Toelichting bij COM(2024)174 - - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2024)174 - . |
|---|---|
| bron | COM(2024)174 |
| datum | 16-04-2024 |
• Motivering en doel van het voorstel
Ondanks zijn solide basis doen zich in het Schengengebied zonder controles aan de binnengrenzen (“het Schengengebied”) nog steeds problemen voor die zich niet beperken tot het grondgebied van één enkele lidstaat. In 2023 had het Schengengebied, zowel op nationaal als Europees niveau, nog altijd te maken met verschillende zwakke plekken in kernonderdelen van het Schengensysteem, die vragen om een snelle en doeltreffende gezamenlijke respons.
Met de inspanningen die de afgelopen jaren zijn geleverd om het governancekader te versterken, is de basis gelegd voor een gecoördineerd optreden van de lidstaten en de Unie. Uit het verslag over de staat van Schengen 2024 blijkt de voortdurende inzet van de Commissie voor de versterking van de governance van het Schengengebied. Het verslag, waarmee de Schengencyclus 2024-2025 wordt ingeluid, dient op zowel Europees als nationaal niveau als essentiële informatiebron voor de politieke besluitvorming en operationele follow-up. Dit verslag bouwt voort op de Schengenevaluaties die in 2023 zijn uitgevoerd en geeft een overzicht van de huidige stand van zaken in het Schengengebied, waarbij wordt ingegaan op de vooruitgang die aan het einde van de jaarlijkse governancecyclus was geboekt en prioriteitsgebieden worden aangewezen die verdere aandacht behoeven.
Het waarborgen van de goede werking van het gebied zonder toezicht aan de grenzen tussen de lidstaten is een gezamenlijke opgave en een gedeelde verantwoordelijkheid die een coherente en gecoördineerde aanpak vereist. Hoewel de governance van het Schengengebied is versterkt met de start van de eerste Schengencyclus in 2022, ontbreekt er nog steeds een kader voor het vaststellen en uitvoeren van prioriteiten op basis van gemeenschappelijke betrokkenheid en collectieve verantwoordelijkheid van alle lidstaten. Het gevolg daarvan is dat de Schengenregels vaak slechts in beperkte mate gezamenlijk worden gecoördineerd en uitgevoerd, wat leidt tot unilaterale acties en versnipperde maatregelen. Door het ontbreken van dit gestructureerde kader leent de jaarlijkse Schengencyclus zich er minder goed toe om de integriteit van het Schengengebied in stand te houden en te versterken.
Overeenkomstig de in het verslag over de staat van Schengen 2023 aangekondigde koers gaat het verslag van 2024 daarom gepaard met een voorstel van de Commissie voor een aanbeveling van de Raad. Het doel van dit voorstel voor een aanbeveling van de Raad is om een aantal specifieke kwesties te behandelen waarbij de lidstaten zowel elk afzonderlijk als gezamenlijk binnen de bevoegdheid van de Raad Schengen moeten optreden, in lijn met de bestaande beleidsinitiatieven inzake Schengenaangelegenheden. Op basis van de prioriteiten die in het verslag over de staat van Schengen 2024 zijn vastgesteld, stelt de Commissie voor dat de aanbeveling van de Raad zich toespitst op:
- het consolideren van het Schengengovernancekader;
- het verbeteren van de paraatheid, veiligheid en weerbaarheid in verband met de buitengrenzen;
- het versnellen van de digitalisering van het Schengengebied;
- het intensiveren van de maatregelen tegen grensoverschrijdende criminaliteit en niet-toegestane verplaatsingen; en
- het bijdragen tot de totstandbrenging van een doeltreffend EU-stelsel voor terugkeer.
Dit voorstel voor een aanbeveling van de Raad over het Schengengebied moet input leveren voor de komende zitting van de Raad Schengen op 13/14 juni 2024, waarbij de Raad naar verwachting overeenstemming zal bereiken over de prioriteiten voor de komende Schengencyclus 2024/2025. De uitvoering van deze aanbeveling moet worden gemonitord door de Raad en daarvoor moeten de lidstaten, de Commissie en de betrokken JBZ-instanties regelmatig verslag uitbrengen over specifieke werkstromen. De resultaten van de Schengenevaluatie- en toezichtactiviteiten zullen in dit proces worden geïntegreerd.
• Verenigbaarheid met bestaande bepalingen op het beleidsterrein
Deze aanbeveling is bedoeld om de effectieve uitvoering van het Schengenacquis op gecoördineerde wijze te bevorderen.
• Verenigbaarheid met andere beleidsterreinen van de Unie
Met deze aanbeveling wordt beoogd een positieve bijdrage te leveren aan een volledig functionerend en veerkrachtig Schengengebied, dat het vrije verkeer van meer dan 425 miljoen mensen vergemakkelijkt. Deze aanbeveling is in overeenstemming met ander beleid van de Unie, waaronder het beleid inzake veiligheid en migratie, namelijk het migratie- en asielpact en de strategie voor de veiligheidsunie.
2. RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID
• Rechtsgrondslag
Het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), en met name artikel 77, lid 2, punten a), b), d) en e), artikel 79, lid 2, punt c), en artikel 292, eerste en tweede zin.
• Subsidiariteit (bij niet-exclusieve bevoegdheid)
Op grond van artikel 292 VWEU kan de Raad aanbevelingen vaststellen. Volgens deze bepaling besluit de Raad op voorstel van de Commissie in alle gevallen waarin in de Verdragen is bepaald dat hij handelingen op voorstel van de Commissie vaststelt.
Dit is van toepassing in de huidige situatie, aangezien afzonderlijk optreden van de lidstaten niet volstaat om een gecoördineerde aanpak te waarborgen van gemeenschappelijke prioriteiten die van invloed zijn op de werking van het Schengengebied, en deze doelstelling beter op het niveau van de Unie kan worden verwezenlijkt.
• Evenredigheid
Dit voorstel moet ervoor zorgen dat er gecoördineerde maatregelen worden vastgesteld om te voorkomen dat de Schengenbrede prioriteiten inconsistent en gefragmenteerd worden uitgevoerd. Het voorstel gaat niet verder dan hetgeen nodig en evenredig is om de beoogde doelstellingen te bereiken.
• Keuze van het instrument
n.v.t.
3. EVALUATIE, RAADPLEGING VAN BELANGHEBBENDEN EN EFFECTBEOORDELING
• Evaluatie van bestaande wetgeving en controle van de resultaatgerichtheid ervan
n.v.t.
• Raadpleging van belanghebbenden
n.v.t.
• Bijeenbrengen en gebruik van expertise
n.v.t.
• Effectbeoordeling
n.v.t.
• Resultaatgerichtheid en vereenvoudiging
n.v.t.
4. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING
Het voorstel zal geen nieuwe financieringsvereisten met zich meebrengen en zal een doeltreffend gebruik van EU-middelen ondersteunen door te zorgen voor strategische prioritering op EU- en nationaal niveau.
5. OVERIGE ELEMENTEN
• Uitvoeringsplanning en regelingen betreffende toezicht, evaluatie en rapportage
De uitvoering van de voorgestelde aanbeveling vereist nauwlettend toezicht door de Raad en de Commissie, dat een essentieel onderdeel van de Schengencyclus 2024-2025 zal vormen. In december 2024 moet de Raad de balans opmaken van de geboekte vooruitgang en de Commissie moet in het verslag over de staat van Schengen 2025 verslag uitbrengen over de uitvoering van de aanbeveling.