Toelichting bij COM(2017)809 - Machtiging tot onderhandelingen met Egypte over de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en de Egyptische autoriteiten inzake zware criminaliteit en terrorisme - Hoofdinhoud
Dit is een beperkte versie
U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.
| dossier | COM(2017)809 - Machtiging tot onderhandelingen met Egypte over de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en de Egyptische ... |
|---|---|
| bron | COM(2017)809  |
| datum | 20-12-2017 |
In een geglobaliseerde wereld waar zware criminaliteit en terrorisme steeds transnationaler worden en meer facetten vertonen, moeten de rechtshandhavingsinstanties over alle middelen kunnen beschikken om in samenwerking met externe partners de veiligheid van hun burgers te garanderen. Met het oog daarop moet Europol persoonsgegevens kunnen uitwisselen met rechtshandhavingsinstanties van derde landen, voor zover dit noodzakelijk is om zijn taken uit te voeren.
Sinds de inwerkingtreding van Verordening (EU) 2016/794 op 1 mei 2017 1 en op grond van het Verdrag is het de verantwoordelijkheid van de Commissie om namens de Unie te onderhandelen over internationale overeenkomsten met derde landen op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens met Europol. Voor zover dat noodzakelijk is om zijn taken te kunnen uitvoeren, kan Europol samenwerkingsverbanden met externe partners aangaan en onderhouden op basis van werkafspraken en administratieve afspraken die op zich niet kunnen fungeren als rechtsgrondslag voor de uitwisseling van persoonsgegevens.
Gezien de politieke strategie als uiteengezet in de Europese veiligheidsagenda 2 , de conclusies van de Raad 3 en de mondiale strategie 4 , de operationele behoeften van de rechtshandhavingsinstanties in de hele EU en de potentiële baten van nauwere samenwerking op dit gebied, acht de Commissie het noodzakelijk om op de korte termijn onderhandelingen te openen met acht landen, zoals aangegeven in het elfde verslag over de totstandbrenging van een echte en doeltreffende Veiligheidsunie 5 .
De Commissie heeft bij het bepalen van de prioritaire landen rekening gehouden met de operationele behoeften van Europol. Volgens de Europol-strategie 2016-2020 komt het Middellandse Zeegebied prioritair in aanmerking voor versterkte partnerschappen 6 . In de externe Europol-strategie 2017-2020 wordt bovendien de nadruk gelegd op de noodzaak van nauwere samenwerking tussen Europol en het Midden-Oosten/Noord-Afrika als gevolg van de bestaande terroristische dreiging en migratiegerelateerde uitdagingen 7 .
Europol heeft momenteel geen afspraken met landen in deze regio.
Deze aanbeveling betreft met name de onderhandelingen met Egypte, hoewel de samenwerking met elk land van het Midden-Oosten/Noord-Afrika moet worden bezien in de context van de hele regio. De huidige instabiliteit in de regio, meer bepaald de langdurige conflicten in Libië, vormt een aanzienlijke bedreiging voor de veiligheid van de EU op de lange termijn waaraan dringend het hoofd moet worden geboden. Dit is niet alleen van belang voor de doeltreffende bestrijding van het terrorisme en de daarmee samenhangende georganiseerde misdaad 8 , maar ook voor het aanpakken van migratiegerelateerde uitdagingen zoals het faciliteren van irreguliere migratie en mensenhandel. Samenwerking met plaatselijke rechtshandhavingsinstanties is van essentieel belang om deze uitdagingen aan te gaan.
Inhoudsopgave
Egypte is een belangrijke partner voor de EU en zou een centrale rol kunnen spelen bij het bevorderen van vrede, welvaart en stabiliteit in de zuidelijke buurlanden. De associatieovereenkomst die sinds 2004 van kracht is 9 , biedt het algemene kader voor samenwerking tussen de EU en Egypte.
Binnen dit kader en overeenkomstig het herziene Europees Nabuurschapsbeleid 10 hebben de EU en Egypte in 2017 overeenstemming bereikt over de prioriteiten waarop de samenwerking tussen de partners zich in de periode 2017-2020 zal richten 11 . Bij de prioriteiten in het kader van het partnerschap gaat het onder meer om de versterking van het partnerschap wat betreft buitenlands beleid en samenwerking in het kader van het stabilisatieproces, met name op het gebied van behoorlijk bestuur, mensenrechten, veiligheid en migratie. Bijzondere aandacht wordt geschonken aan veiligheid en de strijd tegen terrorisme en gewelddadig extremisme, alsook aan het voorkomen van radicalisering. Ook migratie behoort tot de prioritaire gebieden voor samenwerking, waarbij het de bedoeling is zowel de onderliggende oorzaken van illegale migratie aan te pakken als strategieën voor migratiebeheer te ontwikkelen.
De EU en Egypte hebben bevestigd dat zij een gezamenlijk belang hebben bij het versterken van samenwerking op het gebied van veiligheid en de strijd tegen terrorisme, gebaseerd op de follow-up van het eerste overleg op hoog niveau inzake terrorismebestrijding in september 2016. Daarbij werden het voorkomen van radicalisering, samenwerking op het gebied van rechtshandhaving en justitie, grenscontrole, opsporing van explosieven, alsook veiligheid van de luchtvaart en de luchthavens, als mogelijke gebieden voor samenwerking aangemerkt.
De EU en Egypte zijn ook partners binnen het Mondiaal Forum Terrorismebestrijding en de wereldwijde coalitie tegen Da’esh.
De steun die de EU reeds verleende, heeft de Egyptische rechtshandhavings- en justitiële autoriteiten geholpen de wetgeving ter bestrijding van smokkel van 2016 uit te voeren, met een gedetailleerd werkprogramma dat in maart is overeengekomen. De Egyptische autoriteiten bekijken ook de mogelijkheden voor toekomstige samenwerking met het Europees grens- en kustwachtagentschap.
Afgaand op de gegevens die beschikbaar zijn op grond van de SOCTA-evaluatie 2017 12 en het TE-SAT-verslag 2017 13 , de bovengenoemde besprekingen alsook onder meer de interne deskundigheid bij Europol, bestaat er vooral behoefte aan samenwerking met Egypte voor de bestrijding van de volgende vormen van ernstige en georganiseerde criminaliteit:
Terrorisme: de dreiging die uitgaat van Da’esh en andere terroristische groeperingen vormt een ernstig probleem voor de veiligheid van Egypte en de EU, die beide het doelwit van terroristische aanslagen zijn geweest. Ook zijn Europese en Egyptische terroristen vertrokken naar conflictgebieden om daar te worden opgeleid en te vechten. De mogelijkheid die terroristische groeperingen hebben om grensoverschrijdend te opereren, zoals via Libië, vormt een specifiek probleem. Nauwere samenwerking op het gebied van rechtshandhaving, onder meer door de uitwisseling van persoonsgegevens, zal bijdragen tot de opsporing en vervolging van terrorismeverdachten, het reizen met terroristisch oogmerk (met inbegrip van het gevaar van infiltratie van migratiestromen of verplaatsing naar andere conflictgebieden), het misbruik van het internet door terroristen en de financiering van terrorisme (ook in samenhang met georganiseerde criminaliteit).
Migrantensmokkel: vastberaden optreden van de Egyptische autoriteiten heeft het aantal irreguliere aankomsten vanuit de EU in Egypte aanzienlijk teruggedrongen ten opzichte van de eerste helft van 2016. De kwetsbaarheid van de situatie in Libië benadrukt de noodzaak van voortdurende nauwe samenwerking, ook op operationeel gebied, die nader zal worden ondersteund door de migratiedialoog tussen de EU en Egypte die in december van start gaat. Het zijn voornamelijk burgers uit de Hoorn van Afrika, Soedan en Egypte zelf die gebruik maken van efficiënte en gecoördineerde smokkelnetwerken in Egypte. Samenwerking met de Egyptische autoriteiten zou ook relevant zijn voor de aanpak van georganiseerde criminele groepen die betrokken zijn bij documentfraude, wat met name relevant is in het kader van migrantensmokkel.
Drugs: Egypte is geen belangrijke bron van illegale verdovende middelen of chemische grondstoffen, maar er bestaat in het land wel een aanzienlijke markt voor hasjiesj en tramadol (een op recept verkrijgbare opioïde). Egypte wordt nog steeds beschouwd als een doorvoerland en de afgelopen twee jaar zijn er op zee verschillende grote partijen heroïne in beslag genomen, hoofdzakelijk in het Midden-Oosten en in Egypte.
Illegale handel in vuurwapen: de misdaadcijfers en de smokkel van wapens vanuit Libië zijn drastisch toegenomen na de opstand in 2011 vanwege gebrek aan orde bij de politie, de onrust op het gebied van politiek en veiligheid en de massale gevangenisuitbraken tijdens de opstand. Dit bedreigt de veiligheid zowel op korte als op lange termijn. Samenwerking met Egypte vormt daarom een strategische prioriteit, zowel met het oog op het terugdringen van de stroom illegale vuurwapens naar de buurlanden als het voorkomen van de handel naar de EU met behulp van containerschepen, veerboten en kleinere schepen via de Middellandse Zee.
Namaakgoederen: de schending van intellectuele eigendomsrechten (IPR) vormt een belangrijke bron van illegale opbrengsten.
2. JURIDISCHE ELEMENTEN VAN DE AANBEVELING
Verordening (EU) 2016/794 betreffende het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) voorziet in een rechtskader voor Europol, met name wat betreft doelstellingen, taken, bevoegdheden, waarborgen voor gegevensbescherming en samenwerking met externe partners.
Deze aanbeveling is in overeenstemming met de bepalingen van de Europol-verordening.
Het doel van deze aanbeveling is dat de Commissie door de Raad wordt gemachtigd om namens de EU over de toekomstige overeenkomst te onderhandelen. Artikel 218, leden 3 en 4, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) is de rechtsgrondslag op basis waarvan de Raad machtiging verleent tot het openen van onderhandelingen.
Overeenkomstig artikel 218 VWEU wordt de Commissie aangewezen als de onderhandelaar van de Unie voor de overeenkomst tussen de Europese Unie en Egypte over de uitwisseling van persoonsgegevens tussen Europol en de Egyptische autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme.
BESLUIT VAN DE RAAD
houdende machtiging tot het openen van onderhandelingen over een overeenkomst tussen de Europese Unie en de Arabische Republiek Egypte op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens tussen het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en de Egyptische autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme
DE RAAD VAN DE EUROPESE UNIE,
Gezien het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie, en met name artikel 218, leden 3 en 4,
Gezien de aanbeveling van de Europese Commissie,
Overwegende hetgeen volgt:
Verordening (EU) 2016/794 van het Europees Parlement en de Raad 14 is op 11 mei 2016 vastgesteld en is sinds 1 mei 2017 van toepassing.
Bij die verordening, met name artikel 25, zijn de regels vastgesteld voor de overdracht van persoonsgegevens door het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) aan derde landen en internationale organisaties. Europol mag persoonsgegevens aan een autoriteit van een derde land overdragen op basis van een op grond van artikel 218 VWEU gesloten internationale overeenkomst tussen de Unie en dat derde land, waarin passende waarborgen zijn opgenomen betreffende de bescherming van de privacy en de grondrechten en fundamentele vrijheden van burgers.
Er moeten onderhandelingen worden geopend met het oog op de sluiting van een dergelijke overeenkomst tussen de Europese Unie en de Arabische Republiek Egypte.
Deze overeenkomst moet de grondrechten eerbiedigen en de beginselen in acht nemen die in het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie zijn neergelegd, inzonderheid het recht op eerbiediging van het privéleven en van het familie- en gezinsleven, conform artikel 7 van het Handvest, het recht op de bescherming van persoonsgegevens, conform artikel 8 van het Handvest, en het recht op een doeltreffende voorziening in rechte en op een onpartijdig gerecht, conform artikel 47 van het Handvest. De overeenkomst dient te worden toegepast overeenkomstig die rechten en beginselen,
HEEFT HET VOLGENDE BESLUIT VASTGESTELD:
De Commissie wordt hierbij gemachtigd om namens de Unie te onderhandelen over een overeenkomst tussen de Europese Unie en de Arabische Republiek Egypte op het gebied van de uitwisseling van persoonsgegevens tussen het Agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van rechtshandhaving (Europol) en de Egyptische autoriteiten die bevoegd zijn voor de bestrijding van zware criminaliteit en terrorisme.
De onderhandelingsrichtsnoeren zijn opgenomen in de bijlage.
De onderhandelingen worden gevoerd in overleg met [door de Raad in te voegen naam van het speciale comité].
Dit besluit is gericht tot de Commissie.
Gedaan te Brussel,
De voorzitter
(1) Verordening (EU) 2016/794 van 11 mei 2016 (PB L 135 van 24.5.2016, blz. 53).
(2) COM(2015) 185 final.
(3) Document 10384/17 van de Raad van 19 juni 2017.
(4) "Gedeelde visie, gemeenschappelijke actie: Een sterker Europa – Een mondiale strategie van de Europese Unie voor buitenlands en veiligheidsbeleid", europa.eu/globalstrategy/en .
(5) COM(2017) 608 final.
(6) Europol-strategie 2016-2020, goedgekeurd door de raad van bestuur van Europol op 1 december 2015, www.europol.europa.eu/publications-documents">https://www.europol.europa.eu/publications-documents .
(7) Externe Europol-strategie 2017-2020, goedgekeurd door de raad van bestuur van Europol op 13 december 2016, EDOC#865852v3.
(8) Europol noemt in dit verband de illegale handel in vuurwapens, drugshandel, financiële criminaliteit zoals witwassen, en cybercriminaliteit in de regio.
(9) eeas.europa.eu/node/8200_en
(10) eeas.europa.eu/node/8201_en
(11) https://eeas.europa.eu/sites/eeas/files/eu-egypt-pps.pdf
(12) www.europol.europa.eu/socta/2017">https://www.europol.europa.eu/socta/2017
(13) www.europol.europa.eu/sites/default/files">https://www.europol.europa.eu/sites/default/files
(14) Verordening (EU) 2016/794 van 11 mei 2016 (PB L 135 van 24.5.2016, blz. 53).