Artikelen bij COM(2012)784 - Digitale agenda voor Europa - Groei aanjagen via digitale middelen - Hoofdinhoud

Dit is een beperkte versie

U kijkt naar een beperkte versie van dit dossier in de EU Monitor.

dossier	COM(2012)784 - Digitale agenda voor Europa - Groei aanjagen via digitale middelen.
document	COM(2012)784
datum	18 december 2012

1. Inleiding ....................................................................................................................... 3

2. Een Europese economie zonder grenzen — de digitale interne markt ........................ 5

3. Meer vaart zetten achter de innovatie van de overheidssector ..................................... 7

4. Ultrasnel Internet vraag en aanbod .............................................................................. 8

5. Cloud computing ........................................................................................................ 10

6. Vertrouwen en veiligheid ........................................................................................... 10

7. Ondernemerschap en digitale banen en vaardigheden ............................................... 12

8. Verder gaan dan O&O&I: een industriële agenda voor sleuteltechnologieën ........... 13

9. Uitvoering en governance .......................................................................................... 14

10. Conclusie .................................................................................................................... 14

1. Inleiding

Het vermogen van Europa om de digitale transformatie in al haar complexiteit te omarmen bepaalt in hoge mate de duurzame groei en het concurrentievermogen van Europa in de toekomst. Informatie- en communicatietechnologie (ICT) speelt op alle terreinen van de maatschappij en de economie een steeds grotere rol. Volgens ramingen is de helft van alle productiviteitsgroei het resultaat van investeringen in ICT. Het internetverkeer laat elke 2 à 3 jaar een verdubbeling zien en het mobiele internetverkeer vertweevoudigt ieder jaar. Tegen 2015 zullen er wereldwijd 25 miljard apparaten zijn met een draadloze verbinding; in 2020¹ zal dit aantal verdubbeld zijn tot 50 miljard. Het mobiele dataverkeer zal tussen 2012 en 2018 vertwaalfvoudigen en het dataverkeer via smartphones zal in 2018 verveertienvoudigd zijn². Er zijn meer dan 4 miljoen ICT-werknemers in tal van sectoren in Europa en hun aantal neemt ondanks de crisis ieder jaar met 3 % toe. Het internet stelt mensen in staat hun ideeën vorm te geven en te verwezenlijken, zodat nieuwe inhoud, nieuwe ondernemingen en nieuwe markten ontstaan. ICT is de fundamentele transformatieve technologie die ten grondslag ligt aan de structurele verandering van sectoren als gezondheidszorg, energievoorziening, overheidsdiensten en onderwijs.

Maar de EU positioneert zich onvoldoende om te profiteren van deze digitale ontwikkelingen. Zij loopt het risico wereldwijd minder concurrerend te worden en qua economische groei en sociale ontwikkeling achter te blijven. Ondanks de stijgende werkloosheid, met name onder jongeren, zullen 700.000 à 1 miljoen hooggekwalificeerde ICT-banen in 2015 vacant blijven³. De EU investeert onvoldoende in het hogesnelheidsinternet terwijl dit elders de norm wordt; zo heeft 57 % van de huishoudens in Zuid-Korea en 42 % van de huishoudens in Japan een abonnement op glasvezelkabel⁴. In China worden dit jaar alleen al 34 miljoen huishoudens aangesloten⁵. De investeringen in Europa in mobiele netwerken van de vierde generatie zijn nu een kleine fractie van de totale investeringen wereldwijd. De reputatie die Europa in het verleden heeft opgebouwd als het 'mobiele continent' is nu snel aan het afbrokkelen omdat vertragingen bij het toewijzen van mobiel spectrum in de EU de mogelijkheden die geboden worden door nieuwe mobiele diensten belemmeren. De interne digitale markt blijft gefragmenteerd en infrastructuur voor overheidsdiensten en onlinehandel wordt nog steeds bepaald door het nationale grondgebied. Investeringen in overheids- en industrieel onderzoek, ontwikkeling en innovatie lopen ver achter op de doelstellingen⁶.

De EU kan het zich niet permitteren geen actie te ondernemen op deze gebieden. De Digitale agenda voor Europa (DAE)⁷ is in 2010 goedgekeurd als integrerend onderdeel van de Europa 2020-strategie om een oplossing te vinden voor deze problematiek door de digitale economie te stimuleren en maatschappelijke uitdagingen aan te pakken door een beroep te doen op ICT. De Europese Raad en het Europees Parlement hebben sindsdien al een oproep gedaan tot verdere versterking van het Europees digitaal leiderschap en voltooiing van de interne digitale markten vóór 2015⁸.

The Internet of Things, Cisco 2011.

Ericsson Mobility Report, 2011.

Studie 'eSkills Monitor', van de Europese Commissie 2009.

FTTH Council global ranking 2012.

Als onderdeel van het project 'Breedband China'.

Europese Commissie (2012PREDICT 2012 - An Analysis of ICT R&D - EU & beyond.

COM(2010) 245/2.

Conclusies van de Europese Raad van 28/29 juni 2012 ("Pact voor groei en werkgelegenheid") en de

De Digitale agenda verloopt naar wens en ligt in grote lijnen op schema. Sedert de aanvang

zijn duidelijke resultaten geboekt. Het internetgebruik vertoont een gestaag stijgende lijn, met

name bij minder bedeelde bevolkingsgroepen. De groep burgers die nog nooit gebruik heeft

gemaakt van het internet wordt kleiner. Ook online aankopen blijven stijgen hoewel de groei

in grensoverschrijdende handel nog te traag verloopt. Een opmerkelijke ontwikkeling is dat

hogesnelheidsbreedband meer ingang lijkt te vinden, met name de ultrasnelle verbindingen

van meer dan 100 Mbps. Er zijn echter nog steeds belangrijke verschillen tussen de lidstaten onderling⁹.

Niettegenstaande dit relatieve succes, moet ten aanzien van de evolutie van de markt en technologietrends meer worden gedaan om een opwaartse spiraal in gang te zetten die infrastructuur, inhoud, diensten, markt en innovatie met elkaar verbindt en leidt tot meer productiviteit en groei. Er is nog een lange weg te gaan alvorens de interne digitale markt een realiteit is en het tempo waarin de lidstaten zich ontwikkelen loopt sterk uiteen. is Dit betekent dat investeringen meer moeten worden aangemoedigd in toegangsnetwerken en – technologieën van de volgende generatie (NGA's) en dat de kosten voor de uitrol van mobiele en vaste breedbandinfrastructuur omlaag moeten. Om dergelijke investeringen te rechtvaardigen moet er in een doelmatige interne digitale markt voldoende vraag en aanbod zijn van inhoud en diensten hetgeen meer harmonisatie vergt van de internemarktvoorschriften, bij voorkeur door verordeningen en niet door richtlijnen. Innovatie is van cruciaal belang voor groei en vergt een flexibele aanpak van breed inzetbare ICT-oplossingen door middel van publiek-private partnerschappen en steun voor plaatselijke initiatieven.

Er is steeds meer sprake van convergentie van media die de traditionele waardeketens veranderen. De beschikbaarheid en omvang van inhoud en gegevens breiden zich explosief uit. Cloud computing biedt consumenten en bedrijven, met name kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's), geheel nieuwe voordelen. Het internet wordt mobiel en bevordert de ontwikkeling van nieuwe sectoren zoals mobiele toepassingen.

Het internet betekent ook een transformatie van de levenscyclus van productie en diensten. De productiesectoren profiteren van de vorderingen die worden gemaakt bij het beheer van de toeleveringsketens en op het gebied van de logistiek. De gezondheidszorgsector ondergaat een revolutie en zal patiënten en zorgverleners meer kostenefficiënte en gepersonaliseerde diensten kunnen verstrekken. De interneteconomie zorgt voor een ongekende efficiëntiewinst in alle productieprocessen waardoor hulpmiddelen vrijkomen voor nieuwe investeringen en groei en een nieuwe verdeling van werk ontstaat die weer bevorderlijk is voor creativiteit, nieuwe vaardigheden en specialisatie. Nu de afhankelijkheid van de economie van het internet kritische vormen aanneemt, nemen ook de dreigingen van cybercriminaliteit en cyberaanvallen toe die het vertrouwen van de burgers in een online-omgeving ondermijnen.

In het licht van deze overwegingen wil deze mededeling de Digitale agenda er nu op richten de digitale economie meer te stimuleren door elkaar onderling versterkende en aanvullende maatregelen op de volgende sleutelgebieden:

• de Europese digitale economie zonder grenzen ontwikkelen door de grootste en

rijkste interne digitale markt voor inhoud en diensten te creëren en tegelijkertijd de consumentenrechten volledig te waarborgen;

9

• vaart zetten achter de innovatie van de overheidssector door middel van de invoering van interoperabele ICT en een betere uitwisseling en een beter gebruik van informatie;

• opnieuw een leidinggevende positie innemen op wereldniveau op het gebied van netwerkdiensten door particuliere investeringen in vaste en mobiele hogesnelheidsbreedbandnetwerken te stimuleren, door middel van juridische voorspelbaarheid, betere planning en doelgerichte particuliere en overheidsfinanciering op nationaal en op EU-niveau;

• een veilige en betrouwbare internetomgeving voor gebruikers en exploitanten bevorderen, die gebaseerd is op betere Europese en internationale samenwerking om preventief op te treden bij mondiale risico's;

• een samenhangend kader en coherente voorwaarden vaststellen voor de ontwikkeling en het gebruik van cloudcomputingdiensten in Europa en de grootste op cloud gebaseerde ICT-markt ter wereld creëren;

• een gunstig klimaat creëren voor de transformatie van traditionele ondernemingen en innovatieve op het web gebaseerde bedrijven aan te moedigen. Digitale geletterdheid verhogen en het onderricht in digitale vaardigheden uitbreiden om de kloof te vullen tussen de vraag naar en het aanbod van ICT-deskundigen;

• een ambitieus strategisch onderzoeks- en innovatiebeleid uitvoeren om het industrieel concurrentievermogen te verbeteren waarbij wordt uitgegaan van de financiering van sleuteltechnologieën.

Alle lopende maatregelen van de oorspronkelijke digitale agenda zullen worden uitgevoerd maar deze zeven gebieden vragen een hernieuwde inzet en doelgerichte actie. In deze mededeling wordt dan ook een pakket maatregelen voorgesteld die telkens een transformatieve maatregel per domein ondersteunen. Deze kunnen qua aard en opzet verschillen om te zorgen voor een optimale impact in elk van de specifieke beleidsgebieden. Om het gewenste resultaat te bereiken moeten ze worden aangevuld met andere maatregelen zoals hieronder wordt beschreven.

Wanneer deze bijgewerkte digitale agenda volledig wordt uitgevoerd zou dat over de komende acht jaar een stijging betekenen van het Europese bbp met 5 %, oftewel 1 500 euro per persoon, door meer investeringen in ICT, betere e-vaardigheden van de beroepsbevolking en de hervorming van de kadervoorwaarden voor de interneteconomie¹⁰. Dit zou op korte termijn bovendien 1,2 miljoen banen kunnen opleveren in de infrastructuuropbouw¹¹ en op lange termijn zelfs 3,8 miljoen banen in de hele economie¹². Bovendien zou de invoering van aan het internet gerelateerde processen waarschijnlijk een enorme productiviteitswinst opleveren in de traditionele industrieën.

"Capturing the ICT dividend", Oxford Economics Research, 2011.

The Impact of Broadband on the Economy: Research to Date and Policy Issues (ITU april 2012).

"Quantitative estimates of the demand for cloud computing in Europe and the likely barriers to take-

10

11

12

2. Een Europese economie zonder grenzen — de digitale interne markt

De digitale economie kent vanzelfsprekend geen grenzen, maar de Europese digitale interne markt is altijd gefragmenteerd geweest als gevolg van nationale regels, de uiteenlopende wijze waarop deze regels in de praktijk werden toegepast en de verschillende marktpraktijken. Als het aandeel van de elektronische handel kan groeien tot 15 % van de totale retailsector en de belemmeringen voor de interne markt uit de weg worden geruimd, kunnen de totale voordelen voor de consument in termen van welvaart volgens ramingen neerkomen op ongeveer 204 miljard euro, oftewel 1,7 % van het EU-bbp¹³.

De Commissie zal zich dan ook resoluut blijven inzetten om het huidige patchworksysteem te transformeren en te veranderen om de ontwikkeling van een volwaardige digitale interne markt mogelijk te maken. De Commissie heeft een deel van alle in het kader van de digitale agenda voor Europa als prioritair voor de digitale interne markt aangemerkte maatregelen al afgerond, zoals voorstellen voor wetgeving inzake het hergebruik van overheidsinformatie¹⁴, het gemeenschappelijk Europees kooprecht¹⁵, online geschillenbeslechting¹⁶, gegevensbescherming¹⁷, elektronische identificatie en elektronische handtekeningen¹⁸ en collectief rechtenbeheer¹⁹. Deze voorstellen moeten dringend worden goedgekeurd en uitgevoerd en de resterende obstakels voor grensoverschrijdende onlinetransacties moeten uit de weg worden geruimd.

Elektronische handel, met name grensoverschrijdende e-handel, moet worden versterkt door gevolg te geven aan de voorstellen van het actieplan voor elektronische handel²⁰, het groenboek inzake internet-, kaart- en mobiele betalingen²¹, en de Europese consumentenagenda²². Consumenten moeten prijzen, kwaliteit en duurzaamheid van goederen en diensten makkelijker met elkaar kunnen vergelijken. De Commissie zal voor 2014 richtsnoeren uitwerken om de tot rechtshandhaving bevoegde organen te helpen de EU-regels met betrekking tot de eisen voor consumentenvoorlichting en de richtlijn consumentenrechten²³ naar behoren uit te voeren.

Voorts beoogt de door de EU voorgestelde hervorming van de btw in 2013 een harmonisatie van de belastingtarieven voor digitale inhoud en soortgelijke fysieke goederen zoals elektronische boeken en gedrukte boeken.

De digitale interne markt zou moeten worden aangedreven door een vrij verkeer van data en toegang tot en levering van inhoud en diensten. De Commissie zal voorstellen op tafel leggen ter versterking van de Europese data-industrie die verder gaan dan de voorgestelde herziening van de richtlijn over het hergebruik van overheidsinformatie en zal vraagstukken aankaarten als gemeenschappelijke licentievoorwaarden en de tenuitvoerlegging van tariferingsvoorschriften zodat overheidsgegevens de aanzet kunnen geven tot de ontwikkeling van online-inhoud.

COM(2011) 942. COM(2011) 877. COM(2011) 636. COM(2011) 794. COM(2012) 9. COM(2012) 238. COM(2012) 372. COM(2011) 942. COM (2011) 941. COM(2012) 225.

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

Wat de creatieve inhoud betreft is auteursrecht het universele middel om een creatie te belonen. Het internet en de digitale revolutie vormen een bedreiging voor het kader van de auteursrechten. De lopende herziening van het EU-beleid inzake auteursrechten moet dan ook worden aangevuld, uitgaande van marktstudies en impactbeoordelingen en wetgeving, om in 2014 een besluit te kunnen nemen over het al dan niet indienen van wetsvoorstellen met het oog op een hervorming. De volgende elementen zullen aan bod komen: territorialiteit in de interne markt; harmonisatie; beperkingen en uitzonderingen op auteursrechten in het digitale tijdperk; fragmentering van de EU-markt voor auteursrecht; en de manier waarop de doelmatigheid en de efficiëntie van de rechtshandhaving kunnen worden verbeterd en tegelijkertijd de legitimiteit ervan wordt ondersteund in de bredere context van een hervorming van de auteursrechten.

Tegelijkertijd wordt in 2013 een gestructureerde dialoog met de belanghebbenden gestart die gericht is op zes punten waar snelle vooruitgang moet worden geboekt: (i) grensoverschrijdende overdraagbaarheid van inhoud; (2) door gebruikers gegenereerde inhoud (UGC); (iii) datamining en textmining; (iv) vergoedingen voor het kopiëren voor privégebruik; (v) toegang tot audiovisuele werken; en (vi) cultureel erfgoed. Over de resultaten van deze dialoog zal in december 2013 verslag worden uitgebracht.

Een deel van de antwoorden op het Groenboek betreffende de onlinedistributie van audiovisuele werken (dat komend voorjaar zal worden gepresenteerd) zal tevens worden gebruikt voor de discussie over de convergentie van audiovisuele mediadiensten. Dit zal centraal staan in een debat dat zal worden aangezwengeld met de publicatie begin 2013 van het Groenboek over de voorbereiding van een volledig convergerende audiovisuele wereld: groei, creatie en waarden. Wereldwijd zullen in 2016²⁴ naar verwachting 570 miljoen huishoudens apparatuur bezitten met ingebouwde internetconnectiviteit – tv's, blue-ray spelers, decoderkastjes, spelconsoles en kastjes voor mediastreaming, zodat het wegnemen van technologische, contractuele en regelgevingskwesties die verband houden met convergerende mediadiensten aanzienlijke voordelen met zich zou kunnen brengen.

• Voornaamste transformatieve maatregel: Afronden van de lopende herziening van

het kader voor auteursrechten door wetgeving voor te bereiden met het oog op een besluit in 2014 om al dan niet wetsvoorstellen op tafel te leggen voor een hervorming en zoeken naar een oplossing voor vraagstukken die verband houden met auteursrechten waar snelle vooruitgang moet worden geboekt via een gestructureerde dialoog van belanghebbenden in 2013.

3. Meer vaart zetten achter de innovatie van de overheidssector

Met het oog op bezuinigingsmaatregelen, bevolkingsdynamiek, stijgende energiekosten en emissiedoelstellingen hebben overheden in de EU innovatieve middelen nodig om hun diensten te verstrekken. Met ICT kunnen zij deze efficiënter en doelmatiger verstrekken en meer op de burger gericht en bedrijfsvriendelijk. Een doelmatige inzet van interoperabele digitale technologieën die de uitwisseling en verwerking van gegevens in real time mogelijk maakt, is hiervoor een belangrijke voorwaarde. Elektronische aanbestedingen kunnen alleen al leiden tot besparingen van 100 miljard euro per jaar²⁵ en met de elektronische overheid kunnen administratiekosten met 15 à 20% worden teruggedrongen. Hergebruik van

²⁴ http://www.informatandm.com/wp-content/uploads/2012/02/ITM-CES-Connected-TV-White-Paper.pdf

25

overheidsgegevens zal burgers responsabiliseren, de ontwikkeling van bedrijven sturen en een economische waarde van 140 miljard euro creëren. Het gebruik van ICT om het beheer van het energiesysteem te verbeteren (zowel netwerk als verbruik), kan eveneens een bijdrage leveren om de aan de infrastructuur gerelateerde investeringsbehoeften en de operationele kosten in de energiesector met miljarden euro's omlaag te brengen en tegelijkertijd de emissie van kooldioxiden bij de elektriciteitsproductie te verminderen. Als gevolg van de vergrijzing van de bevolking wordt de gezondheidszorg de grootste uitgavenpost in de welvaartstaat van de toekomst. Met de invoering van ICT en telegezondheidszorg kan de efficiëntie van de gezondheidszorg waarschijnlijk met 20% worden verbeterd en tegelijkertijd ook de levenskwaliteit van patiënten worden verhoogd.

Ter ondersteuning van de veranderingen die moeten worden doorgevoerd binnen de sector voor gezondheidszorg, heeft de Commissie een Actieplan e-gezondheidszorg tot 2020²⁶ voorgelegd dat burgers in staat moet stellen hun gegevens beter te beheren en uit te wisselen, de efficiëntie van de telegezondheidszorg moet verhogen en gecombineerde organisatorische en technologische innovatie moet bevorderen. Met het Europees innovatiepartnerschap inzake actief en gezond ouder worden²⁷ zullen in 2015 geïntegreerde zorgoplossingen kunnen worden geboden in alle regio's en 4 miljoen EU-burgers kunnen worden bereikt.

De aanpak van het innovatiepartnerschap zal tevens worden toegepast om vervoer, energie en ICT-waardeketens met elkaar te verbinden; en overheid en actoren in de privésector dichter bij elkaar te brengen om innovatieve en slimme stad-oplossingen op de markt te brengen²⁸.

In haar 'Jaarlijkse groeianalyse 2013' onderstreepte de Commissie dat modernisering van de overheidsadministratie de komende 12-18 maanden een van de vijf prioriteiten is voor de lidstaten en roept zij in deze context op tot een uitgebreide, interoperabele digitalisering van de overheidsadministratie²⁹. Om de overheidsdiensten te steunen bij de overgang naar digitalisering en ervoor te zorgen dat deze diensten beschikbaar zijn voor alle Europeanen ongeacht hun woonplaats, is de Commissie van plan digitale diensten in te voeren en te ontwikkelen in kerngebieden van algemeen belang. Dit zal gefinancierd worden met behulp van de voorgestelde Connecting Europe Facility (CEF - de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen) ter ondersteuning van grensoverschrijdende interoperabiliteit van elektronische identificatie, elektronische aanbestedingen, bedrijfsmobiliteit, elektronische justitie of elektronische gezondheidsdossiers, internetbeveiliging, Europeana, meertaligheid, e-gezondheidszorg, veiliger internet voor kinderen en slimme energiediensten. Met de CEF zullen verbindingen tot stand worden gebracht tussen nationale infrastructuren die vervolgens een oogpunt zullen worden voor innovatie en nieuwe toepassingen ten dienste van mobiele burgers en bedrijven.

• Voornaamste transformatieve maatregel: Ontwikkeling en verwezenlijking van

infrastructuur en een beleid inzake digitale openbare dienstverlening en deze ondersteunen in het kader van de Connecting Europe Facility.

COM(2012) 736. COM(2012) 83. COM(2012) 4701.

26

27

28

29

4. Ultrasnel Internet vraag en aanbod

Hogesnelheidsinternetconnectiviteit vormt de basis voor de digitale economie; zonder hogesnelheidsinternet kunnen fundamentele diensten zoals cloud computing, elektronische gezondheidszorg, slimme steden, audiovisuele diensten – en de hieruit voortvloeiende voordelen – simpelweg niet van de grond komen. Een stijging van 10 % van de breedbandpenetratie zou een stijging van 1 à 1,5 % van het jaarlijks bbp³⁰ kunnen opleveren of de arbeidsproductiviteit de komende vijf jaar met 1,5 % kunnen verhogen. Om die reden is de lat bij de Digitale agenda van Europa dan ook hoog gelegd met universele toegang tot het internet toegang met steeds hogere snelheden³¹.

Het is bemoedigend dat de dekkings- en penetratiepercentages van hogesnelheidsnetwerken in Europa verbeteren maar over het geheel genomen loopt Europa achter bij Azië en de VS en bestaat het risico dat de doelstellingen van 2020 niet kunnen worden verwezenlijkt. De redenen hiervoor lopen uiteen, met als meest opvallende de onzekerheid over de vraag of belangrijke investeringen in netwerken wel commercieel haalbaar zijn als gevolg van de meest gangbare investeringsmodellen en de EU-marktstructuur. Maar er zijn ook twijfels over de bereidheid van consumenten om op korte termijn meer te betalen voor hogere snelheden omdat nieuwe digitale inhoud en diensten die een hogere toegevoegde waarde bieden, nog niet noodzakelijkerwijs beschikbaar zijn in de hele EU en omdat consumenten zich afvragen of dergelijke snelheden ook daadwerkelijk worden geleverd.

De Commissie zal een uitgebreid pakket maatregelen op tafel leggen om investeringen aan te moedigen, gerichte financiering te verstrekken en de uitrolkosten te verlagen. Investeerders hebben het vooruitzicht nodig van een goed rendement dat rekening houdt met de risico's. Het is van fundamenteel belang dat er niet alleen meer samenhang komt binnen de interne markt waar de voorwaarden voor eerlijke concurrentie kunnen worden gecreëerd, maar ook rechtszekerheid om investeringen op lange termijn aan te moedigen.

Begin 2013 zal de Commissie een aanbeveling goedkeuren die strengere regels inzake non-discriminatie zal invoeren om ervoor te zorgen dat alternatieve exploitanten ook echt gelijke toegang krijgen tot het netwerk van gevestigde exploitanten. Voorts wil zij zorgen voor meer stabiliteit en samenhang tussen de lidstaten wat betreft de prijsregulering voor wholesaletoegang tot het netwerk van gevestigde exploitanten en wil zij meer flexibiliteit invoeren bij de tarifering van wholesaletoegangproducten van 'de komende generatie'. Deze maatregel moeten een positief signaal afgeven voor investeringen op lange termijn tot tenminste 2020. De Commissie zal tevens een aanbeveling goedkeuren over waarborging van een open internet voor consumenten, die netwerkexploitanten, investeerders, leveranciers van inhoud en consumenten meer rechtszekerheid zal verschaffen. Als onderdeel van de Akte voor de interne markt II³² is de Commissie van plan een wetsvoorstel te formuleren om de kosten te verminderen en de efficiëntie te verbeteren bij de invoering van infrastructuur voor hogesnelheidcommunicatie met behulp van mechanismen als bijvoorbeeld het hergebruik van bestaande infrastructuur, het benutten van synergieën tussen sectoren, zorgen voor betere coördinatie bij civiele werken en het aanmoedigen van bekabeling voor NGA in nieuwe woningen. In 2014 zal de Commissie ook haar aanbeveling van 2007 over relevante markten die in aanmerking komen voor ex-ante regelgeving herzien.

Czernich e.a. (2009), Broadband Infrastructure and Economic Growth.

100 % breedbanddekking in 2013, toegang voor alle EU-huishoudens tot 30 Mbps in 2020, en

abonnementen van 100 Mbps of meer voor 50 % van alle huishoudens.

30

31

32

Voorts heeft de Commissie voorgesteld 9,2 miljard euro (in constante prijzen van 2011) te oormerken voor ICT-investeringen in de Connecting Europe Facility (CEF - de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen)³³ voor de periode 2014-2020; een deel hiervan zal worden gebruikt voor investeringen in breedbandnetwerken. De CEF zal gezamenlijke investeringen uit de privésector aantrekken en de toegang tot kapitaal voor projecten op het gebied van hogesnelheidsinternet in heel Europa vergemakkelijken. Verwacht wordt ook dat de voorstellen voor de fondsen voor plattelandsontwikkeling³⁴ voor 2014-2020 een nieuwe impuls betekenen voor investeringen in hogesnelheidsinternet, met name in minder ontwikkelde regio's en plattelandsgebieden. In het voorstel voor de EFRO-verordening 2014-2020 wordt gepleit voor een bredere invoering van breedband en de uitrol van hogesnelheidsnetwerken, maar ook voor de ontwikkeling van ICT-producten en – diensten.

Europa moet op het wereldtoneel opnieuw een leidende rol gaan vervullen op het gebied van mobiele infrastructuur en diensten waarvoor de beschikbaarheid van voldoende spectrum een absolute voorwaarde is. De Commissie zet zich momenteel in om de huidige fragmentering van de spectrumtoewijzing en de vergunningsvoorwaarden tegen te gaan en werkt aan het vrijmaken van meer spectrum³⁵. De Commissie zal in 2013 een ambitieus actieplan voorleggen op het gebied van draadloze communicatie.

• Voornaamste transformatieve maatregel: Duurzame regelgevingsmaatregelen

inzake non-discriminatie en wholesale prijsstelling om investeringen in hogesnelheidsnetwerken aan te moedigen en de mededinging tussen alle netwerken te versterken.

5. Cloud computing

Cloud computing illustreert de door digitale technologieën in gang gezette paradigmaverschuiving, die een omwenteling teweeg heeft gebracht in sectoren variërend van muziek en gezondheidszorg tot wetenschap, voor zowel kleinschalige ondernemingen als grote overheidsapparaten. Cloud technologie is een baanbrekende innovatie die het gebruik van digitale platformen, inhoud en diensten op een hoger plan brengt. Het zou de ICT-enenergiekosten drastisch kunnen verlagen en het concurrentievermogen van kmo's op de wereldmarkt aanzienlijk kunnen versterken door ongekende toegang te bieden tot gesofisticeerde systemen voor klantenbeheer en logistiek. De volledige invoering van clouddiensten stelt beleidsmakers en wetgevers ook voor nieuwe uitdagingen met betrekking tot obstakels als interoperabiliteit, gegevensbescherming en contractuele aansprakelijkheid.

De ontwikkelingen sedert de oorspronkelijke Digitale agenda voor Europa hebben de noodzaak laten zien van een algemene EU-strategie voor cloud computing die verder gaat dan specifieke gebieden als elektronische overheid of wetenschap. De Europese cloud computing-strategie³⁶ presenteert verschillende belangrijke maatregelen om Europa cloud-actief te maken, d.w.z. een breder gebruik bevorderen van normen en certificatie voor clouddiensten; zorgen voor veilige en eerlijke contractbepalingen en voorwaarden voor clouddiensten; en gebruik maken van de koopkracht van de overheidssector om de ontwikkeling van een volgroeide markt voor cloud computing te versnellen met behulp van een Europees

COM(2011) 676. COM(2011) 615/2. Besluit nr. 243/2012/EU.

33

34

35

36

Cloudpartnerschap. Dit partnerschap zal zich richten op gemeenschappelijke overheidseisen voor cloud computing en gezamenlijke aanbestedingen om schaalvoordelen te kunnen verwezenlijken. Het Europees Cloudpartnerschap zal tevens een overkoepelende functie vervullen voor verwante initiatieven van de lidstaten. Eind 2013 zal de Commissie ook proefprojecten lanceren om na te gaan welke efficiëntiewinst de overgang van overheidsdiensten naar de 'cloud' kan opleveren. De in het kader van de CEF ontwikkelde diensten zullen sterk afhankelijk zijn van pan-Europese cloudplatforms die de onderlinge connectiviteit mogelijk maken van de verschillende nationale openbare initiatieven op het gebied van de cloud.

• Voornaamste transformatieve maatregel: Oprichting van het Europees

Cloudpartnerschap om de koopkracht van de overheidssector te benutten en de markt voor cloud computing sneller te ontwikkelen.

6. Vertrouwen en veiligheid

Digitale media en technologieën – met inbegrip van het internet – bieden fantastische mogelijkheden voor innovatie, handel, vrijheid van meningsuiting en democratisch empowerment. Maar niet alle Europeanen maken gebruik van deze mogelijkheden, vaak vanwege een gebrek aan vertouwen. Volgens een recent Eurobarometeronderzoek maakt 40% van de gebruikers zich zorgen over misbruik van hun persoonlijke gegevens en is 38% bezorgd over de veiligheid van onlinebetalingen³⁷.

Elke dag duiken er nieuwe dreigingen op: de cybermisdaad neemt toe; het risico van verstoring van netwerken en informatiesystemen die door exploitanten worden gebruikt voor vitale infrastructuur met het gevaar van verspreiding over de grenzen heen; het risico van verstoring van online bedrijfsactiviteiten, met name voor de elektronische handel; ongepast gedrag en inhoud die schadelijk is voor personen, met inbegrip van kinderen, ze vormen een reëel probleem. Een louter lokale aanpak van deze risico's volstaat niet langer en een sterkere coördinatie op Europees niveau is vereist. De EU moet ernaar streven een regio te worden met de beste netwerk- en informatiebeveiliging, onlineveiligheid en de beste online-privacybescherming. Zo wordt ook de Europese markt voor beveiligingsproducten een nieuwe impuls gegeven.

Om Europese netwerken en informatiesystemen te beschermen is een aangepast risicobeheer nodig met inbegrip van simulatie-oefeningen om de paraatheid te testen. De Commissie gaat een voorstel voor een richtlijn op tafel leggen om de netwerk- en informatieveiligheid te versterken en zo bij te dragen aan de soepele werking van de interne markt. De capaciteit van de Europese Unie om cybermisdaad het hoofd te bieden zal worden versterkt met de oprichting van het Europees Centrum voor de bestrijding van cybercriminaliteit (EC3) bij Europol en de goedkeuring van de richtlijn inzake aanvallen op informatiesystemen. Deze voorstellen zullen deel uitmaken van de Europese cyberveiligheidsstrategie, die beoogt de weerbaarheid en de betrouwbaarheid van netwerken en ICT-systemen te verbeteren, de strijd aan te binden tegen cybercriminaliteit en wil zorgen voor een meer samenhangend, extern cyberbeveiligingsbeleid.

De frauduleuse onlineverkoop van namaakgoederen, met name namaakgeneesmiddelen en -consumentenproducten, blijft schadelijke gevolgen hebben voor de volksgezondheid en is

37

misleidend voor zowel patiënten als consumenten. Naast inspanningen op het gebied van de rechtshandhaving door de overheden, blijft de Commissie zich inzetten voor vrijwillige Europese maatregelen om de problemen in de hele aanbodketen aan te pakken, zoals bijvoorbeeld het memorandum van overeenstemming over de verkoop van namaakgoederen via het internet³⁸.

De Europese strategie voor een beter internet voor kinderen³⁹ omvat maatregelen op het gebied van de veiligheid van kinderen die voortbouwen op mondigheid en bescherming van kinderen en moedigt hen zo aan verantwoordelijk gebruik te maken van het internet. Maatregelen om onlinebeelden van seksueel misbruik van kinderen te bestrijden passen in het kader van het huidige Europese rechtskader, dat de nodige waarborgen biedt voor individuele vrijheden. De lancering van een wereldwijde alliantie tegen seksueel misbruik van kinderen via het internet in nauwe samenwerking met de EU-lidstaten en de Verenigde Staten voegt verder nog een internationale dimensie toe aan deze strijd. Voorts zal de Commissie de desbetreffende zelfreguleringspraktijken en de hieruitvoortvloeiende resultaten evalueren.

³⁸ http://ec.europa.eu/internal_market/iprenforcement/stakeholders/index_en.htm.

39

Voornaamste transformatieve maatregel: Een voorstel voor een richtlijn inzake netwerk- en informatieveiligheid om een gemeenschappelijk minimumniveau van paraatheid op nationaal niveau vast te stellen, een samenwerkingsmechanisme om cyberaanvallen te voorkomen en grensoverschrijdende cyberincidenten af te wenden, risicobeheer en de eisen voor het melden van incidenten voor overheden; bedrijven die essentiële diensten verlenen (bijv. banken, energie, gezondheidszorg en vervoer) en onlineplatforms.

7. Ondernemerschap en digitale banen en vaardigheden

Jeugdwerkloosheid is een enorm probleem en het verband tussen regelmatig ICT-gebruik en formeel ICT-onderricht moet worden versterkt en worden erkend als een onmisbaar element voor het welslagen van jongeren. Digitale vaardigheden moeten het essentiële onderdeel worden van alle beroepsopleidingen, bedrijfscursussen en programma's voor levenslange scholing zodat nieuwe generaties maar ook werknemers die nu deelnemen aan het arbeidsproces nieuwe vaardigheden kunnen verwerven. De Commissie zal een mededeling publiceren over 'Opening up Education' (Onderwijs openstellen), waarin zal worden ingegaan op de rol van ICT en open onderwijs als basis voor innovatieve praktijken op het gebied van leren en onderwijzen om de digitale vaardigheden van de Europese bevolking te verbeteren.

De Commissie wijst erop dat in 2015 700.000 à 1.000.000 banen in Europa vacent blijven wegens een tekort aan geschoold personeel. Er moeten meer maatregelen worden genomen om het totale aantal en de inzetbaarheid en mobiliteit van ICT-deskundigen te verbeteren. De Commissie gaat van start met een 'Grand Coalition on Digital skills and jobs' (een grote coalitie met betrekking tot digitale vaardigheden en banen). Deze coalitie is samengesteld uit vertegenwoordigers van ondernemingen en overheden die actief zijn in de ICT-sector of strenge eisen stellen op dit gebied. Het is de bedoeling dat de leden zich er resoluut toe engageren het aantal stageplaatsen op ICT-gebied uit te breiden, het onderwijs meer af te stemmen op de behoeften van de arbeidsmarkt, en de transparantie en de mobiliteit op de arbeidsmarkt te verhogen door overeenstemming te bereiken over standaardfunctieprofielen en de certificatie van vaardigheden.

Als alternatief voor een gewone loopbaan kiezen veel jongeren er nu voor zelfstandig ondernemer te worden, aangespoord door de ongekende kansen die het web, de cloud, mobiele platforms, sociale netwerken en de enorme hoeveelheden gegevens bieden. Deze jonge ondernemers kunnen beter gedijen in een bedrijfsvriendelijk klimaat (waar ze 'mogen falen') met eenvoudige toegang tot financiële middelen, markten, netwerken en vaardigheden en moeten worden aangemoedigd door risicodelingsregelingen, risicokapitaal, gunstige fiscale behandeling en netwerkevenementen. De Commissie zal begin 2013 een actieplan lanceren om webondernemers te steunen.

• Voornaamste transformatieve maatregel: De Grote coalitie met betrekking tot

digitale vaardigheden en banen — praktische stappen nemen om het tekort aan ICT-vaardigheden en de discrepantie tussen de beschikbare ICT-banen en het aanbod van passende digitale vaardigheden aan te pakken.

8. Verder gaan dan O&O&I: een industriële agenda voor

sleuteltechnologieën

Onderzoek, ontwikkeling en innovatie vormen de sleutel voor de ontwikkeling van nieuwe producten en diensten en het op de markt brengen ervan. ICT-onderzoek, ontwikkeling en innovatie en aansluitend industriële investeringen en groei zullen ervoor zorgen dat Europa op middellange en lange termijn een goede concurrentiepositie kan blijven behouden. Europa heeft behoefte aan een sterke ICT-industriële basis omdat ICT niet alleen een belangrijke industriële sector is maar ook essentieel is voor innovatie en productiviteit in tal van andere sectoren, van productie tot energie, vervoer en gezondheidszorg. Vooruitgang op het gebied van chips heeft bijvoorbeeld geleid tot een grotere verwerkingscapaciteit en steeds meer toepassingen, terwijl fotonica ten grondslag ligt aan innovaties die uiteenlopen van het opsporen van kanker tot de foutloze productie van maatwerk. Japan, Taiwan, Korea, China en de VS proberen allemaal een antwoord te vinden op deze uitdagingen. Europa heeft weliswaar de beste kaarten in handen om de positie van koploper in te nemen bij toekomstige technologiegeneraties maar zal wel maatregelen nemen om het gefragmenteerde nationale beleid van de lidstaten, de regelgevingsobstakels en het tekort aan geschoolde ingenieurs aan te pakken, die nu zijn mogelijkheden op zoveel gebieden beperken. Alleen dan kunnen industriële successen zoals het Airbus-project op andere gebieden worden herhaald, bijvoorbeeld op het gebied van halfgeleiders⁴⁰.

Fundamenteel is de samenvoeging van alle financiële middelen voor O&O op alle niveaus (EU, lidstaten en industrie) die meer geconcentreerd moeten worden op strategische behoeften, bijvoorbeeld gebieden als fotonica, robotica, geavanceerde computertoepassingen (High Performance Computing - HPC)⁴¹, fabrieken van de toekomst ⁴², het PPP voor het internet van de toekomst⁴³ en elektronica. Ook moeten deze middelen meer worden afgestemd op de markt, zodat de maatschappelijke uitdaging van de opbouw van een milieubewust, groener, eco-efficiënter Europa dat zich inzet om de levenskwaliteit van alle burgers te verbeteren, kan worden aangegaan. Een ander zwaartepunt wordt dan ook gevormd door initiatieven als slimme steden, actief en gezond ouder worden, groene auto's⁴⁴ en energie-efficiënte gebouwen⁴⁵.

Aansluitend op de horizontale mededeling inzake sleuteltechnologieën⁴⁶ zal de Commissie voorstellen op tafel leggen voor een industriële strategie op het gebied van micro- en nano-elektronica, die Europa aantrekkelijker moet maken voor investeringen in ontwerp en productie en haar aandeel in de wereldmarkt moet verhogen.

• Voornaamste transformatieve maatregel: Samenvoegen van overheids- en

particuliere middelen ten behoeve van de micro- en nano-elektronicasector ten

“Shouldn't we be looking for an Airbus of Chips?”, Vicevoorzitter Neelie Kroes in haar speech van 24

mei 2012, http://europa.eu/rapid/press-release_SPEECH-12-382_en.htm.

COM(2012) 45.

ec.europa.eu/information_society/tl/ecowor/manuf/index_en.htm.

http://www.future-internet.eu/home/future-internet-ppp.html.

www.green-cars-initiative.eu.

www.e2b-ei.eu.

40

41

42

43

44

45

46

behoeve van een gemeenschappelijke industriële strategie met een versterkte Gemeenschappelijke onderneming op EU-niveau⁴⁷ als voornaamste instrument voor O&O&I-steun.

9. Uitvoering en governance

De Commissie zal de mechanismen om de maatregelen van de Digitale agenda voor Europa (DAE) uit te voeren consolideren en versterken door meer samen te werken met nationale en lokale autoriteiten in het kader van de DAE-Groep van nationale vertegenwoordigers op hoog niveau. Verder is een netwerk van nationale 'digitale kampioenen'⁴⁸ opgericht. De dialoog met de belanghebbenden wordt voortgezet, met name in de vergadering van de Digitale agenda (DAA) en door verder gebruik van onlinesamenwerkingsinstrumenten. Werkbezoeken in alle lidstaten om de evaluatie van de DAE en verwante beleidskwesties lokaal te presenteren ("Going Local") zullen ook benut worden om informatie te verzamelen over digitaal beleid en prangende vragen in elke lidstaat.

De Commissie verzamelt gegevens en wisselt deze uit overeenkomstig het Europees beleid inzake open gegevens, met name door middel van het DAE-scorebord dat zal worden samengevoegd met het jaarlijkse DAE-voortgangsverslag. Dit verschaft geconsolideerde informatie over de ontwikkeling van de digitale markten in de EU en in elke lidstaat die gebruikt zal worden voor het Europese semester van economische coördinatie⁴⁹.

De Commissie zal ervoor zorgen dat alle maatregelen in de context van deze mededeling het Handvest van grondrechten van de Europese Unie⁵⁰ in acht nemen. Overeenkomstig de recente aanbevelingen van de Europese groep ethiek heeft de Commissie zich ook verbonden tot een ethische en verantwoordelijke invoering van nieuwe technologieën, met inbegrip van de noodzaak van inclusieve toegang; rekening houdend met kinderen en andere groepen kwetsbare personen; de bescherming van persoonsgegevens en privacy; en voortdurend onderzoek van de psychologische en maatschappelijke gevolgen van ICT.

Omdat het internet verder gaat dan alleen Europa, zijn mondiale governance en internationale samenwerking ook van groot belang. De Commissie steunt de internetbeginselen die zijn opgenomen in de COMPACT-strategie⁵¹ door samen te werken in internationale fora als de OESO, de G8 en de relevante platforms van de Verenigde Naties, waaronder het Forum voor internetbeheer, en blijft zich inzetten voor de bevordering van de internetvrijheid.

⁴⁷ Dit omvat in ieder geval de gebieden die momenteel vallen onder de gemeenschappelijke ondernemingen ENIAC (http://www.eniac.eu/) en ARTEMIS (http://www.artemis-ju.eu/).

⁴⁸ Op initiatief van de voorzitter van de Commissie, de heer Barroso, hebben een groot aantal lidstaten hun digitale kampioenen aangewezen om de Digitale agenda voor Europa te steunen door burgers aan te moedigen online te gaan, uitsluiting aan te pakken en de beroepsbevolking te stimuleren om hun digitale vaardigheden uit te breiden.

⁴⁹ http://ec.europa.eu/europe2020/making-it-happen/index_en.htm.

⁵⁰ COM(2010) 573.

⁵¹ „Compact for the Internet“: Civic responsibility, One Internet, that is Multi-stakeholder, Pro-democracy, Architecturally sound, Confidence inspiring, and Transparently governed (Pact voor het internet: een van burgerzin doordrongen internet, waaraan tal van actoren meewerken, dat pro-democratisch is, structureel goed onderbouwd, betrouwbaar en op transparante wijze wordt beheerd.) Toespraak van vicevoorzitter Neelie Kroes.

http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=SPEECH/11/479&format=HTML&aged=0&language

10. Conclusie

De doelstelling van de Digitale agenda voor Europa is de EU-economie en -samenleving om te vormen tot een digitaal Europa waar digitale technologieën, media en inhoud ingang vinden en door de gehele bevolking worden benut. De explosieve groei van het gebruik van ICT in ons dagelijks leven draagt meer bij aan een ingrijpende verandering van de economie en maatschappij als geheel dan welke andere technologische innovatie dan ook. Het komend decennium kan ICT bijdragen aan de paradigmaverschuiving van de maatschappij en van productiesystemen en de motor worden voor meer groei en welvaart door meer efficiëntie, nieuwe producten, nieuwe diensten en slimmere overheidsdiensten.

In tegenstelling tot andere geavanceerde economieën beseft Europa nog altijd onvoldoende dat een strategische gebruik van ICT een fundamenteel beleidsinstrument is om waarde te kunnen creëren en een verandering van de maatschappij tot stand te brengen. Met een strategisch gebruik van ICT kan snel een positieve spiraal tot stand worden gebracht die efficiëntie in groei omzet. Met ICT-technologie kunnen de kosten van een kwalitatief hoogstaande welvaartstaat die het kenmerk is geworden van de moderne Europese samenleving drastisch omlaag worden gebracht en kan gezorgd worden voor een meer gepersonaliseerde gezondheidszorg, beter onderwijs en een meer democratische participatie aan het openbare leven. Voor bedrijven betekent de massale invoering van ICT dat zij hun klanten meer doelmatig kunnen bereiken, de productie kunnen verhogen en hun operationele efficiëntie kunnen verbeteren. Tevens worden ongekende mogelijkheden gecreëerd voor jonge ondernemers en jonge vakmensen en kunnen ouderen actief en betrokken blijven.

De in deze mededeling geformuleerde voorstellen willen concrete obstakels voor de Europese digitale transformatie uit de weg ruimen en druisen wellicht in tegen bestaande systemen en belangen. Handhaving van de status quo zal de toekomst van Europa op lange termijn echter niet veiligstellen. Goedkeuring van de voorstellen houdt een verbintenis in om de obstakels uit de weg te ruimen en voorrang te verlenen aan welvaart en welzijn.

Deze voorstellen hangen nauw met elkaar samen en beogen fundamentele elementen van de DAE aan te pakken en een nieuwe impuls te geven. Zij hebben tot doel een doorbraak te creëren op specifieke gebieden die een belangrijk hefboomeffect hebben. Het is niet de bedoeling dat ze de plaats innemen van lopende DAE-maatregelen maar ze krijgen wel voorrang gezien de impact die zij waarschijnlijk zullen hebben op korte en middellange termijn.

Voor alle in deze mededeling voorgestelde maatregelen is een financiële EU-bijdrage nodig na 2013, die gefinancierd zal worden uit de begrotingsmiddelen, die zijn toegewezen aan het desbetreffende beleidsgebied in het voorstel van de Commissie voor het EU-meerjaren financieel kader (MFF) 2014 2020, onverminderd het definitieve besluit en de definitieve bedragen met betrekking tot de voorstellen voor het MFF 2014-2020-pakket alsmede voor de financieringsfaciliteit voor Europese verbindingen, de structuurfondsen en de programma's in het kader van Horizon 2020.

Iedereen die belang heeft bij een digitaal Europa wordt klem verzocht mee te werken met de Commissie om de voorstellen die op tafel liggen in de praktijk te brengen omdat zij van vitaal belang zijn om Europa een veilige positie te verschaffen op een digitale wereldmarkt waar de concurrentie hevig is.