Toelichting bij COM(2023)245 - Temporary trade-liberalisation measures supplementing trade concessions applicable to Moldovan products under the EU/Moldova Association Agreement - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2023)245 - Temporary trade-liberalisation measures supplementing trade concessions applicable to Moldovan products under the EU/Moldova ... |
|---|---|
| bron | COM(2023)245 |
| datum | 02-05-2023 |
• Motivering en doel van het voorstel
De niet-uitgelokte en ongerechtvaardigde militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne die op 24 februari 2022 begon, blijft ernstige negatieve gevolgen hebben voor het vermogen van de Republiek Moldavië (“Moldavië”) om handel te drijven met de rest van de wereld. Dit komt met name doordat de Moldavische uitvoer afhankelijk was van doorvoer over Oekraïens grondgebied die nog steeds grotendeels onmogelijk is, en van Oekraïense infrastructuur, die nog steeds grotendeels onbeschikbaar is. In deze moeilijke situatie heeft Moldavië de EU verzocht de voorwaarden te scheppen om het land in staat te stellen een deel van zijn handel met de rest van de wereld naar de EU te verleggen. Dat zou zijn handelsbetrekkingen met de EU verder verdiepen en zijn economie ondersteunen. Mogelijke maatregelen zijn onder meer het vergroten van de mate van liberalisering van de markt bij Verordening (EU) 2022/1279 van het Europees Parlement en de Raad van 18 juli 2022 inzake tijdelijke handelsliberaliseringsmaatregelen bovenop de handelsconcessies die op producten uit Moldavië van toepassing zijn krachtens de Associatieovereenkomst tussen de EU en de Republiek Moldavië (“de Associatieovereenkomst”)1 waarbij een diepe en brede vrijhandelsruimte tot stand is gebracht. De verordening is op 23 juli 2022 in werking getreden en zal tot en met 24 juli 2023 van kracht zijn. Die maatregelen bieden de Moldavische producenten flexibiliteit en zekerheid.
Gezien de aanhoudende militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne en de doorlopende impact daarvan op Moldavië, en gezien het feit dat Moldavië in juni 2022 de status van kandidaat-lidstaat van de EU heeft gekregen, stelt de Commissie een verordening van het Europees Parlement en de Raad voor tot verlenging van deze handelsliberaliseringsmaatregelen voor een periode van één jaar vanaf de datum waarop de huidige maatregelen vervallen (d.w.z. vanaf 25 juli 2023). De maatregelen moeten de vorm aannemen van een tijdelijke opschorting van alle nog bestaande douanerechten in het kader van titel V van de Associatieovereenkomst. Het gaat daarbij om groenten en fruit waarop het stelsel van invoerprijzen en tariefcontingenten van toepassing zijn.
Krachtens bijlage XV-A bij de Associatieovereenkomst gelden voor zeven landbouwproducten uit Moldavië tariefcontingenten. Het gaat om tomaten, knoflook, druiven voor tafelgebruik, appelen, kersen, pruimen en druivensap. Voor al deze producten is het passend alle douanerechten en het stelsel van invoerprijzen op te schorten om tijdelijk de verlegging van de uitvoer van deze producten naar de EU te ondersteunen.
Door deze tijdelijke en uitzonderlijke maatregelen kunnen de bestaande handelsstromen van Moldavië naar de EU worden bestendigd, wat de Moldavische economie zal ondersteunen. Dit strookt met een belangrijke doelstelling van de Associatieovereenkomst, namelijk de voorwaarden te scheppen voor sterkere economische banden en handelsrelaties met het oog op de geleidelijke integratie van Moldavië in de interne markt van de EU, en bij te dragen tot de versterking van de democratie en de politieke, economische en institutionele stabiliteit in Moldavië.
De handelsliberaliseringsmaatregelen waarin dit voorstel voor een verordening voorziet, stroken met artikel 2 van de Associatieovereenkomst, dat voorziet in de eerbiediging van de democratische beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden, alsmede de bestrijding van de verspreiding van massavernietigingswapens, daarmee verband houdende materialen en de overbrengingsmiddelen daarvoor. Bovendien verbinden de partijen zich krachtens hetzelfde artikel met name tot de eerbiediging van de rechtsstaat en goed bestuur, de bestrijding van corruptie, al dan niet georganiseerde criminele activiteiten – met inbegrip van transnationale activiteiten – en terrorisme, en de eerbiediging van de beginselen van duurzame ontwikkeling en effectief multilateralisme. De liberaliseringsmaatregelen zelf zouden afhankelijk moeten zijn van de eerbiediging van deze essentiële elementen en algemene beginselen.
Voorts hebben de in dit voorstel vervatte handelsliberaliseringsmaatregelen tot doel, overeenkomstig artikel 207, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU), ervoor te zorgen dat de gemeenschappelijke handelspolitiek van de EU wordt gevoerd overeenkomstig de in artikel 21 van het Verdrag betreffende de Europese Unie (VEU) neergelegde beginselen en doelstellingen van het externe optreden van de EU.
Versnelde vrijwaringsprocedures zullen van toepassing zijn op basis van regelmatig toezicht dat het mogelijk maakt douanerechten opnieuw in te voeren.
• Verenigbaarheid met bestaande bepalingen op het beleidsterrein
Deze handelsliberaliseringsmaatregelen stroken met de Associatieovereenkomst en met name met titel V tot instelling van een diepe en brede vrijhandelsruimte, waarin is bepaald dat de partijen gedurende een overgangsperiode van maximaal tien jaar vanaf de inwerkingtreding van die overeenkomst geleidelijk een vrijhandelsruimte tot stand brengen (artikel 143 van de Associatieovereenkomst).
Bovendien heeft Verordening (EU) 2022/1279 aangetoond dat de EU vastbesloten is Moldavië door middel van internationale handel economisch te steunen in de context van de agressie van Rusland tegen Oekraïne. De verlenging van de handelsliberaliseringsmaatregelen zou een logische ontwikkeling van dit beleid zijn.
Moldavië heeft in 2022 ook verzocht om over te gaan tot de in artikel 147 van de Associatieovereenkomst bedoelde herziening om te bezien of douanerechten tussen Moldavië en de EU versneld en in ruimere mate kunnen worden afgeschaft. De besprekingen hierover zijn thans aan de gang.
• Verenigbaarheid met andere beleidsterreinen van de Unie
De EU heeft de Russische agressie tegen Oekraïne krachtig veroordeeld en aanzienlijke stappen gezet om Moldavië in deze uitzonderlijke situatie te ondersteunen, onder meer door aanvullende humanitaire steun en grensondersteuning, macrofinanciële bijstand en maatregelen om de handel in deze moeilijke tijden te vergemakkelijken. Bovendien kreeg Moldavië in juni 2022 de status van kandidaat-lidstaat. De voorgestelde verordening zou derhalve voldoen aan de verplichting van de EU uit hoofde van artikel 21, lid 3, VEU om toe te zien op de samenhang tussen de diverse onderdelen van haar externe optreden, en aan artikel 207, lid 1, VWEU, waarin is bepaald dat de gemeenschappelijke handelspolitiek wordt gevoerd overeenkomstig de beginselen en doelstellingen van het externe optreden van de EU.
2. RECHTSGRONDSLAG, SUBSIDIARITEIT EN EVENREDIGHEID
• Rechtsgrondslag
De rechtsgrondslag van het voorstel is artikel 207, lid 2, VWEU.
• Subsidiariteit (bij niet-exclusieve bevoegdheid)
De gemeenschappelijke handelspolitiek is krachtens artikel 3, lid 1, punt e), VWEU een exclusieve bevoegdheid van de EU. Het subsidiariteitsbeginsel is derhalve niet van toepassing.
• Evenredigheid
Dit voorstel is noodzakelijk voor de uitvoering van de gemeenschappelijke handelspolitiek en om Moldavië in zijn huidige moeilijkheden economisch te ondersteunen, ook op het gebied van handel met de EU.
• Keuze van het instrument
Dit voorstel is gebaseerd op artikel 207, lid 2, VWEU en valt onder de gemeenschappelijke handelspolitiek van de EU.
3. EVALUATIE, RAADPLEGING VAN BELANGHEBBENDEN EN EFFECTBEOORDELING
• Evaluatie van bestaande wetgeving en controle van de resultaatgerichtheid ervan
Niet van toepassing.
• Raadpleging van belanghebbenden
Niet van toepassing.
• Bijeenbrengen en gebruik van expertise
Niet van toepassing.
• Effectbeoordeling
Opdat de handelsliberaliseringsmaatregelen voor Moldavië na het verstrijken van Verordening (EU) 2022/1279 op 24 juli 2023 worden voortgezet, is het belangrijk dat de verordening op 25 juli 2023 in werking treedt. Gezien deze noodzaak en de daaruit voortvloeiende urgentie van dit voorstel is voor deze maatregel geen effectbeoordeling uitgevoerd. Met betrekking tot de bepalingen van de Associatieovereenkomst inzake handel en daarmee verband houdende aangelegenheden is in opdracht van DG Handel echter een duurzaamheidseffectbeoordeling verricht die in 2012 is bekendgemaakt, en die is meegenomen in het onderhandelingsproces over de diepe en brede vrijhandelsruimte. Uit die beoordeling is gebleken dat de uitvoering van bepalingen inzake handel en daarmee verband houdende aangelegenheden voor zowel de EU als Moldavië een positief economisch effect zou hebben.
Bovendien worden de invoerstromen in het kader van Verordening (EU) 2022/1279 regelmatig gecontroleerd en gerapporteerd.
• Resultaatgerichtheid en vereenvoudiging
De maatregel leidt niet tot meer administratieve lasten voor bedrijven.
• Grondrechten
Deze maatregelen zullen de in de Associatieovereenkomst opgenomen grondbeginselen respecteren. Met name de eerbiediging van de democratische beginselen, de mensenrechten en de fundamentele vrijheden (artikel 2 van de Associatieovereenkomst).
De maatregelen zouden ook stroken met het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie.
4. GEVOLGEN VOOR DE BEGROTING
Volgens een raming op basis van de invoer van de betrokken producten uit Moldavië in 2021, het laatste jaar voordat autonome handelsmaatregelen werden ingesteld, zal de EU jaarlijks ongeveer 0,3 miljoen EUR aan douane-inkomsten mislopen. De gevolgen voor de eigen middelen van de EU zullen dan ook zeer beperkt zijn.
5. OVERIGE ELEMENTEN
• Uitvoeringsplanning en regelingen betreffende controle, evaluatie en rapportage
Onlineverslagen over de ontwikkeling van de bilaterale handel tussen de EU en Moldavië zijn beschikbaar op specifieke websites van de Europese Commissie (europa.com).
• Toelichtende stukken (bij richtlijnen)
Niet van toepassing.
• Artikelsgewijze toelichting
In het licht van de crisissituatie in Moldavië die het gevolg is van de Russische invasie van Oekraïne is de verordening erop gericht de handelsstromen voor alle invoer uit Moldavië te vergroten door alle nog bestaande heffingen en invoerrechten op Moldavische producten op te schorten. De handelsliberaliseringsmaatregelen zouden worden verleend in de vorm van een volledige opschorting van de invoerrechten op alle producten.