het Europees Regelgevend Forum voor gas moet echter worden behouden binnen de context van de regelgevingscomitologieprocedure . Het forum moet de basis blijven voor het opstellen van nieuwe of herziene richtsnoeren. Het is derhalve aangewezen dit forum binnen deze verordening wettelijk erkenning te geven, en het een formele consultatieve rol te geven i.v.m. de opstelling en bespreking van richtsnoeren.
Evenzo spelen de nationale regelgevende instanties een essentiële rol bij het opstellen van dergelijke richtsnoeren. Naast de leidende rol die door hen wordt gespeeld in het Europees Regelgevend Forum voor gas is het aangewezen dat de nieuwe Europese Regelgevende Groep voor Energie, opgericht bij Besluit 2003/796/EG van de Commissie van 11 november 2003 i, eveneens een formele consultatiever rol speelt bij de opstelling van richtsnoeren.
Het tweede pakket 'Richtsnoeren voor goede praktijk inzake derdentoegang', die door alle deelnemers zijn aanvaard tijdens de 7de vergadering van het Europees Regelgevend Forum voor gas in september 2003, voorziet in het volgende:
* de criteria op grond waarvan de tarieven voor toegang tot het net worden bepaald, teneinde ervoor te zorgen dat deze volledig rekening houden met de noodzaak van systeemintegriteit en een effectieve afspiegeling zijn van de gemaakte kosten.
* een gemeenschappelijk minimumpakket van derdentoegangsdiensten - betreffende met name bijvoorbeeld de duur van afschakelbare transportcontracten.
* gemeenschappelijke regels betreffende contractuele congestie van netten die de noodzaak ongebruikte capaciteit vrij te maken in balans brengen met de rechten van de bezitters van de capaciteit om deze te gebruiken wanneer het nodig is.
* informatie over met name technische eisen en beschikbare capaciteit.
* regels die verzekeren dat de transmissiesysteembeheerders de balanceringssystemen beheren op een wijze die verenigbaar is met de interne markt.
* gemeenschappelijke basiseisen betreffende het verhandelen van primaire rechten op capaciteit.
Derhalve omschrijven de uitvoeringsbepalingen van deze verordening nauwkeurig de grondprincipes inzake
* tarieven voor nettoegang
* derdentoegangsdiensten
* mechanismen voor capaciteitsallocatie en procedures voor congestiebeheer
* transparantie-eisen
* balancering en tarieven voor onbalans
* secundaire markten
De maatregelen ter uitvoering van deze principes zijn opgenomen in de bij de verordening gevoegde richtsnoeren. Zoals hierboven vermeld zal een comitologieprocedure alsook voorafgaand overleg van het Europees Regelgevend Forum voor gas en de Groep van Europese regelgevende instanties voor elektriciteit en aardgas geactualiseerde richtsnoeren waarborgen in overeenstemming met de behoeften van de markt.