Toelichting bij COM(2024)311 -

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier COM(2024)311 - .
bron COM(2024)311
datum 25-07-2024
EUROPESE COMMISSIE

Inhoudsopgave

1.

Brussel, 25.7.2024


COM(2024) 311 ma:

2.

VERSLAG VAN DE COMMISSIE AAN HET EUROPEES PARPEMENT EN DE


RAAD

over de toepassing van Verordening (PU) 2017/2394 betreffende samenwerking tussen de nationale autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor handhaving van dewetgeving

inzake consumentenbescherming

NL

NL

Inhoudsopgave

Deel I . De context........................................................................................................................... 3

3.

1. Inleiding................................................................................................................................... 3


2. De SCB"verordening in het kort.............................................................................................. 4

4.

2.1. Toepassingsgebied en doelstellingen ............................................................................... 4


5.

2.2. Activiteiten....................................................................................................................... 5


6.

2.2.1 . Ver zoeken om wederzijdse bijstand ......................................................................... 5


7.

2.2.2. Wa arschuwingen en externe waarschuwingen ......................................................... 5


8.

2.2.3. Gecoördineerde acties............................................................................................... 5


9.

2.2.4. Sweeps ...................................................................................................................... 6


10.

2.2.5. Overige activiteiten................................................................................................... 6


3. Belangrijke markto n tw ikkelingen sinds de va stste Ming van de SCB_verordening ................. 7

11.

3.1. Snelle groei van de elektronische handel, onlinereclame en marktconcentratie.............. 7


3.2. Meer grensoverschrijdend winkelen, ook bij handelaren buiten de EU..........................9

12.

3.3. Opkomende digitale bedrijfsmodellen ............................................................................. 9


3.4. Mis.e idende duurzaamheidsclaims .................... ............................................................10

3.5. H oge mate van niet_naleving van de EU- c o n s u m e n te n w etg e v i n g en snelle toen;

13.

Tame van


inbreuken in alle marktsectoren .......................... ....................................................................... 11

Dee, II: R esultaten van de evaluatie van de toepassing van de SCB "verordening ...... .................. 13

4. V oornaamste doelstellingen van de SCB "verordening............... ........................................... 13

14.

4.1. Ons poren van inbreuken......................... ........................................................................ 13


15.

4.2. C onsistentere handhaving van het consumentenrecht.............. ...................................... 14


16.

4.3. A anpakken van dezelfde wanpraktijken in de hele EU.................................................. 15


5. D oeltre ff endheid van de SCB "verordening in het licht van de recente o n tw ikkeling van de consumentenmarkten in de EU.....................................................................................................16

6. Tekort komingen van het SCB_sa menwerki ngskader in het kader van Ver ordening (EU)

17.

2017/2394 ..................................................................................................................................... 17


6.1. U iteenlopende handhavingscapaciteiten op nationaal niveau........... ..............................17

6.2. V erschil len in de toepassing van de SCB "verordening............. .....................................17

18.

6.3. Wisselend gebruik van waarschuwingen ....................................................................... 18


1

6.4. M oeilijkheid om door niet in de Unie gevestigde marktdeelnemers begane inbreuken aan te pakken............................................................................................................................. 1 8

6.5. G ebrek aan afschrikkende werking van het SCB "kader bij o n tste ntenis van duidelijke g e I d b o ete n ................................................................................................................................. 18

6.6. G ebrek aan capaciteit op nationaal niveau om nieuwe inbreuken op te sporen... ..........19

6.7. L ange duur van SCB-p rocedures ..................... ..............................................................19

7. D oeltre ff endheid van de in artikel z) bedoelde minimumbevoegdheden van de bevoegde a u to r i te i te n .................................. ..................................................................................................21

8. Naleving door handelaren op belangrijke consumentenmarkten die betrokken zijn bij grensoverschrijdende handel............................ .............................................................................22

Deel II Conclusies en weg vooruit........................... ..................................................................26

2

19.

Deel I: De context 1. Inleiding


Verordening (EU) 201 7/23941 betreffende samenwerking tussen de nationale autoriteiten die vera n tw oordel ij k zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming

(hierna de 'SCB verordening' of de 'verordening' genoemd) legt de voorwaarden vast

waaronder de bevoegde autoriteiten van de lidstaten met elkaar en met de Commissie samenwerken en acties coördineren om de EU"consu mentenwetgevi ng te doen naleven en het soepel functioneren van de interne markt te waarborgen, en de economische consumentenbelangen beter te beschermen. De SCB "verordening is in december 2017 vastgesteld en is op 17januari 2020 van toepassing geworden. Verordening (EG) nr. 2006/20042 is b ij de SCB 'verordening ingetrokken en de SCB 'regeling is geactualiseerd door het toepassingsgebied en de procedures ervan te verduidelijken en uit te breiden en door de minimumbevoegdheden van de nationale autoriteiten voor consumentenbescherming (hierna

"SCB autoriteiten" genoemd) verder te harmoniseren.

Artikel 40 van de SCB 'verordening bepaalt dat de Vv o m missie een verslag over de toepassing van de SCB 'verordening moet indienen bij het Europees Parlement en de Raad. D at verslag moet een evaluatie van de toepassing van de SCB "verordening en een beoordeling van de doeltre ff endheid van de handhaving van het Unierecht ter bescherming van de consumentenbelangen op grond van de verordening bevatten, met name met betrekking tot de bevoegdheden van de bevoegde autoriteiten. Ook moet in het verslag worden onderzocht hoe de naleving door handelaren zich h e ef t o n tw ikkeld op de belangrijkste consumentenmarkten waar grensoverschrijdende handel een rol speelt. Indien nodig gaat het verslag vergezeld van een wetgevingsvoorstel.

20.

M et het oog op dit verslag heeft de Commissie opdracht gegeven tot een externe studie (hierna


"de studie" genoemd), die de volgende activiteiten omvatte: a) deskresearch, b) interviews met

de nationale verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten van dertig EU/EER-, anden, c) online-enquêtes onder de verbindingsbureaus, de SCB- autoriteiten, entiteiten die bevoegd zijn om waarschuwingen af te geven en handelaren die het voorwerp van gecoördineerde SCB- a cti es z ij n geweest, en d) interviews met een breder scala aan belanghebbenden in het kader van

Verordening (EG) nr, 201 7/2394 van het Europees Parlementen de Raad van 12 december 2017 betre f f e nde samenwerking tussen de nationale instanties die veran tw oordel ij k zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming en tot intrekking van Verordening (EG)

nr. 2006/2004 (PB L 345 van 27.1 2.201 7, bi'.

1)

^ Verordening (EG) nr. 2006/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 27 oktober 2004 betreffende samenwerking tussen de nationale instanties die verantwoordelijk zijn voor handhaving van de wetgeving inzake consumentenbescherming (verordening betre f f e nde samenwerking

met betrekking tot consumentenbescherming ) (PB L 364 van 9.1 2.2004, mz.

1) " I'nf'o rm ati o n gathering for assist/ ng the European Commission in complying with its obligations under Article 40 ("reporting")

or g u I ati o n (EU) 2017/2394 on Consumer Protection Co operation - https. Hop. europa, eu /en/publication-detail/-

/p u b I i c ati o n/f3e b3 b4c~e819~11ee~9ea8~01aa75ed71a1/language~en

3

casestudy's . De bevindingen van dit verslag zijn gebaseerd op gegevens die in het kader van de studie zijn verzameld.

21.

2. De SCB-verordening in het kort 2.1. Toepassingsgebied en doelstellingen


De SCB "verordening heeft een kader geschapen (artikelen 1 tot en met 3) dat de SCB-autoriteiten in staat stelt om samen te werken en hun werkzaamheden te coördineren teneinde de consumentenwetgeving van de Unie op de interne markt op krachtige en consistente wijze te handhaven. In artikel 2 wordt duidelijk gemaakt dat

de verordening beoogt prakt ij ken aan te pakken die niet in overeen stemming zijn met de Uniewetgeving en die een grensoverschrijdende dimensie hebben. De verordening voorziet in verschillende samenwerkingsprocedures voor de volgende categorieën inbreuken, inbreuken binnen de Unie, wijdverbreide inbreuken en wijdverbreide inbreuken met een Uniedimensie . De toepasselijke Uniewetgeving waarop die inbreuken kunnen worden begaan, wordt opgesomd in de b ij lage bij de SCB "verordening.

De voornaam ste doel ste Hingen van de SCB "verordening zijn om. IJ de doeltreffende en doelmatige opsporing van grensoverschrijdende inbreuken te vergemakkelijken, 2) het nemen van doeltreffende en doelmatige maatregelen door SCB- autoriteiten tegen die inbreuken te vergemakkelijken, 3) een consistente aanpak voor hettegengaan van dezelfde prakt ij ken in alle ; u n e n , 4) te voorzien in één gecoördineerd proces om wijdverbreide

22.

lidstaten te onderstel


https.//com mission, europa. eu/publications/information~gathering~assisting~european~commission~complying~its~ obl igations~under~article -40 e n

5 Artikel 3, punt 2: 'inbreuk binnen de Unie': elke handeling of omissie die in strijd is met het Unierecht ter

bescherming van de consumentenbelangen en die schade heeft veroorzaakt, veroorzaakt of waarschijnlijk zal veroorzaken aan de collectieve belangen van consumenten die woonachtig zijn in een andere lid sta at dan de lid sta at waar. a) de handeling of omissie haar oors prong vond of plaatshad, b) de voor de handeling of omissie verantwoordelijke handelaar gevestigd is, of c) bewijsmateriaal of vermogensbe sta nddelen van de handelaar met b et rekking tot de handeling of omissie kunnen worden gevonden.

Artikel 3, punt 3: 'wijdverbreide inbreuk': a) elke handeling of omissie die in strijd is met het Unierecht ter

bescherming van de consumentenbelangen en die schade heeft veroorzaakt, veroorzaakt of waarschijnlijk zal veroorzaken voor de collectieve belangen van consumenten die woonachtig zijn in min ste ns twee andere lid st aten dan de lidstaat waar. i) de handeling of omissie haar oorsprong vond of plaatshad, ii) de voor de handeling of omissie verantwoordelijke handelaar gevestigd is, of iii) bewijsmateriaal of vermogensbe standdelen van de handelaar met betrekking tot de handeling of omissie kunnen worden gevonden, of b) elke handeling of omissie die in strijd is met het Unierecht ter bescherming van de consumentenbelangen en die schade heeft veroorzaakt, veroorzaakt of kan veroorzaken voor de collectieve belangen van consumenten en gemeenschappelijke kenmerken heeft, wat wil zeggen dat dezelfde onrechtmatige prakt ij k of inbreuk op hetzelfde belang zich gel ij kt ij dig voordoet in min ste n s drie lid state n, en door dezelfde handelaar wordt begaan.

Artikel 3, punt 4: 'wijdverbreide inbreuk met een Uniedimensie': een wijdverbreide inbreuk die schade heeft

veroorzaakt, veroorzaakt of waarschijnlijk zal veroorzaken voor de collectieve belangen van consumenten in ten min ste twee derde van de lid sta te n waarvan de bevolking ten min ste twe e derde uitmaakt van de bevolking van de Unie.

4

I I 6

inbreuken en wijdverbreide inbreuken met een Uniedimensie aan te pakken , en bij te dragen tot een gelijk speelveld voor alle bedrijven die actief zijn op de interne markt.

23.

2.2. Activiteiten


De SCB "verordening stelt verschillende mechanismen in waarmee SCB- autoriteiten en de Commissie informatie kunnen ui tw isselen en hun onderzoeks- en handhavingsmaatregelen kunnen coördineren binnen het SCB " n etw erk, dat bestaat uit de nationale autoriteiten die v e r a n t w oordel ij k zijn voor de handhaving van de EU "wetgeving inzake

consu mentenbescherm i ng.

2.2. 1. Ver zo eken om we d er zij d se b ijsta n d

Ver zoeken om wederzijdse bijstand (artikelen 11 tot en met 14) zijn. i) verzoeken om informatie van de SCB- autoriteiten van een lidstaat aan die van een andere lidstaat om vast te stellen of er op het grondgebied van die lidstaat een grensoverschrijdende inbreuk plaats vindt of heeft

plaatsgevonden ("verzoeken om informatie"), of ii) verzoeken aan de SCB autoriteiten van de

24.

lids ta at waar de inbreuk zijn oorsprong vond of waar de handelaar is gevestigd of over vermogensbes tanddelen beschikt, om alle nodige en evenredige handhavingsmaatregelen te


nemen om de inbreuk te beëindigen ("verzoeken om handhavingsmaatregelen").

2.2.2. Wa a rsen uwi n gen en externe waarschuwingen

25.

iese consu mentencentra


SCB- autoriteiten, de Vv o m missie en bevoegde entiteiten, zoals Lurope

(ECC's) of consumentenorganisaties en handelarenverenigingen die geen deel uitmaken van het

SCB ' n etw erk, maar daartoe door de lidstaten of de Uom missie zijn gemachtigd, kunnen informatie over mogelijke inbreuken ui tw isselen door middel van waarschuwingen (artikelen 17, 26, 27 en 28). Afh ankelijk van de behoefte, zijn er verschillende soorten waarschuwingen, waarschuwingen ter informatie of waarschuwingen met het oog op actie . De waarschuwingen worden uitgewisseld via het CPC-IMI 'systeem (een informatiesysteem voor de interne markt (IMI) dat door de Vv o m missie wordt beheerd om verschillende soorten informatie uit te wisselen tussen nationale autoriteiten).

2., 2., 3, Ge co ö rd i n

eerde a cties

De SCB- autoriteiten coördineren met ondersteuning door de Vv o m missie hun onderzoeks- en handhavingsacties (artikelen 15 tot en met 25) om inbreuken op de EU"consu mentenwetgevi ng

Art i k e I e n 15 tot e n m et 25.

^ De verschillende soorten waarschuwingen zijn de volgende, i) waarschuwingen ter informatie (artikel 26, leden 1 en 2, en artikel 28) kunnen door de bevoegde autoriteiten van de lidstaten worden gebruikt indien zij vermoeden dat een inbreuk op hun grondgebied de belangen van consumenten in andere lidstaten kan schaden, ii) waarschuwingen die moet worden geverifieerd I arti kei 26, Md 4), die bedoeld zijn om de bevoegde autoriteiten en de L>om missie te verzoeken om na te gaan of soortgelijke vermoede inbreuken plaatsvinden in andere lidstaten en/of er al handhavingsmaatregelen zijn genomen, en iii) waarschuwingen die verband houden met mogelijke gecoördineerde acties (artikelen 17 en 26) waarbij de bevoegde autoriteiten van de lidstaten de Commissie en andere bevoegde autoriteiten in kennis van elk redelijk vermoeden dat een inbreuk met een potentiële Uniedimensie op hun grondgebied de belangen van consumenten in andere lidstaten kan schaden.

5

in meer dan twee lidstaten ("wijdverbreide inbreuken") of in de meeste lidstaten8 ("wijdverbreide inbreuken met een Uniedimensie") aan te pakken. In geval van een redelijk vermoeden van een

wijdverbreide inbreuk met een Uniedimensie kan de Uommissie het SCB " n etw erk waarschuwen. De nationale autoriteiten hebben een maand de tijd om het beschikbare bewijsmateriaal te onderzoeken en te beslissen of zij een gecoördineerde actie zullen inleiden. Die acties worden gecoördineerd door de Commissie.

Na het inleiden van een gecoördineerde actie komen de betrokken autoriteiten in onderling overleg een onderzoeksplan overeen, evenals een gemeenschappelijk standpunt met hun Juridische beoordeling van de prakt ij ken die volgens hen in strijd zijn met de relevante materiële w etg eving die is opgenomen in de b ij lage bij de SCB 'verordening. Met gemeenschappelijk standpunt wordt vervolgens aan de betrokken handelaar toegezonden met het verzoek om de problemen aan te pakken door de toezegging te doen dat hij zijn prakt ij ken zal wijzigen om deze in overeenstemming met detoepasselijke wetgeving te brengen. Af ha n kei ij k van het geval, vindt er doorgaans een dialoog tussen de handelaar en het SCB ' n etw erk plaats, waarin verduidel ij kingen kunnen worden gegeven en de gedane toezeggingen kunnen worden besproken totdat de SCB- autoriteiten tevreden zijn met de voorgestelde toezeggingen.

Wa nneer de handelaar die vera n tw oordel ij k is voor de inbreuk geen toezegging doet om zijn prakt ij ken te wijzigen of wanneer zijn toezeggingen ontoereikend zijn of wanneer hij deze vervolgens niet nakomt, kunnen de SCB- autoriteiten op gecoördineerde wijze formele handhavingsmaatregelen nemen, met inbegrip van sancties, op het respectieve nationale niveau.

2, 2, 4, Sweeps

"Sweeps" (artikel 29) zijn gecoördineerde onderzoeken van consumentenmarkten via gelijktijdige gecoördineerde acties om mogelijke inbreuken op te sporen. Tot nu toe hebben sweeps de vorm aangenomen van een gelijktijdige screening van websites door de SCB-autoriteiten om na te gaan of de websites de c o n s u m e n te n w etg e v i n g naleven of om inbreuken op te sporen. Tenzij anders is overeengekomen door de bevoegde autoriteiten, worden sweeps gecoördineerd door de Commissie. Hoewel deelname aan een sweep niet verplicht is, wordt daar gewoonlijk door bijna alle SCB- autoriteiten aan b ij gedragen. I \l a de screening nemen de SCB-autoriteiten passende followupmaatregelen, zo nodig op gecoördineerde wijze, om aanvullend bewijsmateriaal te verzamelen en de handelaar te verzoeken de situatie te corrigeren en ervoor te zorgen dat de regels worden nageleefd.

2,2,5. Over i g e activiteiten

Artikel 30 van de SCB 'verordening strekt ertoe om de lidstaten aan te moedigen elkaar en de Commissie te informeren methetoog op het coördineren en gezamenlijk organiseren van andere activiteiten, zoals de opleiding van hun bij de toepassing van de SCB 'verordening betrokken ambtenaren, het verzamelen, classificeren en u i tw isselen van gegevens over

^ Een inbreuk die schade heeft veroorzaakt, veroorzaakt of waarschijnlijk zal veroorzaken voor consumenten in ten minste twee derde van de lid stat en, waarvan de bevolking ten minste twee derde van de bevolking van de Unie uitmaakt.

6

consumentenklachten, de o n tw ikkeling van sectorspecifieke n etw erken van ambtenaren en de o n tw ikkeling van informatie- en communicatiemiddelen.

26.

3. Belangrijke marktontwikkelingen sinds de vaststelling van de SCB-verordening


Binnen de bredere mondiale trends van toenemende globalisering, digitalisering en de groene transitie zijn de consumentenmarkten in de EU in hoge ma te verder geëvolueerd en is het gedrag van consumenten aanzienlijk veranderd sinds de va stste I I i n g van de SCB "verordening in 2017.

Deze nieuwe trends hebben de kans dat consumenten worden blootgesteld aan illegale prakt ij ken vergroot, waardoor de behoefte aan samenwerking tussen de SCB- autoriteiten is toegenomen. Een belangrijke uitdaging voor handhavingsinstanties is de st ij ging van het aantal gevallen van niet" naleving van het EU_consu mentenrecht, en met name. i) een groter percentage inbreuken bij onl i neaan kopen,

ii) een aanzienlijk aantal consumenten dat de dupe is van illegale prakt ij ken van handelaren die zich op de EU 'markt richten zonder over een vestiging of vermogensbestanddelen in de Unie te beschikken, en iii) diverse problemen die voort vloeien uit nieuwe onlinebedrijfsmodellen die steeds complexer worden, metname door het combineren van verschillende technologieën, zoals het verzamelen, verwerken en analyseren van persoonsgegevens en het gebruik van AI en h et I nte r n et' of" I h i n g s (loT).

27.

3.1. Snelle groei van de elektronische handel, onlinereclame en marktconcentratie


De expansie van de elektronische handel is tijdens de C0VID-19-p andemie in een stroomversnelling geraakt. LJe wereldwijde elektronische handel, die in 2014 een omvang van 4,25 b i IJ o e n USD had, zal naar verwachting in 2025 een waarde van

28.

7,39 b i IJ o e n USD vertegenwoordigen (dat wil zeggen meer dan het bbp van Frankrijk en


Duitsland samen), wat neerkomt op een stijging met 74 %. In dezelfde periode zal de mondiale

0/10/ 10

29.

detailhandel naar verwachting met niet meer dan /O groeien , waardoor het marktaandeel van


de elektronische handel el k jaar

met gemiddeld 1 p r o c e n t p u n t to e n e e m t.

I n 2021 bedroeg het gemiddelde percentage internetgebruikers in de EU dat in datjaar ten minste één keer online goederen of diensten kocht 74 %, te g e n 63 % i n 2016. Z o a I s g eï I I u str ee r d door

9 eMarketer. "/?eta ii e~commerce sales wo rl dwi de from 2014 to 2026 (,n billion U.S. dollars)." Grafiek! 29ju,i 2022, Stati sta.

Geraadpleegd op 10 januari 2023. https I//www. stati sta .corn /stati sti cs/3 7 9046/wo r I d w i d e ~ reta il~e~corn rnerce~sales/

^ Schatting gebaseerd op GMtirkfiter. Total retail sales worldwide from 2020 to 2025 (in trillion U.S. dollars). Grafiek. 3 februari 2022, Statista. Geraadpleegd op 11 januari 2023. https.//www, stati sta ,c o rn / stati sti cs /443522/qloba I ~reta i I ~s a I es/

7

de onderstaande figuur, zijn de verschillen tussen de lidstaten op het gebied van onlinewinkelen in de periode 2016-2021 afgevlakt, grotendeels als gevolg van de versnelling van de groei van de elektronische handel tijdens de pandemie.

Internet users who bought or ordered goods or services for private use in the previous 12 months, 2016 and 2021

(% of individuals who used internet in the previous 12 months)

100

(') estimate '2016 "2021

(•') break in the time series O 2020

Source: Eurostat (online data code isoc_ec_ibuy and isoc_ec_lb20>

Het aandeel van de omzet van ondernemingen uit elektronische handel in de EU steeg van 16% in 2016 tot 20 % in 2021; voor grote ondernemingen steeg dat aandeel van 22 % i n 2016 tot

27 % in 202111.

De bijdrage van de omzet uit elektronische handel aan het bbp van de EU ("e-bbp") name toe

van 2,5 % in 201 7 tot 4 % in 2021 12.

30.

De elektronische handel wordt verder gekenmerkt door een toenemende concentratie van onlinedetailhandel en marktplaatsen. In 2021 registreerde de wereldwijd meest bezochte


onlinehandelaai--r\ m a z o n - 5,2 miljard bezoeken (gemeten over alle regionale versies van de

website), terwijl de op één na meest bezochte handelaar - eBay - 1,7 miljard bezoeken trok.

31.

Ter vergel ij king. de als tiende gerangschikte handelaar, het Chinese Pinduoduo, ontving


L. u rostat, Share of enterprises' turnover Ofl 6~commerce —

https '.II ec .europa.eu/eu rostat/d atabrowser/vi ew/ti n001 1 0/d ef a u It/ta b I e?l a n g =e n . Online gegevenscode! TIN00110.

2021 European lE'Commerce p o rt, 2021-E uropean~E~corn rnerce~ Report-LIGHT-VERSION. pdf fecorn rnerce~europe.eu)

8

32.

242 miljoen bezoeken en de als tachtigste gerangschikte handelaar, het Ueen


13,5

33.

mi IJ oen bezoeken en de als tachtigste gerangschikte handelaar, het Ueense dba, registreerde


13

34.

mi IJ oen bezoeken


Ook de verkoop van goederen en dien st en die zowel online als in fysieke winkels worden aangeboden, verloopt steeds vaker via digitale kanalen. In 2021 waren de uitgaven voor digitale reclame wereldwijd goed voor 65 % van de totale reclame~inkomsten, en schattingen w ij zen op een aanhoudende groeitrend, tot 70 % i n 2025. Ve rgel ij k baar met de trends op het gebied van elektronische handel, vindt ook op de reclamemarkt een sterke concentratie plaats, in 2022 waren Google en M eta samen goed voor circa 53 % van de wereldwijde uitgaven aan reclame, een toename ten opzichte van de 46 % i n 2016'4. 0ok A m a z o n en ok zien hun wereldwijde

35.

aandeel in de reclamemarkt snel stijgen, terwijl het marktaandeel van traditionele media een


15

36.

c o n sta nte daling bl ij ft doormaken


37.

3.2. Meer grensoverschrijdend winkelen, ook bij handelaren buiten de EU


In 2021 v e r r i c h tte 1 8 % van de EU "burgers een of meer transacties met handelaren die in een andere lidstaat waren gevestigd, terwijl dit percentage steeg tot 32 % onder personen die regelmatig e_com mercetransacties verrichten, d.w.z. personen die in de voorgaande drie maanden online goederen of diensten hebben gekocht. LJe overeenkom stige cijfers voor 2020 waren 16,5 % en 31 %. H et toegenomen aandeel van grensoverschrijdend winkelen omvat ook transacties tussen in de EU wonende consumenten en handelaren die buiten de EU zijn gevestigd, 12 % van de consumenten en een op de vijf personen die regelmatig e ~ commercetransacties verrichten, deed zowel in 2020 ais in 2021 aankopen bij handelaren van b u i te n de

EU16.

38.

3.3. Opkomende digitale bedrijfsmodellen


In het afgelopen decennium hebben digitale bedr ij fs modellen aanzienlijke veranderingen

ondergaan, voornamelijk als gevolg van de dominantie van 'gratis' onlinediensten die geld

verdienen aan persoonsgegevens,

en recentelijk ook vanwege de snelle vooruitgang op het gebied van diensten die worden aangedreven door artificiële intelligentie. Hoewel deze o n tw ikkelingen handelaren in staat s te Men om unieke winkelervaringen te bieden met gepersonaliseerde aanbiedingen, kunnen zij ook misbruik maken van de beperkte digitale geletterdheid van consumenten, wat kan leiden tot manipulatie en misbruik van hun persoonsgegevens. Gezien de aanzienlijke hoeveelheid tijd die zij online doorbrengen en de enorme hoeveelheid commerciële inhoud die zij tegenkomen, zijn vooral Jonge consumenten vatbaar voor manipulatieve on I i nepra ktij ken, aangezien entertainment en reclame volledig met elkaar verweven raken in digitale ruimten.

^ ^ We b Ret a i Ier, www.webretai">https.//www.webretai Ier.co tn/b/on I i ne~ tn arketpl aces/.

^ e(\/l ar kete r, www.e">https.//www.e rn ark et er.co rn/content/d uopolysti 11 ~ru les~g I obal~d ig ital ~ad~ rn arket~al i baba~a rn azon~on~prowl .

15 Voor meer informatie, zie: Google and Meta 's Advertising Dominance Fades as TikTok, Streamers Emerge - WSJ

Eurostat, I nte r n et p u rch a ses — origin of' se I Iers (2020 onwards), https '.II ec .europa.eu/eu rostat/d ata browser /view/ISOC EC IBOS c u sto rn 300781 8/d ef a u It/ta b I e?l a n q — e n . Online g eg e ve n sco d e!

ISOC EC IBOS.

9

39.

Bovendien worden socialemediaplatforms in toenemende mate gebruikt om goederen en diensten


17

40.

in de handel te brengen, vooral via influencers


Voorbeelden van marketingpraktijken op socialemediaplatforms In 2021 sloegen Shopify en TikTok de handen ineen om TikTok Shopping te creëren, een gebruiksklare

webshop voor aanbieders van inhoud ("content providers") op TikTok en vooral voor influencers.

Ti kTo k_gebru i kers kunnen producten kopen zonder het platform te hoeven verlaten en kunnen snel

aankopen doen Op basis van aanbevelingen in videoberichten ("posts"). Dit businessmodel wordt

"liveStream Shopping" genoemd18 . Kort daarna volgden Twitter en Meta (Facebook en Instagram) dat

voorbeeld. In 2022 lanceerde Twitter 'Twitter Shops', dat op dezelfde manier werkt ais TikTok

Shopping^, terwijl Meta nu toestaat dat Facebook" en I n sta g ra m _g e br u i k ersacco u nts worden gekoppeld

41.

c 20 n


aan Jhopifyaccounts en fungeren als v er k o o p k a n a I e n . Ueze opkomende bedrijfsmodellen moeten voldoen aan de toepasselijke wetgeving, waaronder die op het gebied van consumentenbescherming. De vraag is echter of overheidsinstanties zijn toegerust en goed zijn voorbereid om toezicht te houden op dit soort nieuwe markten.

42.

3.4. Misleidende duurzaamheidsclaims


Consumenten stellen steeds meer belang in de m i I ieu_i m pact van de goederen en dien st en die ze kopen. In reactie op deze trend proberen de meeste handelaren de duurzaamheid van hun producten te verbeteren. Deze trend heeft echter ook geleid tot de snelle on tw ikkeling van

verschillende "greenwashing'' "technieken, waarbij valse of misleidende informatie wordt

ver st rekt om producten m i I ieuvriendel ij ker te laten I ij ken dan ze zijn.

Het vertrouwen van consumenten in groene claims neemt dan ook af. Hoewel de meerderheid van de consumenten vert rouwen heeft in claims over de milieuprestaties van de producten die zij kopen (56 % van de consumenten is het ermee eens/zeer mee eens dat die claims betrouwbaar zijn ), is 39 % van de consumenten het er volgens het consumentenscorebord 2023 ni

43.

i et mee


/ 21 n

eens/zeer mee oneens dat milieuclaims betrouwbaar zijn . VJ e resultaten duiden op een verzwakking van het vert rouwen ten opzichte van vergel ij kbare gegevens die in 2020 zijn verzameld, het percentage consumenten dat gelooft in de betrouwbaarheid van milieuclaims is met bijna vijf procentpunten gedaald.

Statista, 2021, Inf'luencer marketing market size from 2016 to 2021 B eschikbaar op.

https .//www .stat i sta .co rn/statistics/1 09281 9/q lobal ~ i nfl uencer~ rn arkef si ze/

18 Simpson E. (2021), T,kTo k Jumps on online shopping bandwagon, BBC, beschikbaar op. https.// www. bbc.com/news/business"

59563238.

19 Ibidem.

20 Shopity. Grow your business with Fa cebook and instagram - from one place, beschikbaar op.

https .//w w w .s hopify.co tn/facebook_i nstagra rn .

https.//corn mission.europa.eu/docu ment /89ea35re-728r-4749-b95d-88544687583c_en, b,z. 18.

10

44.

3.5. Hoge mate van niet-naleving van de EU-consumentenwetgeving en snelle toename van inbreuken in alle marktsectoren


In 2021 verklaarde 37 % van de onlinekopers recentelijk een probleem met onlineaankopen te

22 t

45.

I e n


hebben ervaren, afgezien van te late levering

minste twee op de drie consumenten kregen

bij het online zoeken naar of kopen van producten te maken met oneerlijke handelspraktijken,

23

46.

zoals verborgen advertenties of consumentenrecensies die niet echt leken te zijn


Major unfair commercial practices experienced by consumers in 2020

(% represents the EU27 average)

Hidden adverts within search results Consumer reviews that do not seem genuine Pressure selling by persistent calls or messages 'LirriJted' offers that are continuous Service price increased without the option to cancel 'Free' product offers charged later Mandatory Tees to collect alleged lottery wins Unfair terms and conditions Unanticipated extra charges Pressure selling by doorstep dealers Pressure selling during a product demonstration

Source Consumer Conditions Survey Consumers at home in the single market - 2021 edition

77%

66%

24

97 % van de

Uit de gedragsstudie van de Commissie over donkere patronen bleek dat 75 p o p u I a i rste websites en apps die door EU- consumenten worden gebruikt ten minste één donker patroon toepasten,

47.

dat wil zeggen een prakt ij k in digitale interfaces die het vermogen van afnemers van hun diensten om vrije en geïnformeerde besluiten te nemen potentieel aantast, manipuleert of


^tz~commerce statisti cs for individuals, https. 11 ec. europa.eu/eu ro stat/stat i stics~expl ai ned/i ndex ,ph p?ti tl e — E

commerce statistics for indi viclualsifPurchasinq online and problems encountered

^ ZjIG Consumer Condition Survey, consumers at home in the single market — 2021 edition , bfiSClllkbcicir Op.

https.//corn mission, europa, eu/sy ste m /flies/2021-03/ccs ppt 120321 f i n a I. pd f

^ Behavioural study on unfair co m merci a I practices in the digital environment. Dark patterns and manipulative personalization, Europese Commissie, opgesteld door een consortium onder leiding van Open Evidence (2022), https.//op.europa.eu /en/p ublication~detai I u b I i cati o n/606365 be ~d58 b ~1 1ec~a95f-Q1 aa75ed71 a1/lang u a g e~e n/f o r rn at"

PDF/ source" 257599418.

11

anderszins wezenlijk verstoort of schaadt . In een in 2022 door h et SCB " n etw erk uitgevoerde

48.

sweepactie, gecoördineerd door de Vv o m missie, bleek uit een bredere steekproef (399 websites!


01 0/ 26

49.

dato/ /O van die websites gebruikmaakte van donkere patronen


Zoals blijkt uit onder staande tabel, maakt een groot deel van de webshops die in het kader van recente sweeps door de SCB- autoriteiten zijn gescreend, vaak gebruik van niet_conforme prakt ij ken.

50.

Res u


Itaten van sweeps

Sweeps van onlinemarktenn aAantal onderzochte websitesN iet" na levi ngspercentage
h et van to epassing worden van de SCB" ver o r d en i n g 2017/2394 (januari 2020)
Sweeps met betrekking tot co n s u m enten z wen d e I in verband met de COV I D ~ 1 9~ pa n d e m i e

(2020)
Screenings op hoog niveau

73 126

Grondige sweeps

268
31,5 % 30,2 %

76,9 %
Sweeps met betrekkingtot344Bijna 50%
m isleidende

duurzaam heidsclai ms (2020)
Minisweep met betrekking consu m enten kred iet (2021 )tot11836 %
Sweep met betrekkingtot22355 %
on I ineconsu m entenrev iews

(2021)

^ Onder de meest voorkomende soorten donkere patronen die in het onderzoek werden geconstateerd, bevonden zich 1) verborgen in f o rm at ie/valse hiërarchie, 2) voorselectie, 3) zeuren (bv. pop-ups om andere mensen uit te nodigen of om meer geld op een websitete storten), 4) moeilijk kunnen annuleren, en 5) gedwongen registratie.

Persbericht beschikbaar op. https.//ec.europa.eu/com mission/presscorner /detail/nl/ip 23 418.

12

51.

Deel II: Resultaten van de evaluatie van de toepassing van de SCB-verordening


In de volgende punten wordt een samenvatting gegeven van de resultaten van de externe evaluatie waartoe de Vv o m missie in 2022 opdracht heeft gegeven en worden de in artikel 40, lid L., van de SCB "verordening genoemde punten onderzocht. Z_oals is toegelicht in de inleiding in pu nt 1 , is voor de (externe) studie bewijsmateriaal verzameld door middel van. a) deskresearch, b) interviews met de nationale verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten van dertig EU/EER-, anden, c) online~enquêtes onder de verbindingsbureaus, de SCB- autoriteiten, entiteiten die bevoegd zijn om waarschuwingen af te geven en handelaren die het voorwerp van gecoörd i neerde SCB- acties zijn geweest, en d) interviews met een breder scala aan

belanghebbenden in het kader van casestudy's28.

52.

4. Voornaamste doelstellingen van de SCB-verordening 4.1. Opsporen van inbreuken


Uit de studie blijkt dat de SCB "verordening de opsporing van grensoverschrijdende inbreuken, wijdverbreide inbreuken en wijdverbreide inbreuken met een Uniedimensie vergemakkelijkt. De verbindingsbureaus en de SCB- autoriteiten hebben in online~enquêtes en interviews erkend dat het bij de verordening opgezette netwerk doeltreffender is dan bilaterale samenwerkingsovereenkomsten tussen individuele lidstaten.

Sweeps worden beschouwd als een doeltreffend instrument voor het opsporen van inbreuken, aangezien daarmee inbreuken kunnen worden opgespoord die de SCB- autoriteiten anders niet zouden hebben geconstateerd. Jweeps vergen relatief weinig tijd van de SCB- a u to r i te i te n , kunnen gemakkei ij k worden uitgevoerd en leveren positieve resultaten op, waardoor middelen doelmatig worden gebruikt.

Ook is gewezen op de voordelen van coördinatie en ui tw isseling van ervaringen tussen de autoriteiten in het kader van het sweepproces, omdat dit de autoriteiten een beter inzicht verschaft in de uitvoering van de relevante wetgeving in andere lidstaten. Sommige autoriteiten hebben evenwel gepleit voor een meer systematische followup van sweeps door het SCB-n etw erk, onder meer, waar nodig, door het initiëren van gecoördineerde handhavingsacties.

^Information gathering for assisti ng the Eu rope an / ss ion in co mplyi n g with its obligations under /Article 40

( YQJ)OYtiVlQ J of Regis I a tio n (lEU) 2017/2394 on Consumer Protecti o n Co operation — h tt ps.//op.europa.eu/en/publication~det ail/-I p u b I i c ati o n/f3e b3 b4c~e819~11ee~9ea8~01aa75ed71a1/language~en

^ https.// com mission, europa. eu/publications/information~gathering~assi st ing~european~commission~complying~its~ obi igations~under~article -40 e n

13

De waarschuwingen hebben de doeltreffendheid van de opsporing van grensoverschrijdende inbreuken vergroot. LJe meeste SCB- autoriteiten zijn van mening dat de waarschuwingen het bewustzijn van grensoverschrijdende inbreuken vergroten en het nemen van doeltreffende handhavingsmaatregelen vergemakkelijken. Verschillende SCB- autoriteiten w ij zen ook op de toegevoegde waarde van waarschuwingen bij het va stste Men van trends op het gebied van grensoverschrijdende inbreuken, waardoor beter kan worden geanticipeerd op mogelijke toekomstige inbreuken. Bovendien beschouwen de SCB- autoriteiten de informatie uit waarschuwingen als nuttig voor het bepalen van hun toekom stige prioriteiten en strategieën. Het gebruik van externe waarschuwingen, dat wil zeggen waarschuwingen die bij het SCB " n etw e r k zijn ingediend door entiteiten buiten het SCB " n etw erk, zoals Europese consumentencentra

(ECC's) of consumentenorganisaties en handelarenverenigingen die daartoe door de lidstaten of

r 29 n

de Uom missie zijn gemachtigd, is tot nu toe enigszins beperkt gebleven . VJ e meeste organisaties die externe waarschuwingen hebben afgegeven en de SCB- autoriteiten die externe waarschuwingen hebben ontvangen, zijn van mening dat zij de opsporing van en de daaropvolgende handhaving door het SCB " n etw erk in verband met grensoverschrijdende inbreuken desondanks hebben verbeterd.

53.

4.2. Consistentere handhaving van het consumentenrecht


De overgrote meerderheid van de v e r b i n d i n g s b u r e a u s en de SCB- autoriteiten heeft verklaard dat de verordening de handhaving van de consumentenbeschermingwetgeving verbetert en de consistentie ervan vergroot door middel van de gecoördineerde acties. Dit draagt op zijn beurt bij tot een gel ij k speelveld voor handelaren en tot de goede werking van de interne markt van de EU. T e g e I ij k e rtij d moet worden opgemerkt dat niet alle v e r b i n d i n g s b u r e a u s en SCB- a u to r i te i te n actief deelnemen aan gecoördineerde acties, voornamelijk vanwege beperkte middelen of omdat de zaak in het desbetreffende land te weinig of niet relevant is.

Verbindingsbureaus en SCB" autoriteiten erkennen het positieve effect van gecoördineerde acties, met name bij het aanpakken van inbreuken waarbij multinationale ondernemingen zijn betrokken. LJe kracht van de samenwerking tussen SCB- autoriteiten uit verschillende landen vertaalt zich in een hogere druk op handelaren om hun prakt ij ken te veranderen dan de druk die wordt uitgeoefend door de consumentenbeschermingsautoriteit van één land. Vo oral kleinere landen vinden dit effect belangrijk.

Het bewijs dat is verzameld in de zes casestudy's, die integraal deel uitmaakten van de externe

evaluatie, bevestigt het positieve effect van gecoördineerde maatregelen op de grensoverschrijdende handhaving van het consumentenrecht. In het kader van de gecoördineerde

1R 30

actie tegen I U luchtvaartmaatschappijen , de eerste zeer grote gecoördineerde actie die is

54.

29 o


Olechts ongeveer de hel ft van de entiteiten die gerechtigd zijn om externe waarschuwingen in te dienen, maakt gebruik van het mechanisme, De belangrijkste redenen voor deze beperkte deelname lijken te zijn. i) sommige organisaties geven er de voorkeur aan om de autoriteiten rechtstreeks te waarschuwen in plaats van via het s y stee m, ii) sommige organisaties hebben niette maken gehad met inbreuken die relevant waren om te melden, iii) onvoldoende informatie over de handelaar om een waarschuwing te kunnen geven, of de perceptie dat de procedure ingewikkeld is.

^https ,//c om mission, europa. eu/live~work~travel~eu/consumer~rights~and~complaints/enforcement~consumer~ protecti on/coord i nated~acti ons/air~travel en

14

uitgevoerd, hebben alle handelaren op één na zich ertoe verbonden om alle door het SCB-n etw erk gevraagde maatregelen uit te voeren. De belanghebbenden die in het kader van de

31

studie zijn geïnterviewd, zijn van mening dat deze actie heeft geleid tot een concrete en doeltreffende oplossing voor de betrokken consumenten.

A nnuleringspraktij ken van luchtvaartmaatschappijen in de context van de COV I D ~ 1 9"

p a n d e m i e

De COVID-19-p andemie heeft een zware tol geëist van de luchtvaartsector in de EU. A, s gevolg van de beperkingen op internationale reizen die door overheden over de hele wereld werden ingevoerd, werd de overgrote meerderheid van de vloten van Europese luchtvaartmaatschappijen bijna van de ene op de andere dag gedwongen aan de grond gehouden. In april 2020 waren er 88 % minder vluchten in de EU dan in dezelfde maand een Jaar eerder. Met maandelijkse aantal passagiers in de Unie daalde van 70 mi IJ oen in Januari en februari 2020 tot slechts I miljoen in aprM, 99 % minder dan in april 2019. Dovendien werden in de periode maa rt~ m e i 2020 naar schatting ongeveer 50 mi IJ oen tickets geannuleerd . In deze uitzonderlijke situatie werden veel passagiers door luchtvaartmaatschappijen niet goed geïnformeerd over hun rechten en over de mogelijkheid om in geval van annulering van hun vlucht te kiezen voor terugbetaling of om boeking. r\ Is gevolg van de gecoördineerde SCB- actie hebben 16 g r ote luchtvaartmaatschappijen die actief zijn in de EU aangeboden om alle ongebruikte vouchers die aan consumenten waren opgelegd, terug te betalen in contanten.

De gecoördineerde SCB" a ct i e te g e n AmE xpress was succesvol en het bedrijf heeft EU "brede toezeggingen gedaan om ervoor te zorgen dat zijn prakt ij ken en de prakt ij ken van verkopers die

actief zijn op het platform de EU- consumentenwetgeving eerbiedigen, wok in het kader van de

r 34 gecoördineerde actie tegen vijf toonaangevende Luropese autoverhuurbedrijven hebben alle

handelaren de met het SCB " n etw erk overeengekomen maatregelen uitgevoerd. Bovendien heeft

deze actie de naleving in de hele sector verbeterd.

55.

4.3. Aanpakken van dezelfde wanpraktijken in de hele EU


De SCB "verordening zorgt voor consistentie in de aanpak van dezelfde wijdverbreide inbreuken en inbreuken met een Uniedimensie. Verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten hebben gerapporteerd dat de verordening, met name door middel van gecoördineerde acties, helpt bij het consolideren van uiteenlopende interpretaties van de wetgeving in verschillende lidstaten. De

56.

3i n


Uverheden, handelaren en consumentenorganisaties, 32Speciaal verslag 15/2021 van de Europese Rekenkamer, blz. 13: S peciaal verslag nr. 15/2021: "Rechten van luchtvaart passagiers tijdens de COVID-19-p andemie, (europa.eu).

^h ttps.// com mission, europa. eu/live~work~travel~eu/consumer~rights~and~complain ts/e n forcement~consu m er~ protection/coord inated'actions/markef places~and'd ig itahservices n if aliexpress~and'wish

^h ttps.// com mission, europa. eu/live~work~travel~eu/consumer~rights~and~complain ts/e n forcement~consu m er~ protection/coord i nated~actions/other"travehserv ices n I

15

toepassing van de SCB "verordening zorgt voor een grotere kans op succes en heeft een sterkere afschrikkende werking.

M et betrekking tot bedrijven die actief zijn in dezelfde economische sector en die zich schuldig maken aan dezelfde of soortgelijke illegale gedragingen op de interne markt, hebben verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten gewezen op een aantal uitdagingen die dankzij de SCB-verordening efficiënt kunnen worden aangepakt, waaronder de veelheid aan betrokken actoren, herhaalde en systematische inbreuken, uiteenlopende benaderingen van de verschillende lid sta te n

bij het opleggen van sancties enz. LJe meeste verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten hebben

35

zich positief uitgelaten over de doeltre ff endheid van de verordening bij het aanpakken van dergel ij ke inbreuken, tien aantal verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten is zelfs van mening dat gecoördineerde acties de enige oplossing zijn om die inbreuken aan te pakken. Sommige daarvan benadrukten ook dat de resultaten van grensoverschrijdende SCB "onderzoeken een precedent scheppen voor vergel ij kbare zaken van kleinere omvang die op nationaal niveau zouden moeten worden aangepakt.

57.

5. Doeltreffendheid van de SCB-verordening in het licht van de recente ontwikkeling van de consumentenmarkten in de EU


Zoals beschreven in punt 3, geven verschillende trends op de consumentenmarkt vorm aan het landschap waarin de SCB "verordening haar werking uitoefent, en dit zal in de toekom st niet anders zijn. LJe vraag die in dit verband rijst, is of de SCB "verordening een doeltreffend a n tw oord kan bieden op de nieuwe uitdagingen die voort komen uit deze marktveranderingen.

Verbindingsbureaus en SCB" autoriteiten vinden dat de verordening voldoende flexibel is en het potentieel heeft om in te spelen op opkomende bedrijfsmodellen en marketingpraktijken, ook in de digi ta Ie sfeer. LJe verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten die deze opvatting delen, zijn van mening dat de minimumbevoegdheden

Izie artikel z) van de SCB "verordening) het mogelijk maken om op doeltre ff en de wijze in te spelen op nieuwe beho ef te n . Het SCB- n etw erk biedt ook een platform voor het delen van informatie,

waardoor de lidstaten zich beter en sneller bewust kunnen worden van nieuwe m a r kto ntw i k k e I i n g e n .

AIgemene punten van zorg zijn echter de werklast en de tijd die nodig is om een groot aantal gecoördineerde acties tegelijk uit te voeren, wat het gevolg zou kunnen zijn van de snelle o ntw ikkeling van onlineactiviteiten door consumenten.

72-73 van ,

16

Verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten zijn over het algemeen ook positief over de manier waarop de SCB 'verordening heeft gewerkt met betrekking tot de C0VID-19-crisis. De meerderheid is van mening dat de SCB 'verordening een flexibel instrument is dat doeltreffend kan worden gebruikt om crisissituaties zoals de COVID-19-p andemie het hoofd te bieden.

58.

6. Tekortkomingen van het SCB-samenwerkingskader in het kader van Verordening (EU) 2017/2394


Niettegenstaande de positieve bijdragen van de SCB "verordening, zijn er in de feedback die is verzameld van de autoriteiten en diverse belanghebbenden ook enkele tekort komingen en gebieden waar betere samenwerking gewenst is, naar voren gebracht.

59.

6.1. Uiteenlopende handhavingscapaciteiten op nationaal niveau


De manier waarop middelen worden geïnvesteerd in grensoverschrijdende handhaving op nationaal niveau verschilt van lidstaat tot lidstaat, en niet alle landen zijn in sta at om de SCB-verordening in dezelfde ma te toe te passen. Ook lijkt het er ook op dat verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten de verschillen in de beschikbare middelen beschouwen als een van de gro otste belemmeringen voor een meer doeltreffende samenwerking op het gebied van handhaving. Landen waar de autoriteiten over minder middelen beschikken, verwerken zaken langzamer, waardoor de verstrekte informatie minder relevant wordt en/of zich vert ragingen voordoen. Sommige v e r b i n d i n g s b u r ea u s en SCB- autoriteiten gaven te kennen dat het gebrek aan middelen hen ervan weerhoudt om actief deel te nemen aan gecoördineerde SCB- acties of sweeps.

60.

6.2. Verschillen in de toepassing van de SCB-verordening


Het staat aan de SCB- autoriteiten van de lidstaten om de in de EU-ri chtlijnen en 'verordeningen vervatte consumentenbeschermingsregels te handhaven. De verschillende ree h tstr a dities op het gebied van de handhaving van consumentenwetgeving op nationaal niveau en de uiteenlopende interpretaties van sommige bepalingen van de SCB 'verordening van 2006 hebben geleid tot een gefragmenteerde handhaving. Dat was een van de belangrijkste redenen voor het va stste Men van de nieuwe SCB "verordening van 2017. U it de interviews met de autoriteiten van de lidstaten is echter gebleken dat er nog steeds bepaalde inconsistenties tussen de handhavingsactiviteiten van de lidstaten bestaan.

Ook de beoordelingsmarge waarover de SCB- autoriteiten beschikken bij het onderzoeken van klachten en in hun optreden tegen handelaren die van inbreuken worden verdacht, is niet in elke lids ta at even groot. Consumentenorganisaties hebben die verschillen in aanpak tussen de

37

autoriteiten onderstreept , waarbij zij de meerwaarde van de werkzaamheden van het netwerk en de Commissie om een zekere mate van harmonisatie tot stand te brengen tegelijkertijd hebben erkend.

Zie bladzijde 70 van i Ibidem.

17

61.

6.3. Wisselend gebruik van waarschuwingen


Hoewel de waarschuwingen tussen verbindingsbureaus, SCB- autoriteiten en de Vvo m missie effectief bi ij ken, zijn er ook gebieden die voor verbetering vatbaar zijn. Ver bindingsbureaus en SCB- autoriteiten verklaren dat de kwaliteit van de informatie in sommige waarschuwingen ontoereikend is (ontbrekende cruciale informatie, zoals de naam van de handelaar, het soort prakt ij k enz.J. tlnkele verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten hebben te kennen gegeven dat ze overbelast zijn door het grote aantal waarschuwingen. Gebrek aan consistentie in en het ontbreken van een geharmoniseerde behandeling van waarschuwingen werd eveneens als een zwak punt genoemd, in de zin dat sommige SCB- autoriteiten een zaak onderzoeken voordat ze een waarschuwing verzenden, terwijl andere nooit een waarschuwing sturen, ook niet als de zaak mogelijk een grensoverschrijdende dimensie heeft.

62.

6.4. Moeilijkheid om door niet in de Unie gevestigde marktdeelnemers begane inbreuken aan te pakken


De meeste SCB- autoriteiten rappo rte r e n dat zij problemen ondervinden bij het oplossen van inbreukzaken wanneer de handelaar buiten de Unie is gevestigd, maar zich richt op consumenten binnen de Unie. Belanghebbenden die in het kader van een casestudy over elektronische handel werden geraadpleegd, hebben erop gewezen dat sommige SCB- autoriteiten terughoudend I ij ken te zijn om achter niet in de Unie gevestigde bedrijven aan te gaan.

De toepassing van de SCB "verordening en de gemeenschappelijke minimumbevoegdheden ten aanzien van niet in de Unie gevestigde handelaren roept vragen op over de wijze waarop deze handelaren kunnen worden bereikt en hoe de naleving van de verordening door die handelaren kan worden gewaarborgd wanneer zij niet reageren op vragen van het SCB-netwerk. De algemene perceptie is dat de verordening moet worden aangescherpt met betrekking tot zulke handelaren.

63.

6.5. Gebrek aan afschrikkende werking van het SCB-kader bij ontstentenis van duidelijke geldboeten


Zoals door SCB- autoriteiten is opgemerkt in de interviews , wordt het afschrikkende effect van de verordening beperkt door het ontbreken van strengere handhavingsmaatregelen, aangezien er in het kader van gecoördineerde SCB- acties tot dusver geen sancties zijn opgelegd. In plaats

daarvan hebben de SCB-autoriteiten de voorkeur gegeven aan 'overeengekomen resultaten' in

het kader waarvan handelaren toezegden de inbreuk te staken, ook al is dit vaak een vrij langdurig proces gebleken.

64.

Ondanks de regels inzake geldboeten voor bepaalde gevallen waartegen gecoördineerde SC B ~


maatregelen zijn genomen, die zijn ingevoerd bij Ixichtlijn (EU) 2019/2161 inzake b et ere

39 cpn 40

handhaving en modernisering , hebben verschillende verbindingsbureaus en JUD_autoriteiten

Zie blz, 81-82 van de studie.

39 Richtlijn (EU) 2019/2161 van het Europees Parlement en de Raad van 27 november 2019 tot wijziging van

Richtlijn 93/13/EEG van de Raad en Richtlijnen 98/6/EG, 2005/29/EG en 2011/83/EU v an het Europees Parlement

18

voorgesteld dat een verdere verzwaring van de sancties zou moeten worden overwogen om de afschrikkende werking van het SCB- systeem te verbeteren. Bovendien zou meer communicatie over gecoördineerde SCB- acties het afschrikkende effect op andere handelaren die dezelfde of soortgelijke illegale prakt ij ken toepassen, kunnen vergroten.

65.

6.6. Gebrek aan capaciteit op nationaal niveau om nieuwe inbreuken op te sporen


IVIeerdere verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten hebben erop gewezen dat het SCB " n etw e r k

66.

niet noodzakelijkerwijs over het vereiste niveau van capaciteiten en vaardigheden beschikt (zoals


IT" en A ("deskundigen) om nieuwe soorten inbreuken in de digitale omgeving te identificeren en

op te sporen. Oommige verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten hebben hete"L_ab"proJect en de

42 FM

e"handhavingsacademie van de LU uitdrukkelijk verwelkomd als stappen in de goede richting om de opsporing en handhaving van consumentenbescherming in de digitale omgeving te verbeteren. De consensus was echter dat er meer inspanningen nodig zijn, aangezien het gebruik van gespecialiseerde datatechnologieën en analytische systemen van cruciaal belang aan het worden is voor de handhaving van de c o n s u m e n te n b es c h e r m i n g s w etg e v i n g .

67.

6.7. Lange duur van SCB-procedures


Vo or de doeltreff endheid van de handhaving is het van belang dat deze tijdig plaats vindt. Sommige SCB- autoriteiten en andere belanghebbenden, met name consumentenorganisaties, hebben kritiek geleverd op de procedures en processen rond gecoördineerde acties, die zij te lang vinden duren. Vanaf het moment dat een actie wordt opgestart tot het moment waarop het SCB-n etw erk de uitvoering van de door een handelaar voorgestelde verbin te nissen verifieert, kunnen maanden of Jaren verstrijken. Gedurende deze periode blijven de consumenten echter de gevolgen van de inbreuk ondervinden.

De grafiek hieronder toont een (geanonimiseerd) voorbeeld van de t ij dl ij n van een actie vanaf het begin van de dialogen tussen het SCB " n etw erk en de betrokken handelaar tot de va stste I I i n g van

en de Raad wat betreft betere handhaving en modernisering van de regels voor consumentenbescherming in de Unie

(PB L 328 van 18.12.2019, b,z.

7).

40 Aanbevelingen die zijn gedaan tijdens interviews met de SCB -a utoriteiten van vijf lidstaten.

41 Om de autoriteiten te ondersteunen bij het uitvoeren van de SCB-v erordening, heeft de Lom missie financiering

verstrekt voor een project om een "EU e Lab" op te zetten "dat de autoriteiten een gemeenschappelijke

gereedschapski st zal bieden voor online_onderzoeken en toezicht op gevaarlijke producten die online worden verkocht door de inzet van geavanceerde IT_oplossingen en het gebruik van A I, dataminingtechnieken en

webcrawlers". Mededeling van de Commissie aan het Europees Parlement en de Raad getiteld "Nieuwe consu mentenagenda — De weerbaarheid van de consument versterken met het oog op duurzaam herstel",

COM(2020) 696 final van 13.11.2020. Het EU e-L ab wordt gefinancierd door het Programma Digi ta al Europa —

Res u I tate n - Europese Commissie (europa.eu).

42 n

YJ e e_handhavingsacademie verzorgt geavanceerde opleidingen op het gebied van onlineonderzoeken ter onder steuning van de werkzaamheden van het SCB ' n etwe r k en het samenwerkingsn etwe r k voor consu mentenproductveil igheid. De academie wordt gefinancierd door het prOgraiHtlia 'jfltenie markt", dat is gebaseerd op Verordening (EU) 2021/690 v an het Europees Parlement en de Raad van 28 april 2021 tot vaststelling van een programma voor de interne markt, het concurrentievermogen van ondernemingen, met inbegrip van kleine en middelgrote ondernemingen, het gebied van planten, dieren, levensmiddelen en diervoeders, en Europese stat i st i e k e n .

19

b ij komende inbreuken in het kader van het toezicht op de correcte uitvoering van de to ezeggingen.

68.

Sep,2019


Dialogue starts

Authority with

company to discuss somt constant! law issuts on then e-commerce platform

-

Regular eichange

2019/20

69.

Nov, 2020


Postponing

postpontmcnt of further

discussions due to sick leave on their side

aJf; there was the Block Friday saki at the end of Savember

several meetings

between authority and company

Commitments

70.

21)21 22


Monitoring

• especially regarding terms of service

• also regarding price

transparency (VAT custom duties)

Jan,2021

monitoring phase

71.

. -


Breach

p price transparency (YATcustom duties) not being clear Company did not fully stick to its commitments from Jan 2021

72.

Mar, 2022


De SCB- procedures werden ook bekritiseerd omdat ze niet flexibel genoeg zouden zijn, met name in gevallen waarin een snelle reactie nodig is, zoals bij bepaalde ty pen inbreuken die wijdverbreid, maar van korte duur zijn, wat vaak het geval is op digitale markten, of in het geval van reclamecampagnes of een crisis (zie het kader hierboven over de annuleringspraktijken van luchtvaartmaatschappijen in de vroege fasen van de COVID-19-crisis). I n dit verband blijkt uit feedback van verbindingsbureaus, SCB- autoriteiten en consumentenorganisaties dat het SCB-kader kan worden verbeterd om in specifieke gevallen (procedures voor duidelijke zaken, inbreuken in de digitale sfeer, zoals het opzetten van frauduleuze onlinewinkels enz.) versnelde, op de zaak toegesneden reacties mogelijk te maken.

20

73.

7. Doeltreffendheid van de in artikel 9 bedoelde minimumbevoegdheden van de bevoegde autoriteiten


W il grensoverschrijdende samenwerking tussen bevoegde autoriteiten doeltreffend zijn, dan moeten die autoriteiten beschikken over een gemeenschappelijk pakket aan minimumbevoegdheden om de relevante informatie te verzamelen en de benodigde handhavingsmaatregelen te nemen. De SCB "verordening verplicht elke lidstaat dan ook om ervoor te zorgen dat zijn bevoegde autoriteiten kunnen beschikken over dezelfde gereedschapski st met onderzoeks- en handhavingsbevoegdheden. Het blijft echter een besluit van elke lidstaat om te bepalen hoe de autoriteiten hun bevoegdheden kunnen uitoefenen. De minimumbevoegdheden zijn va st gelegd in arti kei j van de SCB "verordening en zijn

onderverdeeld in 'onderzoeksbevoegdheden' (artikel 9, Md3) en 'handhavingsbevoegdheden'

(arti kei 9, lid 4) .

Hoewel alle lidstaten hebben geregeld dat de bevoegde autoriteiten beschikken over de minimale onderzoeks" en handhavingsbevoegdheden waarin de SCB "verordening voorziet, hebben enkele

43

autoriteiten van de lidstaten verklaard dat de toepassing ervan in de prakt ij k moeilijk is of dat zij bepaalde bevoegdheden nooit hebben toegepast, wver de wijze waarop de SCB- a u to r i te i te n de handhavings" en onderzoeksbevoegdheden in de prakt ij k hebben gebruikt, zijn weinig gegevens beschikbaar. Uit de feedback van verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten komt naar voren dat de SCB- autoriteiten vertrouwen hebben in de uitoefening van hun bevoegdheden, maar dat de toepassing ervan in de prakt ij k wordt begrensd door beperkte financiële en personele middelen. Verbindingsbureaus en SCB- autoriteiten hebben verder onder st reept dat de uitvoering van bepaalde bevoegdheden, zoals de bevoegdheid om inspecties ter plaatse uit te voeren, mystery shoppers in te zetten, testaankopen te doen of websites uit de lucht te halen, de nodige moeilijkheden oplevert, aangezien daarvoor uitgebreide procedurele stappen zijn vereist, waarbij de AVG moet worden nageleefd, of in de prakt ij k niet door de

consumentenbeschermingsautoriteiten alleen kan worden vervuld, maar de hulp van andere autoriteiten nodig is, zoals de politie bij het uitvoeren van inspecties ter plaatse.

Som mige SCB- autoriteiten verklaarden problemen te ondervinden bij het uit de lucht halen van websites van handelaren die het consumentenrecht hebben ove rtr e den, met name wanneer die handelaren in derde landen zijn gevestigd.

Een algemener punt om in overweging te nemen, is dat het gebruik van bevoegdheden door de SCB- autoriteiten ook wordt beïnvloed door de verschillende rechtstradities op het gebied van de handhaving van de consumentenbescherming op nationaal niveau en de uitlegging van materiële consumentenregels of van de SCB "verordening zelf (zie punt 6.2). 0 m te komen tot een meer consistente aanpak van de uitvoering van onderzoeks- en handhavingsbevoegdheden in de

43 Zie b,z. 115, 116, 123, 129 en 130 v an de stu die.

21

prakt ij k, biedt de Commissie op continue basis onder steuning en opleidingen, met name via de e " handhavingsacademie en de digitale toolbox van het e-Lab. Ve rbindingsbureaus en SCB-autoriteiten hebben opgemerkt dat zij deze ondersteuning als zeer nuttig ervaren.

74.

8. Naleving door handelaren op belangrijke consumentenmarkten die betrokken zijn bij grensoverschrijdende handel


Het doel van de SCB "verordening is om de consumentenbescherming te versterken door de naleving van de consumentenwetgeving door handelaren te verbeteren en de goede werking van de interne marktte waarborgen.

Over het algemeen zijn de v e r b I n d i n g s b u re a u s en SCB- autoriteiten het erover eens dat de SCB-verordening een consistente handhaving van het EU- consumentenrecht overal in de EU vergemakkel ij kt. M et name gecoördineerde acties hebben zich bewezen als een doeltreffend instrument voor het aanpakken van systematische inbreuken en inbreuken waarbij multinationale

75.

ondernemingen betrokken zijn - door samen te werken als een n etw erk van autoriteiten van


verschillende landen neemt de druk op de betrokken handelaren toe in vergel ij king met de situatie waarin de autoriteiten van één land alleen optreden.

In de hel ft van de lidstaten waren de voor de studie geïnterviewde verbindingsbureaus en SCB-autoriteiten van mening dat het SCB- systeem een afschrikkend effect heeft op handelaren. Andere v e r b i n d i n g s b u r e a u s en SCB" autoriteiten waren niet zeker van het afschrikkende effect of meenden dat dat effect beperkt was.

De SCB- autoriteiten die het ermee eens waren dat de SCB 'verordening een afschrikkend effect heeft, zijn van mening dat de nauwere samenwerking en coördinatie tussen de SCB- a u to r i te i te n binnen het SCB ' n etw erk en met de Uom missie de kans dat handelaren die in verschillende lidstaten actief zijn, zich aan de regels houden, groter maakt vanwege de dreiging om het onderwerp van een SCB- actie te worden.

Verschillende v e r b i n d i n g s b u r e a u s en SCB" autoriteiten b etw ijfelden echter of de SCB goed bekend is bij handelaren.

Ook waren zij er niet zeker van of handelaren voldoende werden afgeschrikt, aangezien er nog geen coördinatie bij het opleggen van sancties en boeten uit hoofde van de SCB "verordening had

45

76.

plaats gevonden


De casestudy's leverden aanvullende inzichten op in de naleving van de regels door handelaren,

waarbij de nadruk lag op specifieke consumentenmarkten, vliegreizen, autoverhuur, platforms voor het boeken van accom modaties, e"com merce websites en in"app_aankopen.

44 Geïnterviewde SCB"a utoriteiten in elf van de twintig lidstaten die de vraag hebben beantwoord.

45 Blz. 82 en 115 v an destudie.

22

De gecoördineerde SCB- actie tegen luchtvaartmaatschappijen heeft ertoe geleid dat vijftien van de zestien handelaren hebben ingestemd met toezeggingen over de wijze waarop ze met annuleringen omgaan. Uit de feedback van belanghebbenden (SCB- a u to riteiten, luchtvaartmaatschappijen, consumentenorganisaties) kwam naar voren dat de actie doeltreffend was. Luc h tv aartmaatschappijen meldden dat ze hun prakt ij ken sinds het begin van de COVID 19-p andemie hadden veranderd, maar dat ze te kampen hadden met aanzienlijke achterstanden bij de terugbetalingen. De SCB- actie tegen een aantal grote luchtvaartmaatschappijen vormde een stimulans om die achterstanden sneller weg te werken.

Sommige luc h tv aartmaatschappijen gingen zelfs verder dan hun toezeggingen en verbeterden hun prakt ij ken op het gebied van het informeren van consumenten over annuleringen en de manier waarop ze verzoeken om terugbetalingen afhandelen, waardoor ze beter bestand zijn te gen crises. De SCB- actie tegen de luc h tv aartmaatschappijen speelde ook een belangrijke rol bij het op gang brengen van besprekingen over kwesties in verband met het verrichten van

boekingen via tussenpersonen en heeft ook geleid tot een followup SCB- actie tegen grote

r 46 Europese tussenpersonen van luchtvaartmaatschappijen

Het SCB " n etw erk heeft gecoördineerde acties tegen drie grote onlineplatforms voor het boeken van accommodatie afgerond en toezeggingen gekregen, b ij voorbeeld over een betere presentatie van de aanbiedingen, kortingen en prijzen voor consumenten en over de differentiatie tussen particuliere en professionele verhuurders (met enkele verschillen in de toezeggingen tussen de

W A

platforms^ . aa Me belanghebbenden beschouwden dit als een samenwerkingsproces dat over het algemeen goed werkte. Handelaren zijn van mening dat het grote meerwaarde heeft om één aanspreekpunt te hebben in plaats van met alle betrokken lidstaten te moeten onderhandelen. Volgens hen hebben de toezeggingen gezorgd voor een overeenkomst op EU "niveau over verwachte handelspraktijken, waarop onlineboekingsplatforms kunnen ve rtr ouwen en die zelfs zouden kunnen worden uitgebreid naar de hele sector. De duur van de procedure werd echter als een zwakker punt aangemerkt, terw ij I tegelijkertijd de complexiteitvan de nationale procedures

77.

voor het verkrijgen van interne goedkeuring van de toezeggingen door verschillende ministeries


n d 48

werd onderkend. Ue handelaren die in het kader van de casestudy naar Dooking werden geïnterviewd, waren van mening dat de gro otste uitdaging voor het SCB "netwerk wordt gevormd door de noodzaak om een gemene deler in de toezeggingen te vinden die aanvaardbaar is voor aneSCB- autoriteiten die b et rokken zijn bij de gecoördineerde actie.

ttps.// com mission, europa. eu/live~work~travel~eu/consumer~rights~and~complain ts/e n forcement~consu m er~ protection/coord inated"actions/air~travel enf airl ine~intermed iaries

^ h ttps.// com mission, europa. eu/live~work~travel~eu/consumer~rights~and~complain ts/e n forcement~consu m er~ protection/coord inated~actions/acco m m odation~booking n I

^ - - //com mission, europa. eu/publications/information~gathering~assisting~european~commission~complying~its~

https.//com m ission.europa.e obl igations~under~article -40 e n

23

De gecoördineerde SCB- actie in de autoverhuursector heeft geleid tot een betere naleving door handelaren die het voorwerp van de actie waren en door andere handelaren die niet het mikpunt van de actie waren, maar die hun prakt ij ken afstemden op de uitkom st van de gecoördineerde acti e. De SCB- actie leken echter niet dezelfde overloopeffecten te hebben gehad op kleinere handelaren en tussenpersonen die uitsluitend op nationaal niveau actief zijn. Het lijkt er daarom op dat de gecoördineerde actie een sterker afschrikkend effect heeft op grote, gevestigde internationale en nationale handelaren en een beperkter effect op kleinere handelaren, die vaak in toeristische gebieden actief zijn.

78.

Het SCB- n etw erk speelde een belangrijke rol bij het bereiken van naleving van het


consumentenrecht door handelaren die de applicaties ("apps") ontwikkelden. Het

gemeenschappelijk standpunt van 2014 over de transparantie van in~app~aankopen in onlinegames kreeg brede steun en heeft geleid tot belangrijke veranderingen in de bedr ij fs modellen van apps. In wezen bieden app_o n tw ikkelaars en app_stores nu grotere transparantie over het bestaan, de voorwaarden en de waarde van items die i n ~ a p p kunnen worden gekocht na het downloaden van een app uit de app_store. Ve rte genwoordigers van de sector toonden zich tevreden met het gecentraliseerde karakter van het gemeenschappelijk SCB-standpunt, omdat deze aanpak b ij draagt tot een beter gel ij k speelveld voor handelaren die zich aan de regels houden. A a ngezien de app_sector een grensoverschrijdende dimensie heeft, zouden gefragmenteerde besluiten en individuele acties van afzonderlijke SCB- autoriteiten zeker niet dezelfde positieve effecten hebben gesorteerd. Nauwe samenwerking tussen

consumentenautoriteiten in de verschillende lidstaten zorgt voor een meer consistente aanpak in de hele EU en maakt het voor bedr ij ven vaak gemakkei ij ker om de regels inzake consumentenbeschermingsregels na te leven.

Wat de handhaving van de consumentenwetgeving in de e~commerce sector betreft, zijn bijna

79.

alle geïnterviewde belanghebbenden (sector, ngo's, verbindingsbureaus en verschillende SCB


autoriteiten) van mening dat gecoördineerde acties en sweeps een beperkt positief effect hebben. De meeste v e r b i n d i n g s b u r e a u s en SCB" autoriteiten hebben opgemerkt dat alleen de bedr ij ven die ree h tstr e e ks het voorwerp van een gecoördineerde SCB- actie waren, veranderingen in hun prakt ij ken hebben doorgevoerd, ondanks het feit dat de toezeggingen openbaar beschikbaar waren voor de hele sector. Een van de belangrijkste redenen hiervoor is volgens vertegenwoordigers van de sector het gebrek aan informatie en communicatie over SCB-a ct i v i te i te n ,

te weten gecoördineerde acties of sweeps. De meeste handelaren die niet rechtstreeks door het SCB " n etw erk worden aangesproken, zijn hoog stw aarschijnlijk niet op de hoogte van de SCB-

^ https.// com mission, europa. eu/live~work~travel~eu/consumer~rights~and~complain ts/e n forcement~consu m er~ protection/coord inated 'actions/other'travehserv ices n I

^ https.// com mission, europa. eu/live~work~travel~eu/consumer~rights~and~complain ts/e n forcement~consu m er~ protection/coord inated'actions/markef places~and~d ig itahservices n llin~app'purchases

24

acties of sweeps en weten niet hoe ze daarvan kunnen leren en op die manier hun prakt ij ken kunnen verbeteren.

80.

In het kader van de gecoördineerde SCB- actie tegen vjoogle hebben de SCB- autoriteiten het bedrijf verzocht om bepaalde prakt ij ken die inbreuk maken op de geoblockingverordening aan te


pakken . Met belang van de handhaving van de geoblockingverordening door het SCB " n etw e r k

r n 53

81.

is benadrukt door het Luropees Parlement in zijn resolutie waarin de lidstaten werden


opgeroepen om de verordening volledig toe te passen en te handhaven en doortastend op te

treden tegen entiteiten die inbreuk maken op de verordening schenden, en de Commissie om de

handhaving van die verordening te versterken.

M aar zelfs de naleving door de bedrijven die rechtstreeks het onderwerp van een gecoördineerde SCB- actie zijn geweest, is nietaltijd bevredigend, lerwijl sommige bedr ij ven toezeggingen doen en uitvoeren om de inbreuk zeer snel te beëindigen, passen andere allerlei ve rtr a g i ngstactieken toe en/of komen ze slechts gedeeltelijk tegemoet aan de zorgen van de autoriteiten.

Bovendien zijn, zoals ook hierboven in punt 6.4 is uiteengezet, ondernemingen zonder vestiging in de EU vaak moeilijk te bereiken. Uesal n i ette m i n dwingt het vooruitzicht van meerdere nationale handhavingsmaatregelen handelaren om in dialoog te treden met het SCB ' n etw e r k . Tegelijkertijd hebben enkele belanghebbenden in de sector erop gewezen dat vr ij willige deelname aan de SCB 'dialoog en de SCB "toezeggingen de nationale autoriteiten niet belet om binnen hun rechts gebied nog steeds handhavingsmaatregelen te nemen, wat een ontmoedigend effect op handelaren kan hebben en hun vert rouwen in het SCB- systeem kan ondergraven. A nderzijds hebben consumentenorganisaties opgemerkt dat gecoördineerde SCB_acties weliswaar systemische problemen aanpakken, maar dat deze acties zich beperken tot één of een beperkt aantal geselecteerde handelaren, wm dit probleem op te lossen, zou het SCB " n etw e r k moeten overwegen om een horizontale, sectorbrede aanpak te volgen die betrekking kan hebben op meerdere handelaren die zich tegelijk bezighouden met dezelfde of soortgelijke illegale prakt ij ken.

Al met al beschouwen de autoriteiten het algehele effect van de SCB 'verordening als positief voor de naleving door handelaren. Zij betreuren echter dat er tot dusver niet op gecoördineerde wijze sancties zijn opgelegd overeenkomstig artikel 21, Md 1, van de SCB verordening. LJit beperkt duidelijk het afschrikkende effect van het SCB ' n etw erk op handelaren. Bovendien is het afschrikkende effect doorgaans sterker op grote multinationale handelaren, en minder groot op handelaren uit derde landen. SCB "maatregelen zijn vaak te traag en daarom niet doeltreffend genoeg om snel te komen tot een situatie van eerlijke concurrentie tussen alle handelaren die producten of diensten in de EU verkopen.

h ttps.// com mission, europa. eu/live~work~travel~eu/consumer~rights~and~complain ts/e n forcemenfconsu m er-

protection/coord inated "action s/so ciahmed ia_and"search_eng in es_n llgoog Ie

Ver o rd e n i n g (EU) 2018/302 van het Europees Parlement en de Ra ad van 28 februari 2018 inzake de aanpak van ongerechtvaardigde geoblocking en andere vormen van discriminatie van klanten op grond van national! te it, verblijfplaats of plaats van vestiging in de interne markt, en tot wijziging van Verordeningen (EG) nr. 2006/2004 en

(EU) 2017/2394 en Richtnjn 2009/22/EG (PB L 60I van 2.3.2018, b,z.

1).

h ttps l//www, e uroparl.europa.eu/doceo/docu men t/TA-9-2023-0473 NL .html

25

82.

Deel III: Conclusies en weg vooruit


De belanghebbenden zijn van mening datdeSCB 'verordening in algemene zin heeft voldaan aan de doel ste Hingen om de naleving van de in de b ij lage bij die verordening opgenomen EU' wetgeving doeltreffend te handhaven, de goede werking van de eengemaakte markt te waarborgen, de opsporing van inbreuken op het consumentenrecht door handelaren te verbeteren, de consistentie van de handhaving van het consumentenrecht van de Unie te vergroten en het aanpakken van dezelfde inbreuken door bedrijven in verschillende lidstaten mogelijkte maken.

De samenwerking in het kader van de verordening heeft meerwaarde opgeleverd voor de nationale consumentenautoriteiten, die door de samenwerking hun efficiëntie hebben verbeterd en een groot aantal inbreuken op EU 'niveau van grote bedrijven hebben kunnen aanpakken. Door te voorzien in een reeks geharmoniseerde procedures om op te treden tegen inbreuken die meerdere of de meeste lidstaten treffen, heeft de SCB 'verordening ook de doelmatigheid van de handhaving van het consumentenrecht aanzienlijk vergroot. Z_onder het SCB- systeem zouden de consumentenbeschermingsautoriteiten van elke lidstaat genoodzaakt zijn om op hun respectieve nationale niveaus parallelle procedures tegen dezelfde handelaar in te leiden, wat met zekerheid hogere kosten met zich mee zou brengen en als gevolg van de verschillende nationale handhavingstradities naar alle waarschijnlijkheid zou leiden tot uiteenlopende interpretaties van de geharmoniseerde consumentenbeschermingsregels.

Handelaren die het voorwerp van een SCB" actie zijn geweest, waarderen het dat zij werden betrokken bij een gemeenschappelijke en gecentraliseerde dialoog in plaats van geconfronteerd te worden met mogelijk wel 27 verschillende c o n s u m e n te n a u to r i te i te n .

Consumentenvertegenwoordigers hebben echter opgemerkt dat de SCB 'verordening ontoereikend is om de schade die consumenten op middellange termijn ondervinden, significant te verminderen. Zij zijn met name van mening dat de snelle o n tw ikkeling van de consumentenmarkten, in combinatie met de voo rts chrijdende groene en digitale transitie, er sinds de vaststelling van de SCB 'verordening (EU) 2017/2394 toe heeft geleid dat steeds meer consumenten worden blootgesteld aan nieuwe bedreigingen, zowel online als in verband met

"greenwashing". Als gevolg van deze recente marktontwikkelingen worden de

consumentenmarkten in de EU gekenmerkt door een hoge prevalentie van illegale prakt ij ken, te r w ij I de SCB- autoriteiten worden geconfronteerd met nieuwe handhavingsuitdagingen die afbreuk doen aan hun vermogen om hun handhavingsmaatregelen doeltreffend te coördineren binnen het door de SCB "verordening gecreëerde kader.

Op het gebied van handhaving doen zich onder meer volgende problemen voor.

• de procedures voor het nemen van gecoördineerde handhavingsmaatregelen zijn lang en omslachtig en b ij gevolg niet optimaal voor de zich snel o n tw ikkelende gedigitaliseerde mar kte n ,

• digitalisering en veranderende bedrijfsmodellen leiden ertoe dat illegale prakt ij ken zich gemakkei ij ker en veel sneller over grenzen heen kunnen verspreiden,

26

• grote multinationale handelaren hebben veel invloed op het algemene nalevingsniveau in hele economische sectoren zoals onlinereisdiensten, elektronische handel en e nterta i n ment,

• nieuwe bedr ij fs modellen worden gevoed door opkomende technologieën, zoals virtuele werelden en A I, en vereisen dat handhavingsautoriteiten gespecialiseerde deskundigheid op nationaal niveau o n tw i k k e I e n ,

• de toepassing van de SCB "verordening op handelaren zonder vestiging of vermogensbes tanddelen in de EU/EER die zich richten op consumenten in de EU zou eenvoudiger moeten worden,

• de doeltreff endheid van de SCB 'verordening wordt belemmerd door de uiteenlopende capaciteiten van nationale autoriteiten om SCB-z aken te behandelen, als gevolg van beperkte middelen, uiteenlopende interpretaties van de regels van de verordening en van het EU'consu mentenbescherm ingsrecht, en verschillen in het gebruik van de minimumonderzoeks" en handhavingsbevoegdheden,

• omdat het voor de SCB- autoriteiten moeilijk is om de oplegging van geldboeten in het kader van gecoördineerde acties doeltreffend te coördineren, is de afschrikkende werking van de SCB "verordening vooralsnog beperkt.

De kans dat de waargenomen mark tt rends in de toekomst zullen doorzetten en soortgelijke uitdagingen zullen creëren voor handhavingsautoriteiten in de hele Unie, is groot. Daarom is het essentieel om te gaan nadenken over de vraag hoe de SCB "verordening verder kan worden versterkt, met name aan de hand van de volgende vragen.

83.

hoe kan de toepassing van de verordening op handelaren uit derde landen die zich op consumenten in de EU ri chten, duidel ij ker worden gemaa kt?


m o ete n de SCB-p rocedures worden aangepast zodat ze ook doeltreffend werken bij het onderzoeken en aanpakken van inbreuken die grote gevolgen hebben voor de interne markt van de EU of voor een hele bedrijfssector:

84.

zijn er aanvullende maatregelen nodig om te zorgen voor een consistentere handhaving


van het consumentenrecht en voor een doeltreffender afschrikkend e ff eet van de SCB-

verordening, met inbegrip van een grotere rol voor de Commissie, waardoor de

o

collectieve belangen van consumenten in de interne markt beter worden beschermd:

85.

hoe kan de beschikbaarheid van op EU- en nationaal niveau voor de Uom missie en de


SCB- autoriteiten beschikbare e"handhavingsinstrumenten worden vergro otV

86.

5 e v e van


Om te bepalen wat de best mogelijke manier is om het SCB "kader te gebruiken ten behoc de goede werking van de retailmarkten in de EU, voert de Uom missie momenteel effectbeoordelingen uit. Daarin wordt het volledige scala aan beschikbare opties om de in dit verslag beschreven problemen aan te pakken die zich op het gebied van handhaving in de toekomst kunnen voordoen, tegen het licht gehouden om te kunnen besluiten of het huidige kader moet worden gehandhaafd of dat er nieuwe wetgeving moet worden ingevoerd. Dit zou de grondslag moeten leggen voor het besluit van de Commissie over de meest doeltreffende b e I e i d s re a cti e .

27