Verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden - Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 2023 - Hoofdinhoud

Dit verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden is onder nr. 11 toegevoegd aan wetsvoorstel 36200 XV - Vaststelling begroting Sociale Zaken en Werkgelegenheid 2023 i.

Officiële titel	Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 2023; Verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden; Verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden
Document­datum	18-11-2022
Publicatie­datum	18-11-2022
Nummer	KST36200XV11
Kenmerk	36200 XV, nr. 11
Externe link	origineel bericht
Originele document in PDF

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Vergaderjaar 2022-

2023

36 200 XV

Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (XV) voor het jaar 2023

Nr. 11

VERSLAG HOUDENDE EEN LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN

Vastgesteld 21 november 2022

De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid, belast met het voorbereidend onderzoek van dit voorstel van wet, heeft de eer verslag uit te brengen in de vorm van een lijst van vragen met de daarop gegeven antwoorden.

De vragen zijn op 13 oktober 2022 voorgelegd aan de ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen. Bij brief van 18 november 2022 zijn ze door de ministers van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen beantwoord.

Met de vaststelling van het verslag acht de commissie de openbare behandeling van het wetsvoorstel voldoende voorbereid.

De voorzitter van de commissie,

Kuzu

De adjunct-griffier van de commissie,

Meester-Schap

kst-36200-XV-11 ISSN 0921 - 7371 's-Gravenhage 2022

Beantwoording feitelijke vragen bij de begroting 2023 van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Vraag 1

In de aangekondigde aanpak van krapte op de arbeidsmarkt (die in juni naar de Kamer is gezonden) (Kamerstuk 29 544, nr. 1115), hoe groot was de intensivering van de middelen ten opzichte van wat al in het coalitieakkoord en in de voorjaarsnota was voorgenomen?

Antwoord 1

In het coalitieakkoord is een aantal forse intensiveringen voorgenomen, gericht op het meer lonend maken van werk en het beter functioneren van de arbeidsmarkt. Een groot deel hiervan draagt bij aan een arbeidsmarkt die beter bestand is tegen periodes van krapte. Het gaat om:

• - 

  € 2,2 miljard structureel voor een inkomensonafhankelijke vergoeding van 95% van de kosten van kinderopvang;

• - 

  € 500 miljoen structureel die deels wordt ingezet voor het doorontwikkelen van de arbeidsmarktinfrastructuur;

• - 

  4 keer € 125 miljoen (van 2023 t/m 2026) voor inzet op leven lang ontwikkelen;

• - 

  Een verhoging van het wettelijk minimumloon (WML) met 7,5%, met een intensivering van € 1,4 miljard structureel om gekoppelde uitkeringen (deels) mee te laten stijgen.

In de krapte aanpak is ervoor gekozen om vooral in te zetten op het meewegen van het perspectief van de krappe arbeidsmarkt in de uitwerking van de al voorgenomen intensiveringen uit het coalitieakkoord. Nieuwe maatregelen met verdere intensiveringen kennen een lange looptijd om te implementeren. Bovendien vereisen de beleidsmatige invulling van nieuwe intensiveringen en de uitvoering van gemaakt beleid schaarse capaciteit, die ook nodig is voor de uitvoering van maatregelen uit het coalitieakkoord.

Wel heeft het kabinet in de kraptebrief aangekondigd - naast de genoemde acties in die brief - ook verdergaande maatregelen te onderzoeken. In de Kamerbrief van 24 juni worden een aantal voorbeelden genoemd. Zoals de mogelijkheden van een voltijds- of meerurenbonus in de zorg en het onderwijs (zie antwoord 134), doorwerken na AOW-leeftijd en het praktisch en financieel ontzorgen van mensen die naar krapteberoepen willen overstappen. Daarnaast wordt in de Kamerbrief aangegeven welke subsidieregelingen doorgang vinden of opnieuw zijn opengezet naar aanleiding van de krapte aanpak, zoals de omscholingsregeling voor kansrijke beroepen.

Ook zijn er in de Miljoenennota nieuwe intensiveringen voorgenomen, die bijdragen aan het meer lonend maken van werk, en daarmee ook van invloed zijn op de krapte op de arbeidsmarkt. Dit gaat om:

• - 

  € 500 miljoen structureel voor verlaging van de arbeidskorting;

• - 

  € 700 miljoen verlaging tarief eerste schijf inkomstenbelasting, oplopend tot € 1 miljard structureel;

• - 

  € 113 miljoen structureel voor verhoging van de inkomensonafhankelijke vergoeding van kinderopvang tot 96%;

• - 

  Een versnelde verhoging van het WML met 10% met een intensivering van € 3,2 miljard in 2023, afbouwend tot € 532 miljoen structureel, om gekoppelde uitkeringen mee te laten stijgen.

Vraag 2

Kunt u de ontwikkeling van het aantal en aandeel werkenden met een vast contract, een flexibel contract (zo ver mogelijk uitgesplitst) en werkenden als zelfstandige zonder trendbreuk weergeven voor de jaren vanaf 2000,

op basis van de nieuwe Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) methode (teruggelegd in de tijd) en de oude CBS-methode (doorgetrokken in de tijd)?

Antwoord 2

Deze cijfers zijn niet allemaal beschikbaar voor de jaren vanaf 2000. Cijfers voor de nieuwe methode zijn beschikbaar op CBS statline vanaf 2013 en cijfers voor de oude methode zijn beschikbaar op CBS statline vanaf 2003 (bron CBS, Statline, geraadpleegd 27-10-2022). In het archief van CBS staat bovendien een pagina waarop deze cijfers te vinden zijn van 1996, toen er nog een oudere versie van de enquête beroepsbevolking (EBB) werd gehanteerd, tot 2014.

Het overzicht van deze cijfers volgens de nieuwe methode die vanaf 2013 wordt gehanteerd, met contractvormen zo ver mogelijk uitgesplitst, en met de aandelen werkenden met vast contract, met flexibel contract en als zelfstandige meegenomen, ziet er als volgt uit:

Het overzicht van deze cijfers volgens de oude methode die vanaf 2003 wordt gehanteerd, met contractvormen zo ver mogelijk uitgesplitst, en met de aandelen werkenden met vast contract, met flexibel contract en als zelfstandige meegenomen, ziet er als volgt uit (zie volgende pagina):

II 5

I ! I ! 1 ! 1 ! I ! 1 ! 1 ! i ! I ! I ! I ! 1 ! I ! I ! I ! I ! I ! I ! I !

i

¦S

.E

III |§K” IIS ' '

|l| ipilis ¦ ¦

S3» SEsslssSs » - - s -

PI §|I3SS8SS PI §§IIL§8*3 PI GJSSSSGSS

||| ipsgssss

HI ipSSSsSS

||| ipgsssss

pi §|8siS8S§ |s| |p = sggss p| SpSgSSSB

sss $38288S§S «» ^ “» £ -

p| |pS8|8 8|

P| !p2?2g*S! PI §882188*8

PI jSjjsSilgss

p| |pES”^S

SlsS” gig

R - "    - S

psp PI

• g. 

  s s I ” § 1 2 S

? ^ ^ ^ ^ £

| P I ” E 11 I | P 1 ” 11 s | p P a § P | « 1 s 1 ” S 11 «

R "    - s

p p “ s p | I p 1 ⁵ S g i | |||l^s°ss|

P P “ " s 1 I

g s S I asS gS

£ ^ ^    LO

P p ⁵ b i 11

P Is ^s s i §g

g 2 I « ^{5 s} 2 i g £ - -    ?

« 3 i I ” 8 § g S

t - -    s

11 ” 1 “ ” ” E I § p i ⁵ ° i £ | I P ” 3 ^£ I 8 I § § 1 S ^{5 £} I ” g

Vraag 3

In hoeverre wordt de krapte opgelost als burn-outklachten en bijbehorend uitval op het werk wordt voorkomen?

Antwoord 3

Uit de Nationale Enquête Arbeidsomstandigheden (NEA) blijkt dat 17% van de werknemers in 2021 burn-outklachten ervaart. Dat is veel te hoog. Ook de ziekteverzuim cijfers zijn met 5,4% in het tweede kwartaal van 2022 hoog. De huidige arbeidskrapte zorgt voor een toename van werkdruk in vrijwel alle sectoren. Daardoor kan personeel sneller overbelast raken en uitvallen. Een grote inzet op preventie van uitval als gevolg van werkdruk is daarom van belang.

Werkgevers zijn wettelijk verplicht arbeidsrisico's, waaronder werkdruk, in kaart te brengen en preventieve maatregelen te nemen en dit onderdeel te laten zijn van hun Risico-inventarisatie & Evaluatie (RI&E). SZW werkt samen met VWS, OCW, sociale partners en andere brancheorganisaties aan het meerjarenprogramma Brede Maatschappelijke Samenwerking (BMS) Burn-outklachten. Deze aanpak bestaat onder meer uit het beschikbaar stellen van effectieve instrumenten voor preventie en ervaringen in de praktijk. SZW ondersteunt werkgevers daarnaast met een module over onder andere werkdruk op de website routenaarrie.nl, een online tool waarmee werkgevers een RI&E kunnen maken.

Het verminderen van burn-outklachten en uitval draagt bij aan het aanpakken van krapte, maar zal de krapte niet oplossen. In juni hebben wij samen met collega's uw Kamer geïnformeerd over de basis van de krapte aanpak en uw Kamer wordt binnenkort geïnformeerd over aanvullende maatregelen.

Vraag 4

Wat is de voorgenomen besteding van de envelop arbeidsmarkt, armoede en schulden? Welke middelen worden waaraan precies toebedeeld? Waar moet nog over worden beslist?

Antwoord 4

In het coalitieakkoord heeft het kabinet een investering aangekondigd van € 500 miljoen per jaar in de hervorming van de arbeidsmarkt, re-integratie en het aanpakken van armoede en schulden.

De intensiveringen uit het coalitieakkoord zijn in eerste instantie op de aanvullende post gereserveerd. Dat geldt ook voor deze reeks van € 500 miljoen. Nadat er in het voorjaar van 2022 een voorlopige verdeling is gemaakt van de € 500 miljoen is een deel van de middelen uit de envelop bij de Voorjaarsnota 2022 en de Miljoenennota 2023 overgeheveld naar de begroting van SZW. Hiervoor zijn concrete en doelmatige bestedingsvoorstellen uitgewerkt. Daarnaast is een deel van de middelen gebruikt als dekking voor acute problemen. Zo is er € 87,5 miljoen gebruikt ter dekking van de energietoeslag in 2022. Voornamelijk voor de jaren 2024 en verder staan er nog middelen gereserveerd op de aanvullende post. Hiervoor worden bestedingsvoorstellen uitgewerkt om de middelen bij de Voorjaarsnota 2023 over te hevelen naar de begroting van SZW. Onderstaande tabel toont welk deel van de envelop is overgeheveld naar de begroting van SZW en welk deel nog op de aanvullende post staat.

Tabel: Uitsplitsing van de middelen uit de envelop arbeidsmarkt, armoede en schulden.

Voor 2022 en 2023 zijn de meeste middelen al overgeheveld naar de begroting van SZW. Onderstaande tabel toont de voorgenomen besteding van de middelen in 2022 en 2023.

Tabel: Voorgenomen besteding van de middelen in 2022 en 2023.

¹ De € 120 miljoen die in 2023 voor armoede en schulden staat, wordt nog verder uitgesplitst in het Implementatieplan aanpak geldzorgen, armoede en schulden. Dit plan wordt nog naar de Tweede Kamer verzonden.

De middelen voor 2024 zetten we in langs dezelfde lijnen als de middelen voor 2022 en 2023. Daarnaast willen we ook een impuls geven aan de banenafspraak en het beschut werk uitbreiden. Ook reserveren we middelen om de hardheden in de WIA aan te pakken. Tot slot, werk en bestaanszekerheid voor iedereen vergt een duidelijke en evenwichtig speelveld voor werknemers en werkgevers. Daarvoor kijken we naar de scheiding tussen zzp'ers en werknemers. Zoals eerder aangegeven, werken we voor de middelen op de aanvullende post bestedingsvoorstellen uit om deze bij de Voorjaarsnota 2023 over te hevelen naar de begroting van SZW. Daarna zullen we uw Kamer uitgebreider informeren over de bestemming van de middelen uit de envelop.

Vraag 5

Waar zijn de Roemer-gelden die op de aanvullende post staan voor bedoeld? Waarom staan deze middelen nog op de aanvullende post?

Antwoord 5

Bij de Voorjaarsnota is het grootste deel van de Roemer-gelden overgeheveld van de aanvullende post van Financiën naar de SZW-begroting.

Een deel van deze overgehevelde middelen in de jaren 2022-2024 is bedoeld voor het versterken van het grensoverschrijdend toezicht op misstanden. In 2022 zijn twee kwartiermakers (bij UWV en SVB) aangesteld die in kaart gaan brengen hoeveel middelen structureel nodig zijn om bij UWV, SVB, Belastingdienst en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit het grensoverschrijdend toezicht te versterken. Vanaf 2025 is hiervoor structureel € 5 miljoen beschikbaar, deze middelen staan in afwachting van een uitgewerkt bestedingsvoorstel nog op de aanvullende post van Financiën. De structurele middelen voor versterking van het grensoverschrijdend toezicht van de Nederlandse Arbeidsinspectie zijn reeds overgeboekt naar de SZW-begroting.

Vraag 6

Waaruit bestaat het hoger instroomrisico van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA)? Wat is de omvang hiervan (in aantallen en budget)? Welk deel bestaat uit een hoger instroomrisico van ouderen?

Antwoord 6

In de begroting SZW 2023 is er geen hoger instroomrisico van de Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) opgenomen. De geraamde instroomkans voor 2023 ligt zelfs iets lager dan die voor 2022. De afgelopen jaren zagen we wel instroomstijging. De belangrijkste verklarende factoren waren:

• - 

  Stijging verzekerdenpopulatie;

• - 

  Verhoging AOW-leeftijd;

• - 

  Stijging aantal heropende uitkeringen (het aantal personen dat ooit een WIA-uitkering had en er opnieuw één aanvraagt, stijgt jaarlijks omdat het aantal personen dat ooit een WIA-uitkering had nog steeds groeit);

• - 

  Stijging toekenningspercentage van de WIA-aanvragen.

Daarnaast worden de afgelopen jaren veel voorschotten verstrekt. Ook dit leidt administratief tot extra instroom, omdat een deel van de voorschotten achteraf niet tot een WIA-recht leidt, maar wel meetelt als instroom. Vanaf 2022 zien we tot slot extra instroom als gevolg van de corona-epidemie die in 2020 begon.

Het instroomrisico bij ouderen stijgt nog wel iets, met name bij de leeftijden dicht onder de AOW-gerechtigde leeftijd. Belangrijkste reden is de verhoging van de AOW-leeftijd en het afschaffen van de vervroegde pensioenregelingen. Steeds meer mensen blijven doorwerken tot de feitelijke pensioenleeftijd. Dit heeft ook effect op de instroom in de WIA.

Vraag 7

Kan per doel uit het coalitieakkoord voor het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) concreet worden aangegeven wat er in 2023 gaat gebeuren om deze doelen te realiseren?

Antwoord 7

Overzicht Activiteiten kabinet 2023 op doelen in coalitieakkoord

Zaken en Werkgelegenheid voor het jaar 2023 sinds de Voorjaarsnota 2022. In deze periode is besloten de Inkomensondersteuning AOW-gerechtigden (IOAOW) per 2023 te verlagen tot € 5 bruto per maand ter gedeeltelijke dekking van het meestijgen van de AOW met de bijzondere minimumloonsverhoging per 2023. Tevens is besloten de IOAOW in 2023 niet te indexeren. Per saldo stijgt het inkomen van AOW-gerechtigden: de stijging van de AOW is hoger dan het verlagen en op termijn afschaffen van de IOAOW. Daarnaast hebben we, zoals we dat gebruikelijkerwijs doen, gedurende het jaar op basis van de uitvoeringsin-formatie onze regelingen bijgesteld. Dit leidde na de verwerking van concept Macro Economische Verkenning (MEV) 2023 tot een per saldo tegenvaller. De begrotingsregels schrijven voor dat dekking hiervoor binnen de departementale begroting dient te worden ingepast. Dekking is, naast het inzetten van meevallers en onderuitputting, gevonden in uitstel naar 2024 van het onderdeel «ziekte van de werkgever» van de compensatieregeling transitievergoeding bij bedrijfsbeëindiging, in de STAP-regeling, op artikel 99 en door het ophogen van de taakstelling op onze begroting.

Vraag 9

Wanneer vindt de inwerkingtreding van de toekomstige arbeidsmarkt-dienstverlening plaats? En hoe verhoudt dit zich tot wanneer de regionale mobiliteitsteams (RMT's) budget hebben?

Antwoord 9

Het kabinet werkt, samen met belanghebbende partijen, aan een uitwerking en concretisering van deze maatregel uit het coalitieakkoord.

Bij de uitwerking van de arbeidsmarktinfrastructuur speelt de effectiviteit van de arbeidsmarktdienstverlening en de uitvoerbaarheid een belangrijke rol. De geleerde lessen van onder andere de RMT's zullen hierin worden meegenomen. Om de periode tot inwerkingtreding van de toekomstige arbeidsmarktdienstverlening te overbruggen, wordt een tijdelijk vervolg gegeven aan de tijdelijke regionale mobiliteitsteams en wordt de regeling naar verwachting verlengd.

Vraag 10

Wanneer wordt het minimumloon in Caribisch Nederland precies verhoogd? Volgt deze de verhoging van het wettelijk minimumloon (Wml)?

Antwoord 10

Het niveau van het wettelijke minimumloon wordt voor Caribisch Nederland eens per jaar, met ingang van 1 januari, herzien. Op grond van de Wet minimumlonen BES wordt bij de jaarlijkse verhoging, de ontwikkeling van het consumentenprijsindexcijfer gevolgd. Het voor de ontwikkeling van het wettelijk minimumloon en de minimumuitkeringen relevante consumentenprijsindexcijfer is voor Bonaire 12,2%, voor Sint Eustatius 9% en voor Saba 9,7%. Gelet op het belang van het op koers blijven richting het ijkpunt sociaal minimum is besloten om het Wml voor

Verlofvorm

Doelgroep

Bonaire, Sint Eustatius en Saba met respectievelijk 18,2%, 14,3% en 15% te verhogen. Een beleidsmatige verhoging van 6%, 5,3% en 5,3% is daar onderdeel van. Uw Kamer is bij brief van 10 november 2022 over deze besluitvorming geïnformeerd (Kamerstukken II 2022/23, 36 200 XV, nr. 9).

Vraag 11

Hoeveel middelen zitten er in de Opleidings- en Ontwikkelingsfondsen (O&O-fondsen)?

Antwoord 11

Deze vraag is deels te beantwoorden. Algemeen verbindend verklaarde cao-fondsen (waaronder O&O-fondsen) moeten hun financieel jaarverslag delen met het Ministerie van SZW. Daarnaast zijn er fondsen die niet algemeen verbindend zijn verklaard, waaronder een aantal «slapende» fondsen. De middelen van deze fondsen, als er middelen in zitten, zijn moeilijk of niet te achterhalen.

De Rapportage Cao-afspraken 2020 van het Ministerie van SZW (Kamerstukken II 2020/21, 29 544, nr. 1071) bevat de meest recente financiële gegevens van 72 algemeen verbindend verklaarde cao-fondsen (fondsen in cao's afgesproken) op basis van de financiële jaarverslagen over 2019.

In 2019 bedroegen de baten van de 72 onderzochte fondsen € 404,2 miljoen. Het grootste deel hiervan is afkomstig uit premieheffing. De lasten bedroegen € 388,6 miljoen. 40% hiervan is besteed aan opleiding en ontwikkeling; 18% aan werkgelegenheid; 4% aan arbeidsomstandigheden; 1% aan uitkeringen; en 27% aan andere, cao-gerelateerde activiteiten. De overige lasten, waaronder exploitatie, bedroegen 10%.

De reserves van de fondsen bedroegen eind 2019 in totaal € 528,2 miljoen. De reserves zijn niet gelijk over de fondsen verdeeld: 12 fondsen, betrekking hebbend op 38% van de werknemers, bezitten bij elkaar 80% van de totale fondsreserves. Een cao-fonds moet onder andere reserves aanhouden zodat het in periodes waarin geen premies worden ontvangen (vanwege het ontbreken van een lopende cao of omdat het fonds een premieloze periode hanteert), het wel zijn vaste lasten en activiteiten kan financieren.

Vraag 12

Kunt u een overzicht maken van de verschillende zorgverloven, de bijbehorende voorwaarden, duur en uitkeringshoogte?

Antwoord 12

Hieronder vindt u een overzicht met daarin de verschillende zorgverloven, bijhorende voorwaarden, de duur en de betaling. Het recht op deze verlofregelingen is vastgelegd in de Wet arbeid en zorg (Wazo). Het calamiteiten- en kortverzuimverlof zijn terug te vinden in artikelen 4:1-4:7 Wazo en het kort- en langdurend zorgverlof in artikelen 5:1-5:16 Wazo. Voor de volledigheid zijn ook de andere verlofvormen die onder de Wazo vallen in het overzicht opgenomen.

Duur, periode en betaling

Voorwaarden / doel

Calamiteiten- en kortverzuim- Werknemer verlof

Naar billijkheid te bepalen (korte) periode met loondoorbetaling door werkgever (100% loon).

Wanneer werk (onverwachts) niet kan worden verricht door zeer bijzondere of persoonlijke omstandigheden, door de overheid/wet opgelegde verplichtingen of door de uitoefening van actief kiesrecht. De werknemer meldt het opnemen van het verlof en de reden z.s.m. aan de werkgever.

Vraag 13

Kunt u een overzicht geven van lopende of aankomende collectieve arbeidsovereenkomst (cao-)onderhandelingen in 2022 en 2023 waarbij de overheid als werkgever betrokken is?

Antwoord 13

Voor de cao Defensie, de cao Politie en de cao Provincies is onlangs een principeakkoord gesloten met expiratiedatum begin of medio 2024.

De cao Rijk is eerder dit jaar afgesloten en kent een looptijd van 1-4-2022 tot 1-7-2024.

De cao Gemeenten loopt eind dit jaar af (looptijd is 1-1-2021 tot 1-1-2023), momenteel zijn de betrokken cao-partijen met elkaar in onderhandeling over de nieuwe cao.

De cao voor de rechterlijke macht had een looptijd van 1-1-2021 tot en met 31-3-2022. Cao-partijen zijn met elkaar in onderhandeling over een nieuwe cao.

Vraag 14

Kunt u een overzicht geven van de hoogte van het minimumuurloon op basis van een 36-, 38- en 40-urige werkweek voor de komende 4 jaar, uitgaande van huidig en voorgenomen beleid?

Antwoord 14

De hoogte van het minimumloon in Nederland wordt bepaald door de wettelijke halfjaarlijkse indexatie. De indexatie wordt gedaan op basis van de indexatiewijze zoals voorgeschreven in artikel 14, eerste en tweede lid van de Wet minimumloon en minimumvakantiebijslag. Bij elke indexatie-ronde worden ramingen over de gemiddelde contractloonontwikkeling uit de voorgaande macro-economische ramingen van het CPB gebruikt. Dat betekent dat het op dit moment enkel mogelijk is om definitieve minimumloonbedragen te geven die gelden vanaf juli 2022 en januari 2023. Voor de verdere toekomst kan enkel een raming worden gegeven, maar dat is dus een inschatting die nog wijzigt bij nieuwe inzichten over de nominale contractloonontwikkeling.

Het minimumloon wordt momenteel per maand, week of dag vastgesteld. Onderstaande tabel toont het afgeleide minimumloon per uur bij een 36-, 38- en 40-urige werkweek voor personen vanaf 21 jaar per 1 juli 2022,

1 januari 2023 (inclusief bijzondere verhoging met 8,05%, samen met reguliere indexatie stijgt het minimumloon op die datum met 10,15%) en 1 juli 2023. De bedragen per 1 juli 2022 en 1 januari 2023 zijn vastgesteld, de bedragen per 1 juli 2023 betreffen een raming. Bij de laatste macro-economische raming heeft het CPB (MEV2023) enkel geactualiseerd tot en met het jaar 2023. Het is daarom niet mogelijk om een inschatting te maken van de verwachte minimumloonbedragen na 2023.

¹ Voorlopige cijfers. Bron: SZW-berekeningen

Momenteel is het initiatiefwetsvoorstel voor invoering van een minimum-uurloon van de Partij van de Arbeid en Groenlinks (Kamerstukken 35 335) in behandeling bij de Eerste Kamer. De beoogde invoeringsdatum is 1 januari 2024. Met het initiatiefwetsvoorstel wordt voor eenieder die onder de reikwijdte van de Wml valt een uniform minimumuurloon ingevoerd, dat berekend is op basis van een 36-urige werkweek. Dit houdt in dat naar verwachting per 1 januari 2024 de verschillen in het wettelijk minimumuurloon bij een verschillende lengte van de werkweek komen te vervallen.

Vraag 15

Wat zijn de gevolgen van de Europese Richtlijn toereikende minimumlonen voor Nederland?

Antwoord 15

Het Europees parlement en de Raad hebben, respectievelijk in september en oktober 2022, beide ingestemd met de richtlijn die op 25 oktober 2022 is gepubliceerd. Na de inwerkingtreding van de richtlijn op 15 november 2022 hebben de lidstaten een periode van twee jaar om de bepalingen uit de richtlijn om te zetten in nationale wet- en regelgeving.

Het kabinet is reeds gestart met de voorbereidingen voor de implementatie van de richtlijn. In dat kader worden de gevolgen van de richtlijn voor Nederland in kaart gebracht. Er zijn elementen in de richtlijn waar Nederland al aan voldoet, elementen die opgenomen moeten worden in nationale wet- en regelgeving en elementen die in overleg met sociale partners opgepakt zullen worden.

Afgelopen juni is uw Kamer door de Minister van SZW geïnformeerd over het resultaat van de onderhandelingen tussen de Europese Raad en het parlement over de richtlijn. Tevens heeft de Minister van SZW destijds uw Kamer voorzien van een appreciatie van dit resultaat en op relevante punten de relatie gelegd met de huidige wet- en regelgeving (Kamerstukken II 2021/22, 21 501-31, nr. 672).

De richtlijn heeft geen directe gevolgen voor de hoogte van het minimumloon, dat is en blijft een nationale bevoegdheid. De richtlijn heeft onder andere als gevolg:

• - 

  dat actieplannen worden opgesteld, met sociale partners, om de cao-dekkingsgraad te verhogen wanneer deze lager is dan 80%;

• - 

  dat er een indicatieve referentiewaarde over de toereikendheid van het minimumloon moet worden aangewezen;

• - 

  dat specifieke criteria onderdeel worden van de periodieke evaluatie van het wettelijk minimumloon;

• - 

  dat expliciet wordt gemaakt dat sociale partners goed betrokken moeten worden bij besluiten rondom het minimumloon.

De Minister van SZW verwacht uw Kamer in het tweede kwartaal van 2023 nader te kunnen informeren over het implementatietraject.

Vraag 16

Welke uitkeringen stijgen niet mee met de verhoging van het minimumloon per 1 januari 2023?

Antwoord 16

Op 1 januari 2023 wordt het wettelijk minimumloon bijzonder verhoogd met 8,05%. Inclusief reguliere indexatie stijgt het minimumloon op die datum met 10,15%. De bijzondere verhoging en indexatie zijn geregeld met een algemene maatregel van bestuur (AMvB), hierdoor is sprake van de gebruikelijke doorwerking op alle met het minimumloon samenhangende regelingen. Onderstaande tabel geeft een overzicht van regelingen die met het minimumloon wèl meestijgen. Daarvan is het beeld compleet en overzichtelijk. Een opsomming geven van alle regelingen van alle ministeries die niet gekoppeld zijn, is veel lastiger. De uitkeringen die niet zijn genoemd stijgen niet mee met de bijzondere minimumloonsver-hoging per 1 januari 2023.

Tabel: regelingen die meestijgen met de bijzondere minimumloonsverhoging per 1 januari 2023 (AMvB)

Vraag 17

Wat zijn de budgettaire gevolgen van de invoering van een minimum-uurloon in 2024?

Antwoord 17

De effecten van de invoering van een minimumuurloon op uitkeringen zijn beperkt, omdat bij de introductie van het wettelijk minimumuurloon het zogenoemde referentieminimummaandloon niet wordt aangepast. De uitkeringsnormen blijven hierdoor ongewijzigd.

Wel is er een effect op de Loonkostensubsidie (LKS). Via de subsidie worden werkgevers gecompenseerd voor het verschil tussen het minimumloon en de loonwaarde van een werknemer met een arbeidsbe-perking. De invoering van een uurloon op basis van een werkweek van 36 uur verhoogt de arbeidskosten die werkgevers maken voor minimumloon-verdieners met een werkweek van meer dan 36 uur. Dat geldt ook voor de doelgroep loonkostensubsidie. Het verschil tussen de gestegen arbeidskosten en de loonwaarde wordt daarmee groter en daarmee ook de uitgaven aan LKS.

Daarnaast is er een effect voor toekomstige uitkeringsgerechtigden met een normale arbeidsduur hoger dan 36 uur. Dit zorgt voor een hoger (prijs)niveau in de instroom in loongerelateerde uitkeringen (in de WIA, WW, ZW, TW en verlofregelingen), aangezien mensen op en net boven het minimumloon een hoger inkomen krijgen (hun laatstverdiende loon in het geval zij aanspraak maken op een loongerelateerde uitkering).

Tot slot is het recht op kindgebonden budget (WKB) inkomensafhankelijk. Bij een hoger inkomen voor de groep met een normale arbeidsduur hoger dan 36 uur wordt de hoogte van het WKB iets afgebouwd, wat zorgt voor een klein inverdieneffect.

Het totaal aan budgettaire uitgaven is gebaseerd op een actuele raming van de invoering van een minimumuurloon die is gemaakt naar aanleiding van het coalitieakkoord. Het budgettaire beslag bedraagt jaarlijks € 79 miljoen (structureel). Hierbij geldt een ingroei vanaf het moment van invoering. De volgende tabel geeft een uitsplitsing van de budgettaire effecten weer.

Invoeren minimumuurloon

Vraag 18

Wat wordt gedaan om de verbinding tussen arbeidsmarkt en onderwijs te stimuleren en te verbeteren?

Antwoord 18

Het Ministerie van OCW zet met de Werkagenda mbo (kamerbrief Inzet Werkagenda mbo van 20 oktober 2022) en het Bestuursakkoord 2022 hoger onderwijs en wetenschap (Kamerstukken II 2021/22, 31 288, nr. 969) in op verdere versterking van de aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Zo wordt met structurele investeringen van € 30 miljoen per jaar ingezet op een hogere instroom en uitstroom in hbo-opleidingen in zorg, onderwijs en techniek, vanaf 2023 wordt structureel € 33 miljoen geïnvesteerd in het versterken van Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) in het mbo en jaarlijks gaat € 1 miljoen naar het verbeteren van studiekeuze-informatie in het hoger onderwijs. Daarnaast komt het onderwijs en bedrijfsleven binnen het mbo via de Taskforce Asscher op korte termijn met een hernieuwde werkwijze ten aanzien van macrodoelmatigheid, ook wel hoe het onderwijs met meest efficiënte inzet van middelen zo goed mogelijk aansluit op onder andere de behoeften van de arbeidsmarkt. Zodra dit advies aan de Minister van OCW is aangeboden, wordt hierover een kabinetsreactie gestuurd naar de Kamer. Voor het hoger onderwijs wordt jaarlijks € 2 miljoen beschikbaar gesteld voor facilitering van de reguliere reflectie en (bij)sturing op de macrodoelmatigheid.

Vraag 19

Welke Minister is waarvoor verantwoordelijk ten aanzien van de verbinding tussen arbeidsmarkt en onderwijs? Wie coördineert dit (de Minister SZW of de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW))?

Antwoord 19

De Minister van OCW is verantwoordelijk voor een zo goed mogelijk functionerend onderwijsstelsel, dat wil zeggen kwalitatief goed, toegankelijk en doelmatig onderwijs. Een goede verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt is daarbinnen een belangrijke pijler. De Minister van SZW is verantwoordelijk voor een goed functionerende arbeidsmarkt, waar het stimuleren en faciliteren van leven lang ontwikkelen en een goed werkende arbeidsmarktinfrastructuur deel van uitmaken. Vanwege de samenhang tussen onderwijs en arbeidsmarkt werken OCW (Minister van OCW en Minister voor PVO) en Minister van SZW vanzelfsprekend samen om zorg te dragen voor een optimale verbinding.

Vraag 20

Hoe wordt het verbeteren van de verbinding tussen arbeidsmarkt en onderwijs financieel gestimuleerd? Kunt u een overzicht geven van de subsidiemogelijkheden die er zijn voor initiatieven die bijdragen aan de matching tussen onderwijs en arbeidsmarkt?

Antwoord 20

Er zijn bij OCW verschillende subsidieregelingen die (in)direct de matching tussen onderwijs en arbeidsmarkt stimuleren. De belangrijkste zijn de Subsidieregeling Praktijkleren en het Regionaal Investeringsfonds MBO. Daarnaast leveren diverse projecten van het Nationaal Groeifonds een bijdrage aan de verbetering van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt. Voorbeelden hiervan zijn de projecten «LLO-katalysator», «LLO Collectief Laagopgeleiden en Laaggeletterden» en «Vaardig met vaardigheden». Zie ook het antwoord op vraag 18 hoe het kabinet in algemene zin investeert in verdere versterking van de verbinding tussen onderwijs en arbeidsmarkt.

Vraag 21

Wat is de stand van zaken ten aanzien van de verkenning naar een oplossing voor de mensen die een opleiding zijn gestart onder de oude regeling van de fiscale aftrek en daarom nu geen recht hebben op Stimulering Arbeidsmarktpositie (STAP-)budget? Wanneer wordt hierover meer duidelijk?

Er is een groep mensen die in de overgang van de fiscale aftrek scholingskosten naar het STAP-budget, helaas niet in aanmerking komt voor publieke financiering. Het STAP-budget moet namelijk vóór het starten van de scholing worden aangevraagd, zodat tot € 1.000 geen geld hoeft te worden voorgeschoten. Het nadeel is dat lopende scholing, dus ook vervolgjaren van meerjarige scholing, daarvoor niet in aanmerking komt. Deze signalen zijn bij het Ministerie van SZW bekend. Afgelopen voorjaar zijn er gesprekken gevoerd met mensen in deze vervelende situatie.

Bezien wordt of binnen de budgettaire kaders van de STAP-regeling in 2023 een tegemoetkoming voor deze problematiek geboden kan worden. De vraag of dit uitvoerbaar is hangt samen met de planning en uitvoering van andere prioriteiten bij de verdere ontwikkeling van STAP, zoals de mogelijkheid om meerjarige scholing aan te vragen, toevoeging van EVC aan het scholingsregister, het richten van het budget op maatschappelijk cruciale sectoren en de aanpak van misbruik en oneigenlijk gebruik. De Minister van SZW zal uw Kamer hierover op de hoogte houden.

Vraag 22

Welke definitie van armoede hanteert u bij het doel om het aantal kinderen dat in armoede opgroeit te halveren in 2025 ten opzichte van 2015?

Antwoord 22

We gebruiken het niet-veel-maar-toereikend budget van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP). Dit budget omvat de minimale uitgaven aan onvermijdbare zaken als voedsel, kleding, persoonlijke verzorging, wonen en verzekeringen, maar houdt daarnaast ook rekening met de minimale kosten van ontspanning en sociale participatie die als zeer wenselijk beschouwd worden. In 2020 leefde 7,6% van de kinderen en jongeren (tot 18 jaar) in een huishouden met een inkomen onder deze grens. (kennisnotitie Armoede ramingen september 2022)

Vraag 23

Hoeveel kinderen groeiden op in armoede in 2015 en wat is de meest actuele raming voor 2025?

Antwoord 23

In 2015 leefden ruim 307.000 kinderen en jongeren in armoede (9,1%). De raming voor 2023 komt in de MEV-raming voor Prinsjesdag uit op minder dan 220.000 kinderen en jongeren in 2023 (6,7%). De later aangekondigde koopkrachtpakketten zullen waarschijnlijk een neerwaarts effect hebben op het kinderarmoedecijfer. Ramingen voor 2025 zijn nog niet beschikbaar. (kennisnotitie Armoede ramingen september 2022)

Vraag 24

Corrigeert u in het doel om armoede onder kinderen te halveren voor de stijging van het aantal kinderen in Nederland?

Antwoord 24

Ja, we streven een percentuele halvering na. Deze houdt dus rekening met verschillen in het totaal aantal kinderen tussen jaren.

Vraag 25

Hoeveel kinderen zullen er naar verwachting in armoede opgroeien in 2023 en 2024, rekening houdend met het actuele koopkrachtpakket inclusief prijsplafond?

Het CPB heeft in de MEV-publicatie op Prinsjesdag geraamd dat circa 830.000 personen (4,9%) in armoede leven en 220.000 kinderen (6,7%) in armoede opgroeien als wordt gekeken naar het niet-veel-maar-toereikendbudget van het SCP. In deze MEV-raming is het prijsplafond nog niet meegenomen.

De armoedecijfers zijn direct afgeleid uit de koopkrachtcijfers. Hiervoor wordt eerst de ontwikkeling van de besteedbare inkomens van huishoudens berekend, hiervoor zijn zowel de loonontwikkeling als de inflatie relevant. Dit wordt vervolgens vergeleken met het jaarlijks geïndexeerde niet-veel-maar-toereikendbudget. Deze cijfers worden gebaseerd op de macro-economische raming van het CPB. In de MEV-publicatie zijn alleen 2022 en 2023 geraamd, de CEP-raming in maart is de eerstvolgende publicatie waarbij het CPB kijkt naar 2023 inclusief het prijsplafond en naar 2024.

Vraag 26

Hoeveel mensen zullen er naar verwachting in armoede opgroeien in 2023 en 2024, rekening houdend met het actuele koopkrachtpakket inclusief prijsplafond?

Antwoord 26

Zie het antwoord op vraag 25.

Vraag 27

Wat is de hoogte van de aanvullende middelen die beschikbaar komen voor vroegsignalering?

Antwoord 27

Vanaf 2023 ontvangen gemeenten € 40 miljoen structureel extra voor het versterken van de dienstverlening voor schulden en armoede. Deze middelen zetten gemeenten in voor vroegsignalering van schulden en daarnaast voor andere dienstverlening om schulden en armoede te bestrijden. Het kabinet heeft voor 2022, 2023 en 2024 in totaal € 200 miljoen incidenteel beschikbaar gesteld voor onder meer vroegsignalering van schulden naar aanleiding van de stijgende energieprijzen en inflatie. Het kabinet is met gemeenten in gesprek over de wijze waarop de middelen worden toegekend en de verdeling van de middelen over gemeenten.

Vraag 28

Wat is de samenhang tussen de Europese Richtlijn toereikende minimumlonen en de Commissie sociaal minimum?

Antwoord 28

Op 4 oktober 2022 nam de Europese Raad het voorstel voor een richtlijn betreffende toereikende minimumlonen in de EU aan waarvan publicatie op korte termijn verwacht wordt. De richtlijn moet uiterlijk 2 jaar na de inwerkingtreding zijn vervat in de Nederlandse wet- en regelgeving, de voorbereidingen hiervoor zijn in gang gezet. De richtlijn leidt onder meer tot een verdere precisering van de manier waarop het minimumloon elke vier jaar wordt geëvalueerd. Dit staat in principe los van de Commissie Sociaal minimum. Deze commissie onderzoekt wat verschillende huishoudtypes nodig hebben om rond te komen en mee te kunnen doen aan de maatschappij, en onderzoekt daarnaast de systematiek van het sociaal minimum. Aan de hand van de (technische) uitkomsten van dit onderzoek kan een gesprek worden gevoerd over de wenselijke hoogte van minimumuitkeringen en de systematiek waarmee die wordt vastgesteld.

Vraag 29

Wat zijn de financiële gevolgen van de verhoging van de Algemene Ouderdomswet (AOW) in combinatie met de afschaffing van de Inkomensondersteuning AOW-gerechtigden (IOAOW) voor een gepensioneerde die enkel van een AOW moet rondkomen?

Antwoord 29

De hoogte van de IOAOW is voor alle AOW-gerechtigden met een volledige AOW-opbouw gelijk en bedraagt in 2022 op jaarbasis € 316,56 bruto. Door de bijzondere verhoging en reguliere indexatie stijgt het minimumloon op 1 januari 2023 met 10,15%, dit werkt door in de AOW-uitkering. De hogere AOW-uitkering compenseert het stapsgewijs afschaffen van de IOAOW meer dan volledig. Volgens de huidige inzichten neemt de AOW-uitkering voor een alleenstaande - door het meestijgen met de minimumloonsverhoging - in 2023 met circa € 880 bruto toe ten opzichte van het coalitieakkoord. Hier staat tegenover dat het IOAOW-bedrag in 2023 wordt verlaagd naar € 5 bruto per maand. Dit komt op jaarbasis neer op een verlaging van circa € 280. Door de hogere AOW-uitkering draagt een alleenstaande AOW-gerechtigde in 2023 circa € 30 meer inkomensafhankelijke bijdrage voor de Zorgverzekeringswet af. Door de hogere AOW en lagere IOAOW stijgt het netto-inkomen van een alleenstaande AOW-gerechtigde zonder aanvullend pensioen met circa € 570 in 2023. Op 1 januari 2025 wordt de IOAOW afgeschaft, hierdoor daalt het brutoinkomen van AOW-gerechtigden in 2025 met € 60 bruto. Hier staat tegenover dat de AOW elk halfjaar tussendoor en op hetzelfde moment wordt geïndexeerd.

Vraag 30

Hoeveel statushouders zijn inmiddels gestart met de inburgering onder de Wet inburgering (Wi) 2021?

Antwoord 30

Uit cijfers van DUO blijkt dat op 1 oktober jongstleden bij in totaal 20.497 personen de inburgeringsplicht onder de Wi2021 is vastgesteld. Dit betrof 14.704 asielstatushouders en 5.793 gezins- en overige migranten. Op dezelfde datum was er bij 3.602 van deze personen sprake van een vastgesteld Plan Inburgering en Participatie (PIP). Dit betrof 1.746 asielstatushouders en 1.856 gezins- en overige migranten (bron: DUO).

Het PIP is het sluitstuk van de brede intake en de formele start van het inburgeringtraject. Het aantal vastgestelde PIP's lijkt lager dan verwacht. Op dit moment beziet SZW samen met de ketenpartners of er inderdaad sprake is van vertraging, wat hiervan in dat geval de oorzaken zijn en welke maatregelen kunnen helpen om een snelle start van de inburgering te bevorderen. De Tweede Kamer wordt in december nader geïnformeerd met de Uitvoeringsbrief inburgering.

Vraag 31

Hoeveel statushouders zullen naar schatting komende jaren nog inburgeren onder de Wi 2013?

Antwoord 31

Op 1 september jongstleden waren 39.475 asielmigranten nog inburge-ringsplichtig onder de Wi2013 (bron: DUO). Deze wet zal naar verwachting nog zeker tot 2027 doorwerken, maar de groep zal de komende jaren wel steeds kleiner worden.

Vraag 32

Kunt u uiteenzetten hoe het volledige inburgeringstraject onder de Wi 2021 voor een statushouder eruitziet (chronologisch)? Kunt u dit afzetten tegen het traject onder de Wi 2013? Waar zitten de grootste verschillen voor statushouders in de twee trajecten vergeleken bij elkaar?

Antwoord 32

Een inburgeringstraject start zowel onder de Wi2013 als de Wi2021 met het vaststellen van de inburgeringsplicht door DUO. Inburgeraars die op dat moment nog in de opvang van het COA verblijven in afwachting van huisvesting in een gemeente (voornamelijk asielstatushouders), krijgen van het COA een aanbod in het kader van «Voorbereiding op inburgering». Dit gebeurt zowel onder de Wi2013 als onder de Wi2021. Onder beide wetten moeten inburgeraars binnen drie jaar aan de inburgeringsplicht voldoen (waarbij voor analfabete inburgeraars onder de Wi 2013 de termijn vijf jaar is).

Onder de Wi2021 hebben gemeenten een belangrijke (regie-)rol. De gemeente neemt aan het begin van het inburgeringstraject van iedere inburgeringsplichtige een brede intake af. Een leerbaarheidstoets maakt standaard onderdeel uit van deze brede intake. Op basis van de brede intake stelt de gemeente vervolgens samen met de inburgeringsplichtige een persoonlijk Plan Inburgering en Participatie (PIP) op. In het PIP wordt vastgelegd op welke wijze de inburgeraar aan zijn inburgeringsplicht moet voldoen. De inburgeringsplicht bestaat uit de volgende onderdelen:

• - 

  het afronden van het Participatieverklaringstraject (PVT);

• - 

  het afronden van de module Arbeidsmarkt & Participatie (MAP);

• - 

  het succesvol afronden van één van de leerroutes:

o B1 route: vier taalexamens (lezen, luisteren, spreken en schrijven) op niveau B1 (met mogelijkheid tot afschalen naar niveau A2) + examen Kennis van de Nederlandse maatschappij (KNM); o Onderwijsroute: vier taalexamens op minimaal niveau B1 + examen KNM. De inburgeraar volgt daarnaast andere vakken ter voorbereiding op instroom in een mbo-, hbo- of wo-opleiding; o Z-route: geen verplichte examens, maar een urenverplichting: de inburgeraar volgt minimaal 800 uur taallessen (streefniveau A1) en lessen KNM en (dit geldt alleen voor asielstatushouders) verricht 800 uur activiteiten gericht op activering en participatie.

Gemeenten zijn verplicht om alle bijstandsgerechtigde asielstatushouders zes maanden te ontzorgen. Dit betekent dat de gemeente zes maanden lang de huur, de premie voor de verplichte zorgverzekering en de voorschotten voor de rekeningen van gas, water en elektriciteit betaalt vanuit de bijstandsuitkering. Asielstatushouders krijgen daarnaast maatschappelijke begeleiding en een cursusaanbod van de gemeente. Gezins- en overige migranten komen hier niet voor in aanmerking: zij kunnen voor de bekostiging van inburgeringslessen en examens een sociale lening aanvragen bij DUO. Deze lening (van maximaal € 10.000) moet worden terugbetaald.

Onder de Wi2013 bestaat de inburgeringsplicht uit de volgende onderdelen:

• - 

  het afronden van het PVT;

• - 

  het behalen van vier taalexamens op A2 niveau en Kennis van de Nederlandse samenleving: Oriëntatie op de Nederlandse arbeidsmarkt (ONA) en KNM.

De inburgeraar moet onder de Wi2013 zelf de inburgeringslessen en examens bekostigen. Daarvoor kan een sociale lening bij DUO (van maximaal € 10.000) worden aangevraagd. Asielstatushouders hoeven deze lening niet terug te betalen als zij tijdig voldoen aan de inburgeringsplicht. Gezins- en overige migranten moeten deze lening altijd terugbetalen.

Onder de Wi2013 kunnen inburgeraars worden ontheven van de inburge-ringsplicht op grond van aantoonbaar geleverde inspanningen. Onder de Wi2021 bestaat deze mogelijkheid niet meer. Voor personen die niet in staat zijn om examen te doen op minimaal niveau A2 is er de Z-route.

De rol van gemeenten is onder de Wi2013 beperkt tot het verzorgen van het PVT (voor alle inburgeraars) en maatschappelijke begeleiding voor asielstatushouders. Wel zijn er (bestuurlijke) afspraken gemaakt over de begeleiding van asielstatushouders die nog onder de Wi2013 vallen, met specifieke aandacht voor inburgeringsplichtigen die tegen het eind van de inburgeringstermijn lopen en het overgrote deel van de lening hebben opgemaakt (de zogenoemde ELIP groep).

Schematisch zien de verschillen er als volgt uit:

Lening t.b.v. inburgeringslessen    Lening t.b.v. inburgeringslessen

(incl. alfabetisering) en examens (incl. alfabetisering) en examens van max. € 10.000; NB: moet    van max. € 10.000; NB: moet worden terugbetaald    worden terugbetaald

Cursusaanbod door gemeente    Lening t.b.v. inburgeringslessen

t.b.v. leerroute    (incl. alfabetisering) en examens van max. € 10.000; NB: hoeft niet te worden terugbetaald bij tijdig voldoen aan inburgeringsplicht

Vraag 33

Op welke wijze wordt het onderdeel werk en arbeidsparticipatie vormgegeven in de Wi 2021?

Antwoord 33

Met de Wi2021 wordt beoogd om alle inburgeringsplichtigen snel en volwaardig mee te laten doen aan de Nederlandse samenleving, het liefst via betaald werk. Gemeenten, die de regie hebben gekregen over inburgeringstrajecten spelen daarbij een belangrijke rol. Van gemeenten wordt namelijk verwacht dat zij het leren van de Nederlandse taal en participatie (bijvoorbeeld in de vorm van stages, vrijwilligers- of betaald werk) zoveel mogelijk gelijktijdig laten plaatsvinden door «duale (inburge-rings)trajecten» aan te bieden aan asielstatushouders. De combinatie van het leren van de taal en participeren versterkt elkaar. Vanuit het wettelijk kader van de Participatiewet hebben gemeenten de nodige ervaring opgedaan met duale trajecten. In 2016 bood iets meer dan de helft van de gemeenten duale trajecten aan; maar in 2021 is dit gestegen tot negen op de tien gemeenten. Verder is de module Arbeidsmarkt & Participatie (MAP) een verplicht onderdeel van het inburgeringstraject van inburgeringsplichtigen. Deze module vormt de eerste kennismaking van de inburgeringsplichtige met de ins en outs van de Nederlandse arbeidsmarkt. Binnen deze module brengt de inburgeringsplichtige de eigen competenties en arbeidskansen in beeld en dit wordt gecombineerd met (verplicht) inzet op de (lokale) arbeidsmarkt.

Vraag 34

Op welke wijze wordt burgerschap en normen en waarden vormgegeven in de Wi2021?

Antwoord 34

Aandacht voor en kennisoverdracht over de basiswaarden en fundamentele vrijheden van de Nederlandse samenleving is stevig verankerd in de Wet inburgering 2021. De belangrijke waarden, sociale regels en grondrechten komen als onderdeel van een doorlopende leerlijn aan de orde in het programma Voorbereiding op de inburgering, tijdens het participatieverklaringstraject (PVT) en als onderdeel van het examen Kennis Nederlandse Maatschappij (KNM). Kennisoverdracht vindt over het algemeen plaats via voorlichting, in lessen of workshops. Inburgeraars komen via het participatieverklaringstraject ook in aanraking met de waarden via deelname aan praktische activiteiten, zoals bezoeken aan organisaties die waarden uitdragen of vertegenwoordigen. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan een bezoek aan een Artikel 1 organisatie in het kader van gelijkwaardigheid of een bezoek aan een vrijwilligersorganisatie in het kader van solidariteit.

Vraag 35

In hoeverre wordt binnen de Wi 2021, specifiek binnen het burgerschap-straject, aandacht besteed aan voorlichting over antisemitisme?

Antwoord 35

Centraal bij de voorlichting binnen het participatieverklaringstraject (PVT) staat de vrijheid en veiligheid van elke minderheid. Hierbij is geen plaats voor antisemitisme. Gemeenten hebben een zekere vrijheid in de inrichting van het PVT en welke thema's zij specifiek willen behandelen. Hierdoor is het mogelijk dat antisemitisme niet altijd aan de orde komt.

Het onderwerp antisemitisme komt wel terug in het centrale examenonderdeel Kennis van de Nederlandse Maatschappij (KNM). In de zogenaamde eindtermen van dit examen, onderwerpen waarover de inburgeraar iets moet weten, worden de geschiedenis van Nederland in de Tweede wereldoorlog en antisemitisme specifiek benoemd.

Vraag 36

Klopt het dat u in 2019 een onderzoek heeft gedaan naar het toepassen van de taaleis in de bijstand? Zo ja, wat waren de uitkomsten van dit onderzoek?

Antwoord 36

De taaleis is in 2019 geëvalueerd. De evaluatie is in november 2019 aan de Tweede Kamer aangeboden (Kamerstukken II 2019/20, 34 352, nr. 186). In de aanbiedingsbrief aan uw Kamer zijn de belangrijkste conclusies opgenomen. Alle stakeholders, dus óók bijstandsgerechtigden zelf, onderschrijven het belang van het leren van de Nederlandse taal om mee te kunnen doen. De taaleis, en dan met name het verplichte karakter daarvan, heeft de aandacht hiervoor versterkt. Daarnaast wordt door de inzet van trajecten het taalniveau verhoogd.

Tevens werd geconcludeerd dat uitstroom uit de bijstand als direct gevolg van de taaleis niet kan worden aangetoond. Dat kan niet geheel worden toegeschreven aan de werkwijze van de taaleis. Om uitstroom te bereiken, spelen namelijk ook vaak andere belemmeringen (zoals gezondheid, scholing en schulden) een rol. Bovenal is het van belang mensen te kennen en op maat te ondersteunen.

Daarnaast sluit de in de Participatiewet voorgeschreven werkwijze rondom de taaleis op een aantal punten niet aan bij de behoefte van gemeenten. Zo zou de effectiviteit van de taaleis groter kunnen zijn als gestreefd kan worden naar een haalbaar taalniveau per cliënt. Hoger dan de huidige taaleis, indien mogelijk om re-integratie makkelijker te maken, en alleen een lager taalniveau als de leerbaarheid bewezen onvoldoende wordt geacht om het niveau te kunnen halen. Hierbij kunnen naast uitstroom uit de bijstand naar werk ook andere vormen van activering en participatie een doel zijn. Taal leren in samenhang met of geïntegreerd in andere activiteiten, kan dan juist wenselijk zijn en vraagt om stroomlijning van de toepassing van de taaleis, tegenprestatie en re-integratie instrumentarium. Zowel uit de evaluatie als uit gesprekken met gemeenten kwam naar voren dat gemeenten zich in dit streven belemmerd voelen door de Participatiewet.

Vraag 37

In hoeverre handhaven gemeenten op de taaleis in de bijstand? Is hier zicht en controle op? Wordt hierover gerapporteerd aan het ministerie SZW?

Antwoord 37

Het belang van beheersing van de Nederlandse taal voor participatie wordt door gemeenten breed onderschreven. De taaleis heeft de aandacht van gemeenten hiervoor verhoogd. Uit CBS onderzoek (Kamerstukken II 2018/19, 34 352, nr. 143) en de evaluatie van de taaleis (Kamerstukken II 2019/20, 34 352, nr. 186) blijkt dat de uitvoeringspraktijk divers is. Het merendeel van de gemeenten heeft gekeken welke bijstandsgerechtigden nog niet voldoen aan de taaleis en de helft voert ook taaltoetsen uit. Verplichtingen die worden opgelegd aan bijstandsgerechtigden worden vaak gecombineerd met een re-integratieaanbod. Eventuele sancties die hieruit voortkomen worden dan opgelegd vanuit de re-integratieverplichtingen. Maatregelen vanuit de taaleis worden niet vaak opgelegd. Gemeenten geven aan dat dit niet nodig is omdat bijstandsgerechtigden doorgaans meewerken aan de opgelegde verplichtingen. Gemeenten hoeven niet aan SZW te rapporteren over de uitvoering van de Participatiewet. Verantwoording wordt primair aan de gemeenteraad afgelegd.

Vraag 38

In welke sectoren zijn de meeste statushouders op dit moment werkzaam? Kunt u dit overzicht afzetten tegen de cijfers van voor de Covid-19-pandemie?

Antwoord 38

Het Ministerie van SZW houdt de gevraagde informatie niet bij. Het CBS onderzoekt in het kader van het «Cohortonderzoek asielzoekers en statushouders» en de bijbehorende reeks publicaties met de titel «Asiel en Integratie» wel de arbeidsparticipatie van de statushouders. Het CBS kijkt daarbij echter niet standaard naar de sectorverdeling, waardoor het op basis van de beschikbare CBS- publicaties niet mogelijk is om cijfers voor en na de Covid-19 pandemie met elkaar te vergelijken. In de publicatie Asiel en Integratie 2021 heeft het CBS er wel naar gekeken. Daaruit valt op te maken dat toentertijd 30% van de statushouders met een baan werkte in de uitzendbranche, 22% in de horeca en 19% in de handel.

Vraag 39

Welke maatregelen en instrumenten zetten gemeenten onder de Wi 2021 in om vrouwelijke statushouders te stimuleren in arbeidsparticipatie en financiële zelfredzaamheid?

Antwoord 39

De Wi2021 biedt gemeenten meer ruimte voor maatwerk aangezien gemeenten een centrale (regie-)rol hebben in de inburgering. Dit creëert de mogelijkheid om gemeentelijke instrumenten, bijvoorbeeld op het gebied van participatie en inburgering, op elkaar af te stemmen. Het belang van maatwerk bij vrouwelijke statushouders is benadrukt door het Verwey-Jonker Instituut in de evaluatie van de pilots voor vrouwelijke nareizigers en gezinsmigranten.

Als onderdeel van deze regierol nemen gemeenten van alle inburgerings-plichtigen, dus ook van vrouwelijke nareizigers en gezinsmigranten, een brede intake af, bestaande uit één of meerdere gesprekken. In de brede intake brengt de gemeente onder andere de mogelijkheden tot arbeidsparticipatie van de inburgeringsplichtige in kaart. Daarnaast is ook de Module Arbeidsmarkt en Participatie (kortweg: MAP) een verplicht onderdeel van het inburgeringstraject. De MAP bestaat onder meer uit het opdoen van 40 uur praktijkervaring én een eindgesprek met de gemeente. Arbeidsoriëntatie maakt onder de Wi2021 dus expliciet onderdeel uit van de gesprekken tussen de inburgeringsplichtige en gemeenten. Ook kunnen gemeenten het inburgeringsbudget gebruiken voor begeleiding naar financiële zelfredzaamheid, bijvoorbeeld door het aanbieden van cursussen. Hierin hebben gemeenten beleidsvrijheid.

Vraag 40

Statushouders worden de eerste zes maanden na het verlaten van de asielopvang zoveel mogelijk «ontzorgd» door gemeenten; welke taken voor gemeenten vallen concreet onder dit ontzorgen? Hoe ziet de begeleiding die statushouders hierbij krijgen eruit? Wie verzorgt deze begeleiding?

Antwoord 40

Gemeenten hebben in de Participatiewet de taak gekregen om bijstandsgerechtigde asielstatushouders die onder de Wet inburgering 2021 inburgeringsplichtig zijn geworden gedurende de eerste zes maanden na huisvesting in de gemeente te ontzorgen. Deze ontzorging bestaat uit het, voor zover mogelijk, vanuit de uitkering betalen van huur, premie zorgverzekering en de voorschotten voor gas, water en licht. Daarnaast heeft de gemeente de rol om begeleiding te bieden om financiële zelfredzaamheid te bevorderen. Ten aanzien van de begeleiding hebben gemeenten volledige beleidsvrijheid. Op deze wijze kunnen zij inburgering, maatschappelijke begeleiding en de begeleiding naar financiële zelfredzaamheid optimaal combineren. Gemeenten zijn ook vrij ten aanzien van de keuze van de partij die de begeleiding aanbiedt.

Vraag 41

Hoeveel mensen hebben een kwetsbare arbeidsmarktpositie?

Antwoord 41

Er is geen standaarddefinitie van mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie. In veel literatuur wordt gewezen op een samenstel van persoonlijke kenmerken zoals leeftijd, herkomst en arbeidsbeperkingen. Opleidingsniveau, werkervaring en contractvorm zijn eveneens bepalend. Daarnaast kan bijvoorbeeld worden gekeken naar mensen met een (bijstands-)uitkering of mensen met een indicatie banenafspraak of beschut werk. Dergelijke afbakeningen omvatten echter niet de totale groep mensen met een kwetsbare arbeidsmarktpositie.

In 2014 publiceerde het SCP de studie «Verschil in Nederland» waarin alle Nederlanders worden ingedeeld in zes verschillende groepen: de gevestigde bovenlaag, de jongere kansrijken, de werkende middengroep, de comfortabel gepensioneerden, de onzekere werkenden en het precariaat. In 2021 is een update van deze studie verschenen waarin opnieuw is gekeken naar de groottes van deze groepen. Uit die studie bleek dat circa 11,7% van de Nederlanders behoorden tot de onzekere werkenden (mensen met vaak onzeker werk, lage verdiensten en vaak een achterblijvende mentale gezondheid) en 8,7% tot het precariaat (mensen die veelal niet werken, weinig inkomen en vermogen hebben en over een slechte gezondheid en een klein sociaal netwerk beschikken). Op basis van deze studie zou daarom geschat kunnen worden dat circa 20% van de Nederlanders boven de 18 jaar een kwetsbare arbeidsmarktpositie heeft. Dit betreft echter een grove schatting, exacte aantallen zijn onbekend.

Vraag 42

Wat is de gedachte achter de voorgenomen afschaffing van het lage-inkomensvoordeel (LIV)?

Antwoord 42

Het LIV is een jaarlijkse tegemoetkoming voor werkgevers die werknemers in dienst hebben met een laag loon. Hierdoor dalen de loonkosten voor de werkgever. Beoogd wordt hiermee de werkgelegenheid van deze werknemers te stimuleren. Uit de evaluatie naar de doeltreffendheid (Kamerstukken II 2019/20, 32 043, nr. 505) blijkt echter dat de arbeidsmarkteffecten van het LIV positief, maar gering van omvang zijn. De netto arbeidsparticipatie van het aantal werkenden op de loonniveaus van 100% tot 125% WML is volgens deze evaluatie na de invoering van het LIV in 2017 met 0,0 tot 0,2 procentpunt gestegen. Uit onderzoek (Kamerstukken II 2019/20, 35 470 Xv, nr. 2 bijlage Resultaten verantwoordingsonderzoek 2019 bij het Ministerie van SZW) blijkt dat ook de doelmatigheid van het LIV gering is. Werkgevers nemen het LIV niet of slechts zeer beperkt mee in besluiten om mensen in dienst te nemen of te houden. Het LIV draagt dus maar in beperkte mate bij aan het stimuleren van werkgevers om mensen met een laag inkomen in dienst te nemen en te houden, om zo voor deze werknemers meer banen te creëren.

Vraag 43

Hoe is in deze begroting uitvoering gegeven aan de motie Stoffer c.s. over het verkleinen van de kloof in belastingdruk tussen een- en tweeverdieners (Kamerstuk 35 925 XV, nr. 103)?

Antwoord 43

De gemiddelde druk van tweeverdieners ligt lager dan de gemiddelde belastingdruk van alleenverdieners bleek al eerder uit onderzoek van het CPB (CPB, Eenverdieners onder druk) en het rapport van de Commissie Draagkracht. Dit verschil heeft de aandacht van het kabinet. Vanwege de huidige extreme situatie van en zeer hoge inflatie en krapte op de arbeidsmarkt, heeft het kabinet ervoor gekozen om de onderkant te ondersteunen en tegelijkertijd werken lonend te houden. Dat betekent echter dat er dit jaar nog geen ruimte is om het verschil in belastingdruk tussen alleen- en tweeverdieners te verkleinen.

Vraag 44

Wat is de stand van zaken ten aanzien van de uitvoering van de toezegging aan de heer Stoffer om de problematiek op financieel gebied na verlies van een geliefde te onderzoeken?

Antwoord 44

In het afgelopen jaar zijn twee onderzoek uitgevoerd naar:

• - 

  Anw-gerechtigden (in de vereenvoudigingsagenda sociale zekerheid is dit onderzoek aangekondigd, Kamerstukken II 2021/22, 26 448, nr. 681). Het onderzoek onder Anw-gerechtigden vindt u op de site van Kennisplatform werk & inkomen: Algemene nabestaandenwet, het beeld vanuit de burger | Rapport | Kennisplatform Werk en Inkomen;

• - 

  Wezenuitkering-gerechtigden (in de beleidsdoorlichting nabestaanden is geadviseerd om nader onderzoek te doen naar de doelgroep wezen om uitspraak te doen over de doeltreffendheid en doelmatigheid van het gevoerde beleid, Kamerstukken II 2019/20, 30 982, nr. 55). De kabinetsreactie en het onderzoek onder wezenuitkering-gerechtigden is naar uw Kamer gezonden en vindt u op de site van rijksoverheid: Kamerbrief met Kabinetsreactie onderzoek doeltreffendheid van de wezenuitkering I Kamerstuk I Rijksoverheid.nl.

Daarnaast zijn met verschillende organisaties die nabestaanden ondersteunen gesprekken gevoerd. Uit de bovenstaande onderzoeken en de gesprekken komt hetzelfde beeld naar voren als uit de beleidsdoorlichting nabestaanden (Kamerstukken II 2019/20, 30 982, nr. 55). De inkomenspositie van Anw-ontvangers verschilt sterk. De Anw biedt inkomensbe-scherming voor alle Anw-ontvangers maar vanuit het perspectief van het garanderen van een minimuminkomen is dat voor de ene groep meer nodig dan voor de andere groep. Voor de wezenuitkering-ontvangers geldt een soortgelijk beeld. Het rapport doeltreffendheid van de wezenuitkering geeft voldoende aanknopingspunten om aan de slag te gaan met verbeterpunten en dat wordt nu uitgewerkt. Uiterlijk bij de volgende stand van zaken van de vereenvoudigingsagenda (in de zomer van 2023) wordt de Kamer geïnformeerd over de opvolging van het onderzoek Anw-gerechtigden.

Vraag 45

Wat is de stand van zaken ten aanzien van het wetsvoorstel waarin het loonkostenvoordeel banenafspraak structureel wordt gemaakt? Wanneer wordt het naar verwachting ingediend bij de Tweede Kamer?

Antwoord 45

Het structureel maken van het loonkostenvoordeel banenafspraak is onderdeel van het wetsvoorstel vereenvoudigde banenafspraak. In de brief van 7 juli 2022 (Kamerstukken II 2021/22, 34 352, nr. 255) is aangekondigd dat op basis van onder andere de geactualiseerde uitvoeringstoetsen en de voor- en nadelen van een (nieuwe) quotumregeling een definitief besluit wordt genomen over het al dan niet indienen van dit wetsvoorstel bij uw Kamer. Het is nog te vroeg hierover uitsluitsel te geven.

Vraag 46

Hoeveel werkenden in de leeftijd van 18 tot 21 jaar heeft een inkomen uit loon hoger dan de franchise?

Antwoord 46

Er bestaat geen overzicht van het aantal werkenden tussen 18 en 21 jaar dat een loon boven de franchise heeft. Wel kan op basis van het aantal personen met pensioenaanspraken en het aantal werkenden in deze leeftijdsgroep hier meer over gezegd worden.

De tabel met pensioenaanspraken hieronder laat zien hoeveel personen in de groep 18 tot 21 jaar pensioen hebben opgebouwd. Dat wil zeggen dat zij werken of gewerkt hebben bij een werkgever die een pensioenregeling aanbiedt en dat hun inkomen, rekening houdend met de deeltijdfactor, boven de franchise ligt (of lag). De groep 18-jarigen met een pensioenaanspraak was te klein om apart in de tabel op te nemen.

Tabel aantal personen met pensioenaanspraak op 31 december 2019

(Pensioenaanspraken per geboortejaar, 2019 (cbs.nl))

Een pensioenaanspraak kan volgen uit de huidige dienstbetrekking, maar ook uit een eerdere dienstbetrekking. Daardoor kunnen er ook personen met een aanspraak eind 2019 zijn die niet behoren tot de werkenden in 2019. Gegeven het korte arbeidsverleden van deze jongeren, zal dit echter niet vaak het geval zijn. Het afzetten van het aantal werkenden in 2019 tegen het aantal personen met een pensioenaanspraak geeft daarom een benadering van het percentage werkenden zonder pensioenopbouw. In 2019 werkten 140.000 18-jarigen, 142.000 19-jarigen en 143.000 20-jarigen (StatLine - Arbeidsdeelname; jongeren, 2003-2022 (cbs.nl)). Dus bij benadering hadden 0% van de 18-jarige, 19% van de 19-jarige en 42% van de 20-jarige werkenden pensioen opgebouwd en dus een inkomen boven de franchise. Dit percentage vormt een ondergrens, omdat van de groep zonder opbouw ook nog een deel een inkomen boven de franchise kan hebben. Zij bouwen desondanks geen pensioen op, omdat hun werkgever geen regeling aanbiedt, of omdat de betreffende regeling 21 jaar als minimumleeftijd voor pensioenopbouw hanteert (21 jaar is de maximaal toegestane leeftijdsgrens voor pensioenopbouw).

Vraag 47

Welke tabellen in Statline heeft het CBS geschrapt vanwege de trendbreuk in de enquête beroepsbevolking?

Antwoord 47

Er zijn 3 tabellen stopgezet waarvoor het CBS komend jaar een of meerdere nieuwe tabellen gaat maken en publiceren. Dit omdat er overlap zat tussen de verschillende begrippen en omdat de vraagstelling voor deze onderwerpen veranderd is. Dat gaat om de tabellen «Werkzame beroepsbevolking; thuiswerken, 2013-2020», «Werkzame beroepsbevolking; werkadres, 2010-2020» en «Werkzame beroepsbevolking; werken buiten kantoortijden, 2003-2020».

Er zijn 2 tabellen definitief stopgezet. Dat zijn de tabel «Arbeidsdeelname; kerncijfers (12-uursgrensdefinitie) 2003-2021», omdat er alleen nog werkloosheid volgens de definitie van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) wordt bevraagd, en de tabel «Werkzame beroepsbevolking; meer of minder willen werken, 2003-2021», omdat het CBS nog maar een cijfer over «meer willen werken» publiceert (het cijfer onderbenutte deeltijders, ook volgens de ILO-definitie).

Het merendeel van de Statline-tabellen op basis van de Enquête beroepsbevolking is voortgezet. Daarbij gaat het om nieuwe tabellen waarvoor het CBS de cijfers vanaf 2013 opnieuw heeft berekend om aan te sluiten op de uitkomsten van de nieuwe methode die het CBS vanaf 2021 hanteert.

Vraag 48

Welk deel van het Maatwerkregeling duurzame inzetbaarheid en eerder uittreden (MDIEU-)budget is tot nu toe besteed? Is er sprake van onderbesteding?

Antwoord 48

Voor de MDIEU is in de jaren 2021 tot en met 2025 € 1 miljard beschikbaar. In 2021 en 2022 zijn er in totaal twee tijdvakken geweest om subsidie aan te vragen voor sectorale activiteitenplannen op het terrein van duurzame inzetbaarheid en eerder uittreden. Tot nu toe is ongeveer € 250 miljoen MDIEU-subsidie beschikt. Het budget dat nog over is, is beschikbaar gebleven voor de komende jaren. In 2023 en 2024 volgen nog ten minste drie aanvraagtijdvakken. Sectoren die al een activiteitenplan hebben afgerond, kunnen dan subsidie aanvragen voor een tweede projectperiode. Ook kunnen we subsidieaanvragen verwachten van sectoren die nog geen eerdere aanvraag hebben gedaan. Het is dus nog te vroeg om te concluderen of er onderbesteding plaats gaat vinden.

Vraag 49

Constaterende dat de afspraak in het Middel Lange Termijn (MLT-)advies van de Sociaal-Economische Raad (SER) dat voor behoud van voldoende baankansen van werkenden aan de basis van de arbeidsmarkt er een franchise komt voor werkgeverslasten, vastgeklikt aan het verhogen van het minimumloon en bezien in samenhang met het LIV tot op heden niet is uitgewerkt; wanneer verwacht u met het uitwerken van de afspraak te beginnen? Bent u bereid te onderzoeken op welke andere manieren de werkgeverswig verkleind kan worden?

Antwoord 49

Met de rijksbegroting voor 2023 wordt momenteel besloten over de vormgeving van de werkgeverslasten, voor zover die volgen uit overheidsbeleid zoals belastingen en premies. Met het besluit van 3 oktober 2022 is bovendien besloten over het wettelijk minimumloon. Naar aanleiding van het pensioenakkoord is tevens afgesproken om het lage inkomensvoordeel (LIV) per 1 januari 2025 af te schaffen. Hiermee zet het kabinet in op een andere invulling dan is geadviseerd in het SER MLT-advies. Dit laat onverlet dat het kabinet oog heeft voor de werkgeverslasten. Zo stelt het kabinet € 500 miljoen beschikbaar (structureel € 600 miljoen) voor het midden- en kleinbedrijf. Hiermee worden onder andere de werkgeverslasten verlaagd. Dit gebeurt via de Aof-premie. En via het LIV om de verhoging van het minimumloon tijdelijk te verzachten voor werkgevers in het mkb. Daarnaast wordt in lijn met de motie Hermans (Kamerstukken II 2022/23, 36 200, nr. 17) de werkkostenre-geling verruimd zodat werkgevers een hogere netto vergoeding kunnen uitkeren aan werknemers.

Vraag 50

Constaterende dat werkgevers hun mensen dagelijks zien worstelen met hun financiële situatie vanwege de hoge inflatie en dat een loonsverhoging niet leidt tot een significant hoger nettoloon, bent u bereid te onderzoeken hoe werkgevers voor 2023 en 2024 meer nettoloon bij hun werknemers terecht kunnen laten komen zonder dat dat leidt tot hogere werkgeverslasten? Welke mogelijkheden ziet u hiervoor?

Antwoord 50

Voor de meeste Nederlanders leidt een verhoging van het brutoloon tot een substantieel hoger nettoloon. Circa 4% van de werkenden heeft een marginale druk van boven de 70%. Het kabinet roept werkgevers op om de lonen te laten stijgen waar daar gezien de winsten ruimte voor bestaat. Dit komt bijvoorbeeld ook terug in de brief van 14 juli 2022 over loonongelijkheid (Kamerstukken II 2021/22, 29 544, nr. 1118). Daarbij heeft het kabinet aandacht voor de werkgeverslasten, met name bij het mkb. Zoals ook in het antwoord op vraag 49 is aangegeven is er structureel € 600 miljoen gereserveerd voor het mkb, waarmee onder andere ook de werkgeverslasten worden verlaagd. Ten slotte zorgen de getroffen inkomensondersteunende en lasten verlichtende maatregelen van het kabinet uiteraard ook voor een hoger netto inkomen van werknemers.

Het op generieke wijze verder verlagen van de lasten op inkomen uit arbeid zou leiden tot hogere netto inkomens, maar ook tot lagere overheidsinkomsten. Die lagere overheidsinkomsten moeten vervolgens gecompenseerd worden door andere belastingen te verhogen en/of door te bezuinigen op bepaalde publieke uitgaven.

Een tweede mogelijkheid om meer nettoloon te genereren zonder hogere werkgeverslasten, is dat sociale partners secundaire en tertiaire arbeidsvoorwaarden versoberen om zo de primaire arbeidsvoorwaarden te verruimen. Het kabinet denkt graag constructief mee over potentiële oplossingen, maar het is niet primair aan het kabinet om te besluiten c.q. te onderzoeken hoe sociale partners de totale loonkosten verdelen in primair loon en andere componenten.

Vraag 51

De Tweede Kamer heeft bij de behandeling van de Wet arbeidsmarkt in balans (Wab) aandacht gevraagd voor specifieke knelpunten voor seizoensarbeid zoals de hoge Werkloosheidswet (WW-)premie, wat is de stand van de uitwerking van deze motie Wiersma/Heerma (Kamerstuk 35 074, nr. 46)?

Antwoord 51

Het vorige kabinet heeft in november 2021 per brief uw Kamer geïnformeerd over de voortgang op het uitwerken van de motie Wiersma/ Heerma (Kamerstukken II 2021/22, 26 448, nr. 662). In deze brief wordt uitgelegd dat een uitzondering op de hoge WW-premie voor seizoensarbeid niet uitvoerbaar is, en is aangekondigd dat samen met sociale partners en de uitvoering een alternatieve route wordt verkend.

Een alternatieve route zoals subsidie voor werkgevers is verkend maar blijkt niet haalbaar, onder andere vanwege staatsteunregels. Ook bestaat het risico op ontwijking van de hoge WW-premie door tijdelijk werk aan te merken als seizoensarbeid. Daarmee zou een subsidietraject het beleidsdoel van premiedifferentiatie in de WW kunnen ondermijnen: het stimuleren van vaste contracten waardoor werknemers meer zekerheid hebben. De Minister van SZW heeft binnenkort een vervolggesprek met werkgeversorganisaties.

Vraag 52

Er is een groot verschil in loonkosten tussen Nederland en buurlanden, waar o.a. fruitteeltsector mee te maken heeft; kunt u een vergelijkend overzicht geven van de loonkosten van seizoensarbeid tussen Nederland en ons omringende landen?

Antwoord 52

Het is niet eenvoudig om iets te zeggen over verschillen in loonkosten tussen Nederland en ons omringende landen. De loonkosten worden beïnvloed door veel verschillende factoren, waaronder de wet- en regelgeving in andere lidstaten en verschillen in belasting- en pensioenstelsels.

Ook de premiekosten zijn van invloed op de loonkosten voor werknemers. Op basis van de Europese coördinatieverordening sociale zekerheid kan een gedetacheerde werknemer - onder voorwaarden - voor maximaal 24 maanden sociaal verzekerd blijven in het zendende land. Indien de werkgeverspremies in het zendende land lager zijn dan in Nederland, zijn de loonkosten voor de betreffende werknemer lager. Tegelijkertijd kunnen hier extra kosten voor het verblijf in Nederland tegenover staan, zoals huisvesting, vervoer en compensatie voor de hogere kosten van levensonderhoud.

Vraag 53

Hoeveel mensen hebben een beschutte werkplek via het Sociale werkvoorziening (Sw-)bedrijf? Kan cijfermatig worden aangegeven hoe de ontwikkeling van het totaal aantal beschutte werkplekken van de afgelopen 5 jaar verloopt? Wat zijn de meest recente cijfers over gerealiseerde beschutte werkplekken per gemeente?

Antwoord 53

Eind juni 2022 waren er 7.421 personen werkzaam op een beschutte werkplek. Eind 2021 waren dat 6.767 mensen (Bron: UWV, dashboard beschut werk). Uit de sectorinformatie van Cedris, waar 85% van de sociaal ontwikkelbedrijven aan heeft bijgedragen, blijkt dat van deze groep in 2021 in ieder geval 5.600 mensen een dienstverband hadden bij/via een sociaal ontwikkelbedrijf (Bron: Sectorinformatie Cedris 2021). Naar verwachting is dit aantal op dit moment hoger. Enerzijds omdat het aantal beschutte werkplekken sinds december 2021 is toegenomen. Anderzijds omdat eind 2021 15% van de sociaal ontwikkelbedrijven niet heeft deelgenomen aan de uitvraag voor de sectorinformatie van Cedris.

Ontwikkeling van het aantal werkzame personen

De ontwikkeling van het aantal werkzame personen met een geldige indicatie beschut werk is sinds 2018 als volgt:

Realisatiecijfers

Op verzoek van SZW publiceert UWV elk kwartaal via een openbaar dashboard de cijfers over beschut werk. Het gaat hierbij om het aantal aanvragen, positieve adviezen en mensen met een positief advies die aan het werk zijn. Deze cijfers worden op het niveau van de arbeidsmarktregio gepresenteerd omdat bij kleine aantallen per gemeente het risico bestaat op herleidbaarheid van gegevens naar personen. Dit is uit privacy overwegingen niet toegestaan. Zie voor de actuele realisatiecijfers de eerder in dit antwoord vermelde hyperlink.

Vraag 54

Hoeveel mensen zitten er momenteel in een schuldregeling in een Minnelijke schuldsanering natuurlijke personen (Msnp-)traject?

Antwoord 54

Onder schuldregeling vallen twee vormen: saneringskrediet en schuldbe-middeling. Beide lopen meestal drie jaar. Bij een saneringskrediet worden de schuldeisers aan de voorkant afbetaald, waardoor er nog maar een schuldeiser overblijft, namelijk de verstrekker van het saneringskrediet. Bij schuldbemiddeling wordt het maandelijks door de schuldenaar afgeloste bedrag gespaard en jaarlijks uitgekeerd aan de schuldeisers. Volgens het Jaarverslag NVVK 2021 (financiële hulpverleners) zijn in 2021 9.298 saneringskredieten en 6.613 schuldbemiddelingen afgesloten. Volgens het CBS waren uitgaande van de gegevens van het Bureau Krediet Registratie op 1 januari 2021 in totaal 39.060 huishoudens met een schuldregeling geregistreerd (CBS, Schuldenproblematiek in beeld).

Vraag 55

Op welke manier kan werktijdverkorting sectoraal worden ingezet, in sectoren die kampen met hoge energielasten en daardoor wisselende arbeid hebben, om «leegloop» te voorkomen?

Antwoord 55

Met de regeling werktijdverkorting (wtv) kunnen werkgevers bij minder werk als gevolg van een calamiteit de arbeidsuren van werknemers tijdelijk eenzijdig naar beneden bijstellen. Het moet gaan om kortdurende omstandigheden die niet tot het reguliere ondernemersrisico behoren, zoals brand, overstroming of blikseminslag.

Minder werk als gevolg van hogere energielasten, bijvoorbeeld omdat de ondernemer besluit de productie tijdelijk af te slanken, komt niet voor werktijdverkorting in aanmerking. De hogere energieprijzen betreffen gewijzigde marktomstandigheden en de gevolgen hiervan vallen doorgaans onder het reguliere ondernemersrisico. Zodoende gaat het niet om buitengewone omstandigheden in de zin van de wtv-regeling. De hogere energieprijzen leiden ook niet onmiddellijk tot een vermindering van bedrijvigheid: er is geen sprake van een directe relatie. Het mitigeren van hoge kosten in energie middels een regeling (c.q. arbeidsrechtelijk instrument) die het mogelijk maakt de arbeidsuren van werknemers naar beneden bij te stellen ligt niet voor de hand.

Daarnaast is op dit moment niet bekend hoelang de situatie zal duren, maar de verwachting is dat de energieprijzen langdurig hoger zijn. De wtv is bedoeld om een kortdurende vermindering (maximaal 24 weken) van bedrijvigheid op te vangen en zodoende ook niet geschikt voor structurele problematiek. De wtv-regeling is een instrument om ontslagen te voorkomen bij tijdelijke vermindering van werk. Voor inzet in geval van structurele problematiek is de wtv niet geschikt.

Bedrijven die te kampen hebben met (gevolgen van) de hogere energieprijzen kunnen, wanneer zij aan de voorwaarden voldoen, een beroep doen op de regeling Tegemoetkoming Energiekosten (TEK) van het Ministerie van EZK.

Vraag 56

Er komt een franchise voor werkgeverslasten, wanneer verwacht u met het uitwerken van de afspraak te beginnen?

Antwoord 56

Zie het antwoord op vraag 49.

Vraag 57

Hoe kan de werkgeverswig verkleind worden?

Antwoord 57

Zie het antwoord op vraag 50.

Vraag 58

Ziet u mogelijkheden om werkgeverslasten te verkleinen nu de nettolonen omhoog gaan?

Antwoord 58

Zie het antwoord op vraag 50.

Vraag 59

Hoe worden mensen die aan de kant staan of een minder sterke positie op de arbeidsmarkt hebben geholpen om de kansen die de krapte op de arbeidsmarkt biedt te benutten?

Antwoord 59

Het kabinet heeft de ambitie om meer mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt naar werk te begeleiden. De krapte biedt daartoe veel kansen. Mensen die een uitkering krijgen van UWV of gemeenten kunnen bij die instantie terecht voor begeleiding bij het vinden van een nieuwe baan. De begeleiding hangt af van de ondersteuningsbehoefte van de werkzoekende en de kosten moeten passen binnen de beschikbare financiële ruimte. Mogelijkheden zijn onder andere: coachingsgesprekken, (sollicitatie-)trainingen, workshops, scholing, werkervaringsplaatsen et cetera. Ook niet-uitkeringsgerechtigde werkzoekenden kunnen bij gemeenten terecht voor begeleiding naar werk. Indien andere vormen van ondersteuning nodig zijn, dan kan aanvullende dienstverlening via het Regionaal Mobiliteitsteam worden ingezet. Om de mismatches tussen wat werkgevers zoeken en wat werkzoekenden kunnen bieden te verminderen loopt dit jaar het actieplan «Dichterbij dan je denkt». We geven daarmee regionaal en landelijk een impuls aan de matching van werkgevers en werkzoekenden door onder andere werkgevers ertoe aan te zetten op een ander manier te werven, zoals via open hiring, jobcarving en praktijkleren in het MBO (Kamerstukken II 2021/22, 29 544, nr. 1094).

Vraag 60

Hoe komt de inzet van het kabinet op een Leven Lang Ontwikkelen (LLO) terug in een intensivering van de beschikbare middelen op een LLO?

Antwoord 60

In de Kamerbrief Beleidslijnen Leven Lang Ontwikkelen van 23 september jl. (Kamerstukken II 2022/23, 30 012 nr. 147) spreekt het kabinet de ambitie uit de leer- en ontwikkelcultuur te stimuleren, de trend van stagnerende deelname aan scholing en training te keren en te streven naar verhoging van de scholingsdeelname. In deze brief is uitgewerkt hoe het kabinet circa € 1,2 miljard tussen 2022 en 2027 investeert langs drie samenhangende beleidslijnen om mensen, bedrijven en opleiders te stimuleren hun rol te pakken in LLO. Het enkel beschikbaar stellen van budget voor scholing is onvoldoende om te zorgen dat daadwerkelijk meer werkenden investeren in hun loopbaan en ontwikkeling. In de brief wordt daarom ook toegelicht dat met een programmatische aanpak bedrijven en organisaties actief gestimuleerd en gefaciliteerd worden om de leercultuur in hun bedrijf of organisatie te verbeteren.

Vraag 61

Welke onorthodoxe maatregelen om personeelstekorten terug te dringen heeft het kabinet in overweging of reeds aangekondigd?

Vraag 62

Welke onorthodoxe maatregelen onderzoekt het kabinet om personeelstekorten terug te dringen?

Vraag 63

«Het kabinet onderzoekt, in aanvulling op bovenstaande acties, onorthodoxe maatregelen om personeelstekorten terug te dringen», wat voor maatregelen zouden dit zijn? Zouden ze onorthodox zijn vanwege de hoeveelheid geld die het kost of de inhoud van de maatregel?

Antwoord 61, 62 en 63

In de kraptebrief, afgelopen juni aan uw Kamer verzonden (Kamerstukken II 2021/22, 29 544, nr. 1115), heeft het kabinet aangekondigd hoe de aanpak om personeelstekorten terug te dringen eruitziet. Deze aanpak bestaat uit de volgende zes lijnen:

• 1. 

  Stimuleren van technologie- en procesinnovatie;

• 2. 

  Inzet op arbeidsaanbod;

• 3. 

  Verbeteren van de match;

• 4. 

  Stimuleren van meer uren werken;

• 5. 

  Inzet op leven lang ontwikkelen;

• 6. 

  Verbeteren aansluiting initieel onderwijs en arbeidsmarkt.

Sommige maatregelen in deze aanpak zijn reeds bekend en passen in voorgenomen beleidsopties. Andere maatregelen zijn nieuw. Deze maatregelen vormen samen de basis om het krapteprobleem aan te pakken. Daarnaast zijn de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs en de Minister voor Langdurige Zorg en Sport bezig met het onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om een voltijdsbonus of een meerurenbonus te implementeren voor hun sectoren (zie antwoord op vraag 134).

Ook wordt binnenkort een brief aan de Kamer gestuurd waarin beschreven zal worden welke kraptemaatregelen het kabinet nader uitwerkt. Deze maatregelen worden verder onderzocht op uitvoeringscon-sequenties, juridische haalbaarheid, effectiviteit, doelmatigheid en dekkingsmogelijkheden. Daarvoor is nader overleg met de sociale partners en (onderwijs)organisaties nodig. Op basis van de uitkomsten van de nadere uitwerking wordt er bij de voorjaarsbesluitvorming besloten over eventuele implementatie van verdergaande maatregelen.

De mate waarin de maatregel onorthodox is, is afhankelijk van de verwachte impact en maatschappelijke of politieke gevoeligheid van de maatregel - niet het daaraan te hangen bedrag.

Vraag 64

Hoe worden mensen die voorheen niet of nauwelijks recht hadden op begeleiding geïnformeerd over het feit dat ook zij geholpen kunnen worden door RMT's?

Antwoord 64

We zien dat in toenemende mate de communicatie van de RMT's gericht is op het bereiken van mensen die voorheen niet of onvoldoende geholpen en ook moeilijk bereikt konden worden. Denk aan werkenden die met ontslag worden bedreigd, ZZP-ers die geen werk meer hebben en werkzoekende werklozen zonder uitkering. De RMT's van Friesland, Groningen en Drenthe zijn bijvoorbeeld met hun campagne Het Noorden Werkt Door! succesvol in het bereiken van deze mensen. Het RMT Rivierenland start in november een vergelijkbare campagne. Daarnaast maken alle RMT's zoveel mogelijk gebruik van het regionaal netwerk om deze mensen te bereiken. Dit gebeurt bijvoorbeeld via wijkteams, jongerenloketten en de gemeentelijke loketten die bijstand verlenen aan zelfstandigen. Het RMT van Zuid-Kennemerland en IJmond heeft bakfietsen aangeschaft om zelf de wijken in te trekken. De geleerde lessen worden tussen de RMT's gedeeld. Zo worden in november in samenwerking met het actieprogramma Dichterbij Dan Je Denkt twee webinars voor professionals georganiseerd over wijkgericht werken en informatiecampagnes. Deze investeringen betalen zich uit. Inmiddels behoort het grootste deel van de RMT-klanten tot de mensen die voorheen niet of onvoldoende geholpen konden worden en moeilijk bereikbaar waren.

Vraag 65

Via welke concrete stappen borgt het programma «Verdere integratie op de arbeidsmarkt» verbetering van de arbeidsmarktpositie van statushouders?

Antwoord 65

Het kabinet wil dat we ons als samenleving nog meer inzetten om de groep statushouders een betere plek op de arbeidsmarkt te geven. Dit vraagt om een actieve houding van overheden, instanties, werkgevers, statushouders zelf en maatschappelijke organisaties. Het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt (VIA) is eind vorig jaar met 20 landelijke (koepel-)organisaties uitgewerkt tot de Werkagenda VIA. Met deze Werkagenda worden de lessen uit het programma VIA toegepast, uitgebreid en verspreid door werkgevers, gemeenten, UWV, het onderwijsveld en maatschappelijke organisaties. Met betrokken partijen en statushouders wordt zo gezamenlijk werk gemaakt van het versnellen en verbeteren van de participatie van deze groep. Zodat zij echt een goede en duurzame plek op arbeidsmarkt kunnen krijgen. Denk aan het opzetten van een matchingsplatform voor statushouders en werkgevers, het stimuleren van meer leerwerktrajecten in tekortsectoren en het uitwisselen van kennis tussen werkgevers en uitzenders over het in dienst nemen van statushouders. In het eerste kwartaal van 2023 zal de Minister van SZW uw Kamer berichten over de verdere concrete stappen die hierin samen met betrokken partijen worden gezet, zoals ook verzocht via de Motie Aartsen (Kamerstukken II 2022/23, 32 824, nr. 373).

Vraag 66

In hoeverre is tot nu toe gebruik gemaakt van RMT's door statushouders? Wat zijn de ervaringen?

Antwoord 66

RMT's bieden extra ondersteuning aan werkzoekenden om ze snel en gericht naar ander werk te begeleiden. Deze dienstverlening is aanvullend op de reguliere dienstverlening vanuit gemeenten en/of het UWV. Hierbij stellen ze de klant centraal, betrekken ze zijn of haar mogelijkheden en is er budget inzetbaar voor scholing of een andere interventie. Hieronder vallen ook taaltraining en matching, interventies waarvan is aangetoond dat deze extra effectief zijn voor mensen met een migratieachtergrond, waaronder ook statushouders. RMT's hebben ervaring met het begeleiden van statushouders, daarvoor benutten zij hun netwerk in de regio.

Vraag 67

Hoeveel Nederlands als tweede taal (NT2-)docenten (in fte) zijn er momenteel werkzaam in de inburgering?

Antwoord 67

Het is niet bekend hoeveel Nt2-docenten, uitgedrukt in fte's, momenteel werkzaam zijn in de inburgering. Er zijn bij Blik op Werk circa 250 Nt2-docenten geregistreerd voor het keurmerk Inburgering. Het is niet bekend hoeveel uur per week deze docenten in de inburgering werkzaam zijn. Daarnaast staan in het beroepsregister van de Beroepsvereniging voor docenten Nederlands als tweede taal circa 2.400 Nt2-docenten, waarvan een onbekend deel actief is en een deel niet-actief. Docenten kunnen in beide registers staan.

Vraag 68

Hoeveel opleidingsplekken voor NT2-docenten zijn er op jaarbasis beschikbaar?

Antwoord 68

Voor het studiejaar 2021/2022 (periode najaar 2021-zomer 2022) waren in totaal circa 500 opleidingsplaatsen voor Nt2-docenten beschikbaar, zo blijkt uit een inventarisatie van de Beroepsvereniging voor docenten Nederlands als tweede taal. Ongeveer tweederde hiervan betrof reguliere opleidingsplaatsen bij hogescholen, universiteiten en een private instelling verspreid over het land, maar voornamelijk in de Randstad. In de overige gevallen ging het om in company opleidingsplaatsen bij de (beoogd) werkgever. Voor het studiejaar 2022/2023 is op dit moment nog geen compleet overzicht van het aantal opleidingsplaatsen beschikbaar.

Vraag 69

Hoe is de regionale spreiding van opleidingsplekken voor NT2-docenten? Antwoord 69

Zie het antwoord op vraag 68.

Vraag 70

Hoelang werkt een NT2-docent gemiddeld in de inburgering?

Antwoord 70

Hier is geen statistiek over bekend.

Vraag 71

Op welke termijn wordt de seniorenkansenvisie naar de Kamer gestuurd? Antwoord 71

De Seniorenkansenvisie wordt voor de begrotingsbehandeling naar de Kamer gestuurd.

Vraag 72

«Mensen die aan het werk willen, of hun huidige baan dreigen te verliezen, kunnen naar een regionaal mobiliteitsteam», uit evaluatie van Perspectief op Werk (PoW) is gebleken dat niet iedereen weet dat RMT's bestaan en of ze iets voor hen kunnen betekenen, is er geld uitgetrokken om de vindbaarheid van deze teams te vergroten?

Antwoord 72

SZW heeft een communicatietoolkit gemaakt met onder meer een kernboodschap en basisverhaal waarmee de RMT's zelf hun communicatie richting werkzoekenden verder konden inrichten. De RMT's hebben hiervoor middelen gekregen. In het najaar van 2021 is een landelijke campagne geweest en zijn alle regionale teams aangesloten op de website www.hoewerktnederland.nl. We zien dat gaandeweg de bekendheid van de RMT's toeneemt. RMT's zijn zich bewust dat naast regionale campagnes, ook het regionale netwerk, mond-tot-mond reclame en wijkgericht werken bijdragen aan de vindbaarheid van de teams. Nu de tijdelijke regeling van de RMT's voor 2023 wordt verlengd naar verwachting, kunnen de arbeidsmarktregio's hier nog meer in investeren.

Vraag 73

Wat zijn de koopkrachtverwachtingen voor 2023 wanneer deze worden aangepast aan mogelijk aanhoudende hoge inflatie van 8% zoals door het Internationaal Monetair Fonds (IMF) voorspeld, graag door kabinet gepresenteerde koopkrachttabel aanpassen aan 8% inflatie?

Antwoord 73

Inflatieramingen zijn op dit moment zeer volatiel. Kleine verschillen in methoden en de peildatum van energieprijzen kunnen tot grote verschillen in uitkomst leiden. Het tijdelijk prijsplafond biedt huishoudens in 2023 zekerheid over de hoogte van hun energieprijzen, zij worden zo niet meer geraakt door een belangrijk deel van de prijsvolatiliteit.

Als blijkt dat de inflatie komend jaar toch hoger uitvalt, dan heeft dit gevolgen voor de koopkrachtstijging in 2023. De mate waarin dit gebeurt is op voorhand niet te zeggen, omdat er bij een hogere inflatie ook een snellere stijging van lonen kan volgen. Als de inflatie meer toeneemt dan de loonontwikkeling, zal de koopkrachtverwachting lager uitkomen. Bij de CEP-raming in maart 2023 publiceert het CPB nieuwe actuele koopkracht-verwachtingen.

Vraag 74

Hoe heeft het percentage huishoudens in armoede en het percentage kinderen die opgroeien in armoede zich ontwikkeld vanaf 2010?

Antwoord 74

Uit de ramingen die het CPB in samenwerking met het SCP heeft gemaakt voor de periode 2021-2023, blijkt dat de armoede in 2021 vrijwel gelijk is aan die in 2020; er is sprake van een stijging met 0,1 procentpunt. Geraamd wordt dat in 2022 de armoede stijgt naar 6,7% van de bevolking. Door extra koopkrachtmaatregelen wordt geraamd dat het aantal mensen dat in 2023 in armoede verkeert afneemt. Het gaat dat jaar naar schatting om ruim 830.000 mensen (4,9%). De armoede onder kinderen ligt over het algemeen hoger dan de totale armoede in Nederland. Geraamd wordt dat 6,7% van de kinderen in armoede leeft in 2023. (kennisnotitie Armoede ramingen september 2022)

Kan een overzicht gegeven worden van alle additionele inkomensonder-steuningsmaatregelen die over 2022 en 2023 getroffen zijn, de kosten die daarmee gemoeid zijn en de totale kosten van deze maatregelen?

Vraag 76

Kan een overzicht gegeven worden van alle additionele inkomensonder-steuningsmaatregelen die over 2022 en 2023 getroffen zijn waarop studenten recht hebben?

Antwoord 75 en 76

Onderstaande tabellen geven een overzicht van alle additionele inkomensmaatregelen die over 2022 en 2023 zijn getroffen, inclusief de kosten die daarmee gemoeid zijn. Daarbij is per maatregel aangegeven of studenten aanspraak maken op de maatregel.

¹ Het budgettair beslag van de maatregelen heeft uitsluitend betrekking op de jaren 2022 en 2023. Daarom wijken de bedragen soms af van de bedragen die eerder in Kamerbrieven is gecommuniceerd. Zo is er € 500 miljoen uitgetrokken voor een hogere uitwonende beurs voor studenten, waarvan € 12 miljoen neerslaat in 2023 en het resterende bedrag in latere jaren.

¹    Het budgettair beslag van de maatregelen heeft uitsluitend betrekking op de jaren 2022 en 2023. Daarom wijken de bedragen soms af van de bedragen die eerder in Kamerbrieven is gecommuniceerd. Zo is er € 500 miljoen uitgetrokken voor een hogere uitwonende beurs voor studenten, waarvan € 12 miljoen neerslaat in 2023 en het resterende bedrag in latere jaren.

²    Het budgettair beslag van het tijdelijk prijsplafond voor energie in 2023 is nog zeer onzeker, en hangt af van de ontwikkeling van de marktprijzen voor gas en elektriciteit.

Vraag 77

Wat zijn de financiële consequenties voor een eenpersoonshuishouden, eenouderhuishouden en een huishouden met één of twee kinderen van alle additionele inkomensondersteuningsmaatregelen die over 2022 en 2023 zijn getroffen? Kan hiervan een overzicht gegeven worden voor de inkomensgroepen sociaal minimum en 130% sociaal minimum?

Antwoord 77

Onderstaande tabellen tonen de financiële gevolgen van de inkomensondersteuning in 2022 en 2023 voor de gevraagde huishoudtypes.

Hierbij passen de volgende kanttekeningen:

• - 

  De inkomensgrenzen voor de energietoeslag worden gemeentelijk bepaald. In dit voorbeeld is uitgegaan van inkomensgrens van 120% van het netto sociaal minimum. De precieze inkomensgrenzen verschillen per gemeente.

• - 

  Bij de voorbeelden op het sociaal minimum is verondersteld dat deze huishoudens een bijstandsuitkering ontvangen. Voor huishoudens met een inkomen van 130% van het bruto sociaal minimum is verondersteld dat zij werken. Bij een paar is dit bruto inkomen in gelijke mate verdeeld over beide partners.

• - 

  Deze berekening toont alleen inkomensondersteuning. De gevolgen van de stijgende energierekening zijn in beide jaren sterk gedempt via maatregelen die direct toezien op de energierekening, bijvoorbeeld door verlaging van de energiebelasting en het lagere btw-tarief op de energierekening en het prijsplafond. De precieze gevolgen hiervan zijn afhankelijk van de hoogte van de energierekening, dit kan sterk verschillen voor de getoonde huishoudens. In de brief over de uitwerking van het tijdelijk prijsplafond worden de effecten voor verschillende huishoudens gegeven (Kamerstukken II 2022/23, 36 200, nr. 77).

De berekeningen laten zien dat met name de energietoeslag, verhoging van het wettelijk minimumloon (WML) en het kindgebonden budget ervoor zorgen dat de inkomens van huishoudens stijgen.

De alleenstaande ouder in de onderste tabel betaalt geen belasting doordat deze recht heeft op de inkomensafhankelijke combinatiekorting. Verhoging van de arbeidskorting en verlaging van het tarief eerste schijf worden door dit huishouden daarom niet verzilverd. Daartegenover staat dat het voordeel van de WML-stijging sterker doorklinkt doordat hier minder belasting over wordt betaald door dit huishouden.

Tabel Extra inkomensondersteuning voor huishoudens met een bijstandsuitkering (afgerond op € 10)

Tabel Extra inkomensondersteuning voor huishoudens op 130% van bruto sociaal minimum (afgerond op € 10)

Vraag 78

Hoeveel Nederlanders en hoeveel huishoudens geven aan moeite te hebben met rondkomen?

Antwoord 78

In Materiële Welvaart in Nederland 2022 heeft het CBS de nieuwste gegevens over de financiële situatie van huishoudens en personen in Nederland gepresenteerd. In 2021 kwam 7% van de huishoudens naar eigen zeggen (zeer) moeilijk rond van het inkomen. Sinds 2013 daalde dit percentage. Deze daling was ook zichtbaar in de jaren 2020 en 2021. Door de lockdowns veranderde het bestedingspatroon van huishoudens waardoor er vaak meer geld overbleef om de gebruikelijke noodzakelijke uitgaven te kunnen betalen. Huishoudens met een laag inkomen kunnen vaker niet rondkomen dan huishoudens met een midden tot hoog inkomen.

In het eerste kwartaal van 2022 ging 30% van de bevolking van 15 jaar of ouder er in het eerste kwartaal van 2022 van uit dat de financiële situatie van zijn huishouden het komende jaar zal verslechteren. Begin 2021 was dat nog 16%. (https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2022/26/meer-mensen-verwachten-verslechtering-van-hun-financiele-situatie)

Vraag 79

Hoeveel Nederlanders en hoeveel huishoudens hebben te maken met problematische schulden?

Antwoord 79

Op 1 oktober 2021 had 7,6% van de Nederlandse huishoudens geregistreerde problematische schulden. Dit zijn in totaal 620.040 huishoudens. (Bron: Schuldenproblematiek in beeld (cbs.nl))

Vraag 80

Hoeveel Nederlanders en hoeveel gezinnen (inclusief percentage) geven aan moeite te hebben met het betalen van de huur, de boodschappen en de energierekening, graag uitgesplitst per onderwerp?

Antwoord 80

Het CBS geeft inzicht in het aandeel huishoudens dat financiële beperkingen ondervindt in 2021 (https://www.cbs.nl/nl-nl/cijfers/detail/ 82253NED). Aangezien deze cijfers over 2021 gaan realiseren we ons dat deze cijfers inmiddels niet meer representatief kunnen zijn.

7% van de particuliere huishoudens ervoer in 2021 de maandelijkse woonkosten als een zware last. 2% van de huishoudens heeft de afgelopen 12 maanden om financiële redenen een achterstand gehad in de betaling van de hypotheek of huur.

2% van de huishoudens had onvoldoende geld voor een warme maaltijd om de andere dag. 14% van de huishoudens had onvoldoende geld voor het regelmatig kopen van nieuwe kleding. 31% van de huishoudens gaf aan niet voldoende geld te hebben voor in ieder geval één van de volgende zaken: een warme maaltijd om de andere dag, het regelmatig kopen van nieuwe kleding, het verwarmen van het huis, het vervangen van versleten meubels, het te eten vragen van familie/kennissen, jaarlijks een week vakantie of onverwachte noodzakelijke uitgaven.

3% van de huishoudens had in 2021 niet voldoende geld om het huis goed te verwarmen.

1% van de huishoudens had in de afgelopen 12 maanden om financiële redenen een achterstand gehad in de betaling van de elektriciteit-, water-of gasrekeningen.

Vraag 81

Hoeveel werkende armen kent Nederland?

Antwoord 81

In de kennisnotitie van het SCP met de armoederamingen van september

2022    wordt geraamd dat er in 2023 ruim 170.000 huishoudens met werkenden in armoede zijn, tegenover ongeveer 134.000 huishoudens met uitkeringsgerechtigden.

In 2017 waren er iets meer dan 666.000 volwassenen met een inkomen onder het niet-veel-maar-toereikendcriterium. Bijna 220.000 van hen hadden betaald werk als belangrijkste eigen inkomensbron. Werkenden vormden een derde van de totale groep arme volwassenen (SCP,

Armoede in kaart 2019).

Vraag 82

Hoe groot is het bedrag dat Nederland in 2023 ontvangt uit het Europees Sociaal Fonds? Welk percentage hiervan gaat naar de voedselbanken?

Antwoord 82

Nederland ontvangt uit het ESF+ in de programmaperiode 2021-2027 een budget van ruim € 413 miljoen. Hoeveel Nederland in het kalenderjaar

2023    ontvangt uit het ESF+ is nog niet bekend, want dit is afhankelijk van de realisatie van de projectkosten die SZW declareert bij de Europese Commissie. Van het totale ESF+ budget van € 413.757.776 is een budget van € 15.803.219 gereserveerd voor voedselhulp en materiële steun aan de meest behoeftigen in Nederland (3,8% van het totale programmabudget). Via een open call wordt een uitvoerder gekozen voor dit onderdeel. Tussen 3 oktober en 18 november kunnen organisaties zonder winstoogmerk een projectplan indienen voor voedselhulp, materiële hulp en begeleidende maatregelen in heel Nederland voor het volledige budget van € 15,8 miljoen voor de gehele programmaperiode ESF+.

Vraag 83

Hoe heeft de verhouding van de verschillende bestuursmodellen rond de governance van pensioenfondsen zich in de afgelopen jaren ontwikkeld en wat is de verwachting voor de ontwikkeling in de komende jaren?

Antwoord 83

Het aantal pensioenfondsen met een paritair bestuur daalt. Aangezien de afgelopen jaren ook het aantal pensioenfondsen is gedaald, leidt dit niet één op één tot een toename van het aantal pensioenfondsen met een ander bestuursmodel (zie onderstaande tabel). Het aantal pensioenfondsen dat een ander bestuursmodel kent dan het paritaire bestuursmodel, is de afgelopen jaren redelijk stabiel gebleven. Het kabinet heeft niet de indruk dat de komende periode grote wijzigingen hierin te verwachten zijn.

Tabel: Ontwikkeling bestuursmodellen pensioenfondsen

Bron: https://www.dnb.nl/statistieken (2022)

Vraag 84

Wat is de verhouding tussen de Regeling Vervroegd Uittreden (RVU-)component en de LLO-component van de MDIEU? Hoe heeft deze zich in de afgelopen jaren ontwikkeld en naar welke verhouding streeft het kabinet?

Antwoord 84

Tot nu toe hebben twee subsidieaanvraagtijdvakken opengestaan voor sectorale activiteitenplannen. In zowel 2021 als 2022 was ruim 60% van de subsidie bestemd voor RVU's en bijna 40% voor duurzame inzetbaarheid. De helft van de activiteitenplannen bevat beide componenten en de andere helft bevat alleen investeringen in duurzame inzetbaarheid. Het kabinet hanteert geen streefcijfers voor de verhouding tussen RVU en duurzame inzetbaarheid, alleen een maximum: per aanvraag mag ten hoogste 75% van de subsidie besteed worden aan regelingen voor vervroegd uittreden.

Vraag 85

Hoe kunnen zelfstandigen die zich vrijwillig kunnen aansluiten bij een tweede-pijler-pensioenfonds meepraten bij het pensioenfonds? Vereist de mogelijkheid tot vrijwillige aansluiting dat de governance opnieuw tegen het licht wordt gehouden zodat alle betrokkenen kunnen meepraten?

Antwoord 85

Een pensioenregeling dient aan te sluiten bij de wensen en behoeften van zelfstandigen. In het ontwerpbesluit experimenten pensioenregeling voor zelfstandigen - op dit moment aan de Tweede Kamer overgelegd tot en met 3 november 2022 (voorhang) - wordt daarom voorgeschreven dat zelfstandigenorganisaties betrokken moeten worden bij de vormgeving van het experiment. Dit betekent dat sociale partners en werkgevers in overleg treden met zelfstandigenorganisaties over hoe de pensioenregeling voor zelfstandigen eruit zou moeten komen te zien, dan wel in overleg treden over het openstellen van een bestaande pensioenregeling van de werknemers. Die betrokkenheid van zelfstandigenorganisaties kan worden gevonden in centrale dan wel sector- of ondernemingspecifieke zelfstandigenorganisaties.

In het kader van de experimenten worden er geen aanvullende regels voorgeschreven ten behoeve van de medezeggenschap van zelfstandigen tijdens de deelname aan een pensioenregeling in de tweede pijler. In een paritair, gemengd en omgekeerd gemengd bestuursmodel nemen zowel vertegenwoordigers van werknemers, werkgevers en pensioengerechtigden zitting. De verplichting om vertegenwoordigers namens zelfstandigen in het bestuur op te nemen, wordt voor de experimenten niet haalbaar geacht. Het gaat hier immers om kortdurende experimenten. Bovendien dient het bestuur altijd alle belangen - ook die van zelfstandigen - evenwichtig mee te wegen en worden zelfstandigen bij de vormgeving van de pensioenregeling reeds betrokken. Tot slot geldt dat tijdens de deelname aan de pensioenregeling zelfstandigen zich kwalificeren als deelnemers en op basis daarvan zitting zouden kunnen nemen in het verantwoordingsorgaan.

Vraag 86

Wat is de voortgang van de Wet bedrag ineens?

Antwoord 86

Tijdens de behandeling van het wetsvoorstel bedrag ineens, RVU en verlofsparen in de Eerste Kamer op 12 januari 2021 (Handelingen I 2020/2021, nr. 18, item 6, p. 37) is - mede naar aanleiding van de motie Oomen-Ruijten c.s. (Kamerstukken I 2020/21, 35 555, H) - toegezegd de beoogde inwerkingtredingsdatum van het keuzerecht bedrag ineens op te schuiven, zodat pensioenuitvoerders meer tijd hebben om hun voorbereiding ten aanzien van dit keuzerecht zorgvuldig in te richten. Daarnaast is aangegeven deze extra tijd te gebruiken om met pensioenuitvoerders te bekijken welke aanpassingen noodzakelijk zijn om de uitvoerbaarheid van de mogelijkheid om de uitbetaling van het bedrag ineens uit te stellen en te verbeteren. In het Wetsvoorstel «herziening bedrag ineens» dat op 29 juni 2022 bij de Tweede Kamer is ingediend worden enkele aanpassingen voorgesteld waarmee uitvoering wordt gegeven aan de eerdergenoemde motie. De vaste commissie voor Sociale Zaken en Werkgelegenheid van de Tweede Kamer heeft op 8 september 2022 een verslag uitgebracht over het Wetsvoorstel «herziening bedrag ineens». De nota naar aanleiding van het verslag wordt op korte termijn naar de Tweede Kamer verstuurd. De beoogde inwerkingtredingsdatum van het keuze-recht is 1 juli 2023.

Vraag 87

Wat houden de investeringen in MDIEU precies in en waar komt het geld terecht?

Antwoord 87

De MDIEU biedt subsidie aan sectoren die erin investeren dat hun werkenden gezond werkend het pensioen weten te bereiken. Naast subsidie voor investeringen op het gebied van duurzame inzetbaarheid is binnen de MDIEU-regeling ook subsidie beschikbaar om werknemers die het werk niet volhouden eerder uit te laten treden. Samenwerkingsverbanden van werkgevers en werknemers kunnen 50% subsidie ontvangen op de investeringen in duurzame inzetbaarheid en 25% op regelingen voor vervroegd uittreden.

Investeringen in duurzame inzetbaarheid kunnen betrekking hebben op de volgende thema's:

• A. 

  het bevorderen van gezond, veilig en vitaal werken;

• B. 

  het bevorderen van goed werkgeverschap en goed opdrachtgever-schap;

• C. 

  het stimuleren van een leven lang ontwikkelen en arbeidsmobiliteit van werkenden; en

• D. 

  het bevorderen van bewustwording en van de eigen regie van werkenden op hun loopbaan.

Voorbeelden van subsidiabele activiteiten zijn te vinden op de Menukaart MDIEU-regeling.

Tot nu toe hebben 53 sectoren subsidie ontvangen voor MDIEU-activiteitenplannen. Een overzicht hiervan is te vinden op de website van Uitvoering van Beleid: Beschikte projecten.

Vraag 88

Wat zijn de gevolgen voor de toegankelijkheid voor de kinderopvang van de personeelstekorten op dit moment en hoe zorgt het kabinet ervoor dat de toegankelijkheid van de kinderopvang op alle plekken geborgd is?

Antwoord 88

In de brief van 5 september 2022 heeft de Minister van SZW met uw Kamer gedeeld dat er op dit moment een tekort is van bijna 5.000 werknemers in de kinderopvang (Kamerstukken II 2022/23, 31 322, nr. 463). Als gevolg van de personeelstekorten lopen de wachtlijsten op, wat betekent dat de kinderopvang minder toegankelijk wordt. Om een beter beeld te krijgen van de wachtlijsten en de wachttijden, start de Minister van SZW op korte termijn een nieuw onderzoek hiernaar. Om het personeelstekort in de kinderopvang aan te pakken, heeft de Minister van SZW in de Kamerbrief van september verschillende acties aangekondigd. Deze acties richten zich op het aantrekken van nieuw personeel, het behoud van huidig personeel en het stimuleren van meer uren werken. Ook de ontwikkeling van de tarieven in de kinderopvangsector is een belangrijk aandachtspunt, omdat het op termijn van invloed kan zijn op de toegankelijkheid indien tarieven steeds vaker boven de maximum uurprijzen komen te liggen. De toegankelijkheid van de kinderopvang wordt gemonitord middels de kwartaalrapportages kinderopvang. Ook wordt de komende periode onderzoek gedaan naar de rol van de verschillende financieringsvormen van kinderopvangorganisaties en de gemaakte winsten. Daarbij wordt ook gekeken naar de effecten van voor-en nadelen van verschillende maatregelen. Bijvoorbeeld tariefregulering.

Vraag 89

Is het kabinet van mening dat de luchtkwaliteit op de kinderopvang minstens gelijkwaardig moet zijn aan de luchtkwaliteit op het basisonderwijs, mede om het risico op een corona-uitbraak te minimaliseren? Zo ja, komen er net als op het basisonderwijs ook koolstofdioxidemeters op kinderopvanglocaties en hoe zullen deze gefinancierd worden?

Antwoord 89

Het kabinet deelt de mening dat goede luchtkwaliteit op de kinderopvang van belang is en dat zij minstens gelijkwaardig moet zijn aan de luchtkwaliteit op het basisonderwijs. In de Wet Kinderopvang en het Bouwbesluit 2012 worden respectievelijk eisen gesteld aan het veiligheids- en gezondheidsbeleid en de luchtkwaliteit. Verder zijn de eisen in het Bouwbesluit 2012 voor ventilatie voor de huidige bouw voor zowel kinderopvang als onderwijs gelijk. De Wet Kinderopvang heeft geen eisen voor luchtkwaliteit, maar stelt wel eisen aan kinderopvanglocaties voor een actueel gezondheids- en veiligheidsbeleid. Dit beleid beschrijft de belangrijkste risico's met betrekking tot de gezondheid en veiligheid van de kinderen. Luchtkwaliteit kan één van deze risico's zijn. Mocht dit het geval zijn, dan is de opvanglocatie verplicht om dit in zijn gezondheids- en veiligheidsbeleid te beschrijven en hier maatregelen op te nemen.

De toezichthouder, de GGD, houdt risico-gestuurd toezicht en beoordeelt het veiligheids- en gezondheidsbeleid afhankelijk van onder andere het risicoprofiel van de locatie. Mocht de risico-inschatting door de houder en de situatie die de toezichthouder aantreft daartoe aanleiding geven, dan wordt luchtkwaliteit in de beoordeling meegenomen. Voldoet de luchtkwaliteit niet aan de voorschriften, dan kan de desbetreffende gemeente waar de opvanglocatie is gevestigd verlangen van de houder dat het pand wordt aangepast. De zaken die niet voldoen aan de voorschriften moeten binnen een redelijke termijn worden aangepast door de eigenaar van de opvanglocatie.

Verder is vanuit het RIVM een hygiënerichtlijn opgesteld in 2016 voor het binnen- en buitenmilieu voor kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang (RIVM, Binnen- en buitenmilieu voor kinderdagverblijven, peuterspeelzalen en buitenschoolse opvang). Deze richtlijn bevat adviezen die zo zijn opgesteld dat als zij worden nageleefd, het risico op het verspreiden van infectieziekten onder kinderen en medewerkers wordt beperkt.

De kinderopvangsector is een private sector en de verantwoordelijkheid voor het creëren van een gezonde (werk)omgeving in de kinderopvang ligt primair bij de houder. Aangezien de verantwoordelijkheid voor het creëren van een gezonde (werk)omgeving in de kinderopvang bij de houder van een locatie ligt, is het aan de houder zelf om te bepalen of een koolstofdioxidemeter moet worden aangeschaft. De kosten voor de aanschaf van een dergelijke meter zijn voor rekening van de houder van de locatie.

Het kabinet heeft geen cijfers over of de ventilatie op alle kinderopvanglo-caties voldoet. Ook zijn bij de landelijke GGD GHOR geen meldingen bekend dat de luchtkwaliteit structureel niet op orde is in de kinderopvangsector.

Vraag 90

Hoe kan de scherpe afname in aantal geconstateerde overtredingen, sanctionering en incassoratio bij het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV), Sociale Verzekeringsbank (SVB) en gemeenten worden verklaard?

Antwoord 90

Bij UWV is de daling van het aantal overtredingen en opgelegde boetes vrijwel geheel te verklaren door een daling van het aantal geconstateerde overtredingen bij de Wajong, van ongeveer 1.400 naar circa 100 overtredingen. UWV vult meer al bekende gegevens vooraf in, waardoor uitkeringsgerechtigden minder (kleine) fouten maken. Hierdoor kan UWV zich richten op grotere overtredingen, waardoor ook het benadelings-bedrag per overtreding gestegen is.

Bij SVB is sprake van een lichte daling van het aantal overtredingen en opgelegde boetes. De voornaamste oorzaak daarvan is de coronapan-demie, waardoor huisbezoeken beperkt mogelijk waren. Ook is de bijverdiengrens voor 16/17-jarigen afgeschaft, waardoor overtredingen in relatie tot deze verplichting niet langer voorkomen. In 2019 is op deze verplichting juist extra gehandhaafd, wegens een achterstand opgelopen in 2018. Hierdoor lag het aantal overtredingen in 2019 significant hoger.

Bij gemeenten is het aantal geconstateerde overtredingen heel licht gestegen. Wel zijn er minder boetes opgelegd, doordat gemeenten meer maatwerk in handhaving zijn gaan toepassen en vaker een waarschuwing hebben opgelegd.

De incassoratio is bij alle uitvoerders redelijk stabiel. Daarbij wordt wel aangetekend dat de getoonde cijfers betrekking hebben op het jaar waarin de vordering is ontstaan, waardoor zij onderling niet vergelijkbaar zijn. Zo geeft de incassoratio 2020 het percentage na 2 jaar invordering aan, terwijl de incassoratio 2021 het percentage laat zien na 1 jaar invordering.

Vraag 91

Hoe kan de afname van het aantal mensen met een arbeidsbeperking in de Ziektewet (ZW) dat door het UWV aan een baan geholpen wordt verklaard worden?

Antwoord 91

In 2019 bedroeg het aantal mensen in de ZW met een arbeidsbeperking dat door het UWV aan het werk is geholpen 750. In 2020 en 2021 bedroeg dit aantal 400, respectievelijk 450. Deze afname lijkt met name het gevolg van de coronacrisis. In 2020 is namelijk over de hele linie een daling zichtbaar van het aantal mensen dat aan het werk is geholpen; niet alleen bij de ZW is die daling te zien, maar ook bij andere wetten, zoals WIA en Wajong. Dat strookt ook met het op slot gaan van de maatschappij gedurende verschillende maanden in 2020. In de loop van 2021 herstelt de ontwikkeling zich gedeeltelijk en neemt het aantal werkenden weer toe; ook dat strookt met de ontwikkeling tijdens corona.

Vraag 92

Is de uitzondering op het uitgavenplafond voor niet-beleidsmatige mutaties in werkloosheidsuitgaven ook van toepassing op zulke mutaties in uitgaven aan ziekte of arbeidsongeschiktheid? Zo niet, wat gebeurt er met de hoogte van de uitkeringen in het kader van deze wetten als het uitgavenplafond bereikt is? In het kader van Long Covid en burn-out klachten door de hoge werkdruk in veel sectoren is wellicht een hogere instroom te verwachten in voornoemde wetten, is hier in de begroting rekening mee gehouden?

Antwoord 92

De uitzondering op het uitgavenplafond voor niet-beleidsmatige mutaties in werkloosheids- en bijstandsuitgaven is niet van toepassing op dergelijke mutaties in uitgaven aan ziekte of arbeidsongeschiktheid. De hoogte van de socialezekerheidsuitkeringen en het recht daarop zijn echter wettelijk vastgelegd. Het bereiken van het uitgavenplafond heeft daarom geen effect op de hoogte van de uitkeringen of het toekennen en verstrekken hiervan. In de begroting is bij de WIA rekening gehouden met extra instroom als gevolg van Long Covid.

Vraag 93

Wat is het effect van de verhoging van het minimumloon op het budget van de sociale werkbedrijven? Worden sociale werkbedrijven hiervoor gecompenseerd?

Antwoord 93

Verschillende gemeenten en sociaal ontwikkelbedrijven hebben onlangs hun zorgen geuit over de financiële ruimte die zij hebben om de lonen van hun medewerkers te verhogen. Deze zorgen zijn begrijpelijk; de verhoging van het minimumloon kan extra financiële druk veroorzaken.

De inkomsten van sociaal ontwikkelbedrijven bestaan uit verschillende onderdelen, waaronder de eigen omzet en vergoedingen vanuit de gemeenten. Gemeenten ontvangen hier budget voor vanuit de rijksoverheid, maar het is primair aan gemeenten om keuzes te maken over de financiering van sociaal ontwikkelbedrijven. De betreffende budgetten vanuit de rijksoverheid worden jaarlijks in mei geïndexeerd voor de loon-en prijsstijging. De reguliere indexering van budgetten voor loonkostensubsidie en begeleidingsmiddelen is nog niet definitief, maar zal naar verwachting toereikend zijn. Voor de rijksbijdrage Wsw is dit nog onzeker. Het is nog onbekend hoe de loonkosten in de Wsw zich zullen ontwikkelen, mede omdat een deel van de medewerkers meer verdient dan het (verhoogde) minimumloon. Ook moet het indexeringspercentage voor de rijksbijdrage Wsw nog worden vastgesteld. Op dit moment wordt samen met de sector in beeld gebracht wat het effect is van de stijging van het wettelijk minimumloon voor de sociaal ontwikkelbedrijven.

Vraag 94

Hoeveel allochtonen met een niet-westerse achtergrond maken gebruik van een bijstandsuitkering?

Antwoord 94

Het Ministerie van SZW houdt de gevraagde informatie zelf niet bij. Wel is op CBS-statline informatie beschikbaar over aantallen mensen in de bijstand (tot de AOW-leeftijd), uitgesplitst naar persoonskenmerken. In juli 2022 ontvingen 214.000 personen met een niet-westerse migratieachtergrond een bijstandsuitkering (bron CBS, Statline, geraadpleegd 25-10-2022).

Vraag 95

Hoeveel allochtonen met een westerse achtergrond maken gebruik van een bijstandsuitkering?

Antwoord 95

Het Ministerie van SZW houdt de gevraagde informatie zelf niet bij. Wel is op CBS-statline informatie beschikbaar over aantallen mensen in de bijstand (tot de AOW-leeftijd), uitgesplitst naar persoonskenmerken. In juli 2022 ontvingen 36.500 personen met een westerse migratieachtergrond een bijstandsuitkering (bron CBS, Statline, geraadpleegd 25-10-2022).

Vraag 96

Hoeveel miljard euro per jaar aan bijstandsuitkeringen gaat naar niet-westerse allochtonen en hoeveel naar westerse allochtonen?

Antwoord 96

Het is niet mogelijk om het macrobudget uit te splitsen naar achtergrond-kenmerken omdat het uitgekeerde bedrag per individu verschilt. De individuele bijstandsuitkering is onder meer afhankelijk van iemands leeftijd, huishoudsamenstelling en bijverdiensten. Deze gegevens zijn per individu niet voorhanden. Het ministerie beschikt over cijfers met betrekking tot het totaalbedrag dat aan gemeenten beschikbaar is gesteld voor bijstandsuitkeringen en loonkostensubsidies. In 2022 is het definitieve budget vastgesteld op € 6.021,6 miljoen (Kamerstukken II 2022/23,

30 545 nr. 198).

Vraag 97

Wat is het percentage niet-westerse allochtonen, westerse allochtonen en autochtonen dat gebruik maakt van een bijstandsuitkering?

Antwoord 97

Het Ministerie van SZW houdt de gevraagde informatie zelf niet bij. Wel is op CBS-statline informatie beschikbaar over aantallen mensen in de bijstand (tot de AOW leeftijd), uitgesplitst naar persoonskenmerken. Dit geeft over juli 2022 de volgende percentages: 53,5% heeft een niet-westerse migratieachtergrond, 9,1% een westerse migratieachtergrond en 37,3% een Nederlandse achtergrond (bron CBS, Statline, geraadpleegd 25-10-2022).

Vraag 98

Hoeveel allochtonen met een niet-westerse en westerse achtergrond maken gebruik van de sociale zekerheid?

Antwoord 98

Het Ministerie van SZW houdt de gevraagde informatie zelf niet bij. Wel is op CBS-statline informatie beschikbaar over aantallen mensen in verschillende socialezekerheidsregelingen, uitgesplist naar persoonskenmerken. Het gaat hier om een groot aantal uitsplitsingen en cijfers en niet voor elke socialezekerheidsregeling zijn cijfers beschikbaar op CBS-statline. Alle cijfers die wel beschikbaar zijn kunnen worden geraadpleegd via de volgende link: StatLine - Personen met een uitkering; kenmerken uitkeringsontvangers (cbs.nl).

In het kader van het programma Verdere Integratie op de Arbeidsmarkt is vorig jaar een brede monitor ontwikkeld die de komende jaren de arbeidsmarktkansen en -posities van personen met een migratieachtergrond in breder perspectief zal volgen. De eerste meting van de monitor, die deels gebaseerd is op de gegevens uit StatLine, heeft mijn ambtsvoorganger vorig jaar met uw Kamer gedeeld (Kamerstukken II 2021/22,

29 544, nr. 1081). De tweede meting zal de Minister van SZW begin 2023 met uw Kamer delen.

Vraag 99

Wat is het percentage niet-westerse allochtonen, westerse allochtonen en autochtonen dat gebruik maakt van uitkeringen en sociale regelingen uitgesplitst per uitkering en sociale regeling?

Antwoord 99

Zie het antwoord op vraag 98.

Vraag 100

Hoeveel miljard euro per jaar aan sociale zekerheid gaat naar niet-westerse allochtonen, westerse allochtonen en autochtonen?

Antwoord 100

Het is niet mogelijk om de uitgaven van de socialezekerheidsregelingen uit te splitsen naar achtergrondkenmerken. Net zoals bij de bijstand hangt dit onder meer af van de duur dat een individu een uitkering ontvangt. Bovendien zijn verschillende andere socialezekerheidsregelingen inkomensafhankelijk. En is bij de AOW ook het aantal jaren dat iemand in Nederland verbleven heeft van invloed op het uitgekeerde bedrag.

Vraag 101

Hoeveel procent van de statushouders maakt gebruik van de bijstand of een andere sociale inkomensregeling en wat zijn de kosten per jaar daarvan, graag een overzicht van de afgelopen 10 jaar?

Antwoord 101

Het Ministerie van SZW houdt de gevraagde informatie niet bij. Zie ook antwoord 98. Het CBS publiceert geen cijfers over het gebruik van de sociale zekerheid, uitgesplitst naar verblijfstatus.

Vraag 102

Wat is het percentage niet-westerse allochtonen, westerse allochtonen en autochtonen dat een vrijstelling heeft op de sollicitatieplicht?

Antwoord 102

Over deze percentages beschikt het ministerie niet. In onderstaande tabel worden de totaalcijfers over het aantal personen dat door gemeenten (tijdelijk) vrijgesteld wordt van de arbeids- en/of re-integratieverplichting weergegeven. Deze cijfers worden niet verder uitgesplitst naar migratieachtergrond.

Aantal personen, thuiswonend en jonger dan AOW-leeftijd met ontheffing arbeids- en/of re-integratieverplichting, ultimo eerste kwartaal 2022

Bron: CBS Bijstandsuitkeringenstatistiek Q1 2022. Art. 9a is tijdelijke ontheffing van arbeidsver-plichting voor alleenstaande ouders van jonge kinderen (<5 jaar). Art. 9.2 is tijdelijke ontheffing van de arbeidsverplichting en tegenprestatie voor mensen met dringende zorgtaken. Bij art. 9.5 gaat het om mensen die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn als rechtstreeks en objectief medisch vast te stellen gevolg van ziekte, gebrek, zwangerschap of bevalling.

Vraag 103

Wat is het bedrag dat de afgelopen vijf jaar is ingevorderd aan bewuste fraude met sociale zekerheid en welk bedrag staat er nog open?

Antwoord 103

De term bewuste fraude wordt niet gebruikt in de registratie van boetes voor overtredingen in de sociale zekerheid. Daarnaast wordt het boetebedrag niet per categorie van verwijtbaarheid, zoals verminderde verwijtbaarheid of opzet, bijgehouden. Hierdoor zijn er geen cijfers beschikbaar over het ingevorderde noch openstaande bedrag aan bewuste - dan wel opzet of grove schuld - fraudevorderingen. Wel zijn er cijfers beschikbaar over het percentage dat is ingevorderd over de jaren 2016-2021.

Tabel Incassoratio benadelingsbedrag + boetevordering ultimo 2021 (%)

Bron: Begroting SZW 2023

Vraag 104

Hoeveel euro is er in de afgelopen vijf jaar kwijtgescholden aan bewuste fraude?

Antwoord 104

Vorderingen wegens overtreding van de inlichtingenplicht in de sociale zekerheid worden in beginsel gedurende minimaal 10 jaar teruggevorderd. Desalniettemin kan het voorkomen dat vorderingen komen te vervallen doordat deze niet op tijd gestuit zijn en dus verjaren, de rechter een schuldregeling heeft opgelegd of doordat de debiteur is overleden. Hoeveel vorderingen ten gevolge van een overtreding van de inlichtingenplicht zijn kwijtgescholden, wordt niet apart geregistreerd. Hierdoor zijn er geen cijfers beschikbaar over het kwijtgescholden bedrag aan bewuste - dan wel opzet of grove schuld - fraudevorderingen.

Vraag 105

Hoeveel fraude is er in de afgelopen vijf jaar geconstateerd op basis van het schenden van de inlichtingen en vermogenseis binnen de bijstand?

Antwoord 105

Onderstaande tabel geeft, op basis van CBS gegevens uit de Bijstandsde-biteuren en -fraudestatistiek (BDFS), een overzicht van het aantal nieuwe vorderingen naar aanleiding van schending van de inlichtingenplicht binnen de bijstand (inclusief AIO) over de jaren 2017 tot en met 2021. Voor 2018 en volgende jaren is tevens bekend bij hoeveel van deze nieuwe vorderingen de aanleiding lag in het verzwijgen van vermogen of het verzwijgen van inkomsten uit vermogen.

Bron: CBS

Vraag 106

Hoeveel bijstands-/uitkeringsfraude is er in de afgelopen vijf jaar geconstateerd op basis van verzwegen bezit in het buitenland (zoals tweede huizen)?

Antwoord 106

Sinds 2018 is in de Bijstandsdebiteuren en -fraudestatistiek (BDFS) van het CBS inzichtelijk welk type overtreding ten grondslag ligt aan de overtreding van de inlichtingenplicht. Hieronder valt ook het verzwijgen van vermogen, maar dit is niet nader uitgesplitst naar verzwegen vermogen in binnen- of buitenland. Op verzoek van het Ministerie van SZW heeft het CBS de afgelopen jaren aanvullend onderzoek bij gemeenten uitgevoerd naar onderzoeken naar verborgen vermogen in het buitenland. Op basis van de respons op de enquêtes onder gemeenten en het toerekenen van waarden voor non-respons is voor alle gemeenten in Nederland tezamen een schatting gemaakt van de aantallen met een 95% zekerheidsmarge. Onderstaande tabel toont de uitkomsten (met een onder- en bovengrens) voor de jaren 2018 tot en met 2021.

¹ Alle getallen zijn afgerond op tientallen. Om te voorkomen dat de onder- en bovenmarge gelijk zijn, zijn deze aantallen afgerond op vijftallen.

De SVB meldt in haar jaarverslag 2021 dat voor de AIO in de periode 2013 tot en met 2019 een integrale controle is uitgevoerd. Het eindrapport van deze controle werd in 2021 opgemaakt. In 231 van de 1.018 vermogensonderzoeken in het buitenland is niet gemeld vermogen aangetroffen.

Vraag 107

Hoeveel uitkeringen (uitgesplitst per uitkering per land) worden er per jaar geëxporteerd en wat zijn de kosten hiervan?

Bij de beantwoording van deze vraag wordt een splitsing gemaakt tussen de uitkeringen die UWV exporteert (WW, WIA, ZW, WAZO, Wajong en TW) en de uitkeringen die de SVB exporteert (AOW, Anw en AKW).¹

In 2021 heeft UWV in totaal aan 38.528 personen een uitkering geëxporteerd voor een bedrag van € 457 miljoen. De WW kan alleen worden geëxporteerd als de uitkeringsgerechtigde werk gaat zoeken in de EU, EER of Zwitserland voor een periode van maximaal drie maanden. In 2021 zijn er in totaal 2.653 WW-uitkeringen geëxporteerd met een uitgekeerd bedrag van € 8.571.009.

In 2021 heeft de SVB in totaal 372.688 uitkeringen geëxporteerd voor een bedrag van € 1.607 miljoen. In de bijlagen is voor het jaar 2021 per uitkering opgenomen naar welke landen de uitkering wordt geëxporteerd, naar hoeveel personen en voor welk bedrag. De cijfers over 2011-2021 heeft u reeds ontvangen u op 9 juni 2022 in de beantwoording van vraag 140 bij het Jaarverslag SZW 2021 (Kamerstukken II 2021/22, 36 100 XV, nr. 7) en bij de vorige Stand van de Uitvoering (Kamerstukken II 2021/22, 26 448, nr. 682).

Vraag 108

Hoeveel WW-uitkeringen worden er per jaar geëxporteerd (uitgesplitst per land) en wat zijn de kosten hiervan?

Antwoord 108

Zie het antwoord op vraag 107.

Vraag 109

Hoeveel fraude met export-WW is er in de afgelopen vijf jaar geconstateerd, hoeveel is daarvan ingevorderd en hoeveel moet nog worden ingevorderd?

Antwoord 109

UWV publiceert cijfers over de overtreding van de inlichtingenplicht en de medewerkingsverplichting in de bijlage Kwantitatieve informatie 2021 bij het UWV Jaarverslag 2021 (Bron: UwV, Kwantitatieve informatie 2021. Publicatiedatum 21 april 2022). Daarin worden overtredingen per wet en naar aard van de overtreding weergegeven. Overtredingen met betrekking tot export maken daar onderdeel van uit, maar worden niet afzonderlijk gepubliceerd. Er zijn geen aparte cijfers over ingevorderde bedragen en nog openstaande invorderingen met betrekking tot de export WW.

Vraag 110

Hoeveel uitkeringen zijn er in de afgelopen vijf jaar stopgezet naar aanleiding van bewuste fraude?

Antwoord 110

Hoeveel uitkeringen naar aanleiding van een overtreding van de inlichtingenplicht worden stopgezet wordt niet specifiek geregistreerd. Wel valt het stopzetten van de uitkering vaak samen met de sanctionering van een overtreding van de inlichtingenplicht. De term bewuste fraude wordt niet gebruikt in de registratie van overtredingen in de sociale zekerheid. Wel wordt bijgehouden welke mate van verwijtbaarheid bij de overtreding van de inlichtingenplicht hoort. Zie hiervoor de tabel bij vraag 207.

Vraag 111

Hoeveel miljard euro aan sociale zekerheid (uitgesplist naar uitkering en sociale regeling)) is er volgens het kabinet bij benadering in totaal uitgegeven aan sociale zekerheid aan immigranten (westers en niet-westers) in de afgelopen 10 jaar?

Antwoord 111

Zie het antwoord op vraag 100.

Vraag 112

Op welke wijze wordt de arbeidsmarktrelevantie van via STAP aangeboden opleidingen gecontroleerd? Welk afwegingskader wordt daarbij door de Toetsingskamer gehanteerd?

Antwoord 112

Voor het STAP-budget is een breed opleidingsaanbod beschikbaar mits dit voldoet aan kwaliteitseisen en arbeidsmarktgericht is. Het is de verantwoordelijkheid van de opleiders om zelf te bepalen of een scholingsactiviteit arbeidsmarktgericht is. Om opleiders te ondersteunen bij het bepalen of een scholing wel of niet arbeidsmarktgericht is, heeft de Universiteit van Maastricht in opdracht van het Ministerie van SZW een afwegingskader arbeidsmarktgerichtheid opgesteld. Dit afwegingskader geldt voor de niet-OCW erkende scholingsactiviteiten en is al vanaf het begin van STAP gepubliceerd op www.stapvooropleiders.nl. De arbeidsmarktgerichtheid wordt gecontroleerd door de Toetsingskamer STAP. Signalen hierover worden in behandeling genomen en het aanbod in het scholingsregister wordt periodiek en op steekproef gemonitord. Dit heeft reeds geleid tot het verwijderen van ruim 5.000 opleidingen.

Daarnaast is aan uw Kamer toegezegd dat u voor de behandeling van de begroting van SZW in november 2022 een brief ontvangt over STAP, met daarin onder andere de uitwerking van een plan om het STAP-budget meer te richten op maatschappelijk cruciale sectoren zoals onderwijs, zorg, techniek en ICT (motie Dassen, Kamerstukken II 2022/23, 36 200, nr. 47).

Vraag 113

Hoe wordt de vraag naar arbeid gestuurd in een richting waarin niet alleen diploma's van belang zijn maar ook vaardigheden, competenties, kennis en bekwaamheid?

Antwoord 113

Het kabinet ondersteunt in de Kamerbrief Beleidslijnen Leven Lang Ontwikkelen van 23 september jl. (Kamerstukken II 2022/23, 30 012, nr. 147) de ontwikkeling naar een meer op vaardigheden gerichte arbeidsmarkt. In genoemde Kamerbrief is toegelicht hoe het kabinet met het NGF-project Vaardig met vaardigheden inzet op de ontwikkeling van een gemeenschappelijke taal, ofwel een «skills-ontologie», genaamd CompetentNL. Via deze taal kan binnen de arbeidsmarkt en tussen opleiders en arbeidsmarkt verbinding worden gelegd op het niveau van vaardigheden en competenties.

Vraag 114

Welke stappen worden gezet om de kwaliteit van de opleidingen die kunnen worden gefinancierd binnen het STAP-budget te verbeteren en ervoor te zorgen dat iedereen die van deze regeling gebruik wil maken om haar of zijn positie op de arbeidsmarkt te verbeteren in haar of zijn loopbaan kan investeren?

Scholing moet voldoen aan de kwaliteitseisen van de regeling om voor STAP-budget in aanmerking te komen. Opleiders komen hiermee enkel aanmerking voor het STAP-scholingsregister als zij tot een toegelaten erkenning of keurmerk behoren. In de STAP-keten is daarom aan de voorkant een rol weggelegd voor de erkennende organisaties en keurmerken die tot het STAP-scholingsregister zijn toegelaten. Opleiders moeten derhalve blijven voldoen aan de voorschriften van de erkenning of het keurmerk. Dit vraagt eveneens dat erkennende organisaties en keurmerken blijven monitoren of de tot hen behorende opleiders voldoen aan hun eigen voorschriften én de voorschriften vanuit de Subsidieregeling STAP-budget. Aan de achterkant toetst de Toetsingskamer STAP of opleidingen en opleiders aan de regels voldoen. De Toetsingskamer STAP doet onderzoek naar signalen van misbruik en oneigenlijk gebruik en controleert proactief en periodiek, bijvoorbeeld naar arbeidsmarktgerichtheid en afgegeven bewijzen van deelname. Al deze kwaliteitswaarborgen zijn genomen om te zorgen dat iedereen STAP-budget kan aanvragen om in zijn loopbaan te investeren en zijn positie op de arbeidsmarkt te verbeteren. De regeling wordt nauwgezet gemonitord en geëvalueerd, waaronder een Invoeringstoets naar het eerste jaar STAP om te kijken of de regeling toegankelijk is.

Daarnaast is aan uw Kamer toegezegd dat u voor de behandeling van de begroting van SZW in november 2022 een brief ontvangt over STAP, met daarin onder andere de uitwerking van een plan om het STAP-budget meer te richten op maatschappelijk cruciale sectoren. In deze brief wordt ook nader op de vraag ingegaan hoe de kwaliteit van het aanbod in het scholingsregister verbeterd kan worden zodat mensen die van STAP gebruik maken ook hun positie op de arbeidsmarkt kunnen versterken.

Vraag 115

Zal de overkoepelende analyse naar kinderopvang, tegemoetkoming ouders en geboorteverlof ook breder worden gemaakt dan enkel op SZW-terrein, maar ook naar het jonge kind op bijvoorbeeld het terrein van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en OCW?

Antwoord 115

De Strategische Evaluatie Agenda op alle beleidsthema's van SZW is opgebouwd vanuit de behoefte om meer structuur aan te brengen onder de verschillende strategische trajecten van SZW. Dit om met focus en meer synergie te werken aan SZW brede kennisopbouw, en om toe te werken naar een gezamenlijk inhoudelijk kader van de missie en visie en beleidsdoelen van SZW.

De toekomstige overkoepelende analyse is een eerste stap naar een meer integrale evaluatie van SZW onderwerpen rondom het kind: kinderopvang, tegemoetkoming ouders en geboorteverlof. De ervaringen die worden opgedaan bij deze overkoepelende aanpak en strategische benadering op genoemde onderwerpen kunnen toekomstig een aanzet vormen tot een interdepartementale analyse.

Vraag 116

Hoe wordt de ontwikkeling van het jonge kind betrokken bij de evaluatie van het kinderopvangstelsel en de aangekondigde stelselherziening?

Antwoord 116

De doelstellingen van het nieuwe stelsel zijn specifiek gericht op het eenvoudiger en begrijpelijker maken van het stelsel door vereenvoudiging van de financiering en het makkelijker maken van het combineren van arbeid en zorg door financieel toegankelijke kinderopvang. De maatre- gelen ten behoeve van de stelselherziening zijn ook specifiek op deze doelstellingen gericht.

De doelen van het kinderopvangbeleid in algemene zin blijven daarbij overeind staan: het stimuleren van arbeidsparticipatie en de ontwikkeling van het kind. Een kind kan zich alleen ontwikkelen op de kinderopvang als deze van goede kwaliteit is. De kwaliteit van de kinderopvang mag daarom niet onder druk komen te staan. En een betaalbaardere kinderopvang en een eenvoudiger stelsel dragen eraan bij dat meer ouders gebruik kunnen maken van de kinderopvang. Dit komt ook ten goede aan kinderen met een (risico op) achterstand voor wie het gebruik van kinderopvang in het bijzonder van belang is. Het kabinet zal de kwaliteit en de toegankelijkheid van de kinderopvang, juist naar aanleiding van de aangekondigde wijzigingen in het stelsel, goed blijven monitoren.

Vraag 117

Wat zijn de regionale verschillen in de toegankelijkheid van de kinderopvang?

Antwoord 117

Toegankelijkheid van kinderopvang kan op verschillende manieren worden bezien: de financiële toegankelijkheid van gemeentelijke regelingen in de kinderopvang en de beschikbaarheid van plekken.

De meeste werkende ouders maken gebruik van kinderopvangtoeslag voor het gebruik van kinderopvang. De toegankelijkheid hiervan is landelijk geregeld. Ten aanzien van gemeentelijke regelingen zoals sociaal medische indicatie (SMI), gemeentelijke peutermiddelen en voorschoolse educatie, gericht op het stimuleren van deelname aan kinderopvang door kinderen van ouders die niet beiden werken, is het aan gemeenten om hier beleidsinvulling aan te geven. Zo wordt door hen onder andere bepaald of er een ouderbijdrage is en zo ja, hoeveel de ouderbijdrage is voor deelname aan een peutervoorziening of voorschoolse educatie. Dit kan per gemeente verschillen.

Er is een algemeen landelijk beeld van de toegankelijkheid van voorschoolse educatie waarbij onderscheid gemaakt kan worden naar gemeentegrootte, namelijk tussen G4, G40 en overige gemeenten. Veel gemeenten kiezen ervoor om een ouderbijdrage voor de voorschoolse educatie te vragen, vaak inkomensafhankelijk. Voor het aanbieden van gratis dagdelen geldt dat in totaal driekwart van de gemeenten dat aanbiedt: 3 van de G4 doen dat, 92% van de G40 en driekwart van de overige gemeenten (bron Monitor implementatie en besteding gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid, november 2021).

Er zijn geen recente gegevens bekend rondom financiële toegankelijkheid of het vragen van een ouderbijdrage voor ouders die gebruik maken van de gemeentelijke peutermiddelen. Wel is er informatie over het bereik. Uit het onderzoek Evaluatie monitor voorschoolse voorzieningen uit februari 2022 blijkt dat het totale bereik van peuters (te weten peuters met recht op kinderopvangtoeslag, peuters die onder doelgroep gemeenten vallen en peuters met een voorschoolse educatie-indicatie) tussen 2017 en 2021 is toegenomen (zie Kamerstukken II 2021/22, 31 322, nr. 443, Bijlage Evaluatie monitor voorschoolse voorzieningen). In 2017 maakte nog 13,6% van de ouders geen gebruik van een voorschoolse voorziening voor hun peuter. In 2019 was dit 11% en in 2021 was dit 10,8%. Er is geen structureel beeld terug te zien in de ontwikkeling van het bereik per gemeente. Bij circa 40% van de gemeenten is sprake van een daling van het bereik in de periode 2019-2021, bij 50% is sprake van een stijging van het bereik en bij circa 10% is het bereik onveranderd gebleven.

Ook ten aanzien van SMI is het aan gemeenten zelf om het beleid te maken. Uit onderzoek uit 2020 blijkt dat 46% van de gemeenten in 2020 kiest voor een inkomensafhankelijke bijdrage zoals bij de kinderopvang-toeslag (Kamerstukken II 2020/21, 31 322, nr. 419, Bijlage onderzoek sociaal medische indicatie: hoe hebben gemeenten het ingericht en wat voor effecten heeft dit? blz. 27). 15% van de gemeenten die deel hebben genomen aan het onderzoek geeft aan dat zij geen eigen bijdrage van ouders vragen. Het niet vragen van een eigen bijdrage is net wat hoger bij gemeenten met minder dan 50.000 inwoners en bij de G40-gemeenten (respectievelijk 17% en 21%). Bij gemeenten die SMI regelen via ad-hoc-beschikkingen is het percentage «geen eigen bijdrage» het hoogst (namelijk 22%).

Ten aanzien van regionale verschillen in wachtlijsten wordt verwezen naar de beantwoording van vraag 219.

Vraag 118

Wat zijn de regionale verschillen in de kwaliteit van de kinderopvang? Antwoord 118

In 2020 heeft de Landelijke Kwaliteitsmonitor Kinderopvang (LKK) een onderzoek uitgevoerd naar de kwaliteit van de kinderopvang naar onder andere regio en stedelijkheidsgraad (Kamerstukken II 2020/21, 31 322 nr. 422). Een vergelijking van de vier regio's (Noord, Midden-Oost, Zuid en West) en naar stedelijkheidsgraad laat over de hele linie weinig verschillen in kwaliteit zien. Als er al verschillen zijn, wijzen die er niet op dat bepaalde regio's structureel boven of beneden gemiddeld presteren. Er blijken ook weinig verschillen in kwaliteit tussen landelijke en stedelijke gebieden. Dit neemt natuurlijk niet weg dat er tussen locaties onderling verschillen kunnen zijn. Het onderzoek laat dus zien dat de kwaliteit van de kinderopvang in Nederland gemiddeld genomen goed is en dat het voor de kwaliteit van de opvang niet uitmaakt in welke regio of in welk gebied een kind naar de opvang gaat.

Vraag 119

Hoe kunnen regionale verschillen in het toezicht op de kinderopvang door Gemeentelijke of Gemeenschappelijke Gezondheidsdienst (GGD's) worden verklaard? Hoe ontwikkelen deze verschillen zich in de tijd en is het kabinet bereid om harmonisatie van het toezicht te bevorderen?

Antwoord 119

Het toezicht en de handhaving op de kinderopvang vormen een belangrijke waarborg voor verantwoorde en veilige kinderopvang. Het toezicht is een taak van gemeenten, die hiervoor de GGD opdracht geven. Het toezicht op de kinderopvang is decentraal georganiseerd. Voor het toezicht op de kinderopvang is een landelijk kader en een infrastructuur ontwikkeld, dat eraan bijdraagt dat houders vanuit dezelfde basis worden geïnspecteerd. Gemeenten en GGD'en hebben (binnen de wettelijke kaders) de ruimte om zelfstandig keuzes te maken met betrekking tot de uitvoering van toezicht en handhaving.

Als gevolg hiervan kunnen verschillen ontstaan in de uitkomsten van toezicht en handhaving die niet per definitie onwenselijk zijn. Verschillen zijn bijvoorbeeld verklaarbaar door verschillen in naleving door de kinderopvanglocaties in verschillende regio's en door afspraken tussen gemeenten en GGD'en over de invulling van het toezicht, bijvoorbeeld om (naar aanleiding van signalen, de lokale context of recent ingevoerde wetgeving) extra aandacht te besteden aan een bepaald onderwerp. Dit past bij een gedecentraliseerd stelsel waarin gemeenten en GGD'en (binnen de wettelijke kaders) keuzes kunnen maken met betrekking tot de uitvoering van toezicht en handhaving. Omdat verschillende factoren van invloed zijn is het niet mogelijk om te zeggen hoe verschillen in het toezicht zich ontwikkelen in de tijd.

Dit neemt niet weg dat landelijk voor alle houders dezelfde kwaliteitseisen gelden. Verschillen die ontstaan doordat gemeenten en/of GGD'en een bepaald onderdeel van de regelgeving verschillend interpreteren dienen zoveel mogelijk te worden voorkomen. Een belangrijk deel van de activiteiten die GGD GHOR Nederland, de VNG en ook het Ministerie van SZW (al dan niet gezamenlijk) ondernemen is daarom gericht op een eenduidige uitleg van de wet- en regelgeving en op het voorkomen van misverstanden en verschillen op dat terrein. GGD GHOR Nederland heeft de wettelijke taak om de kwaliteit en uniformiteit van het toezicht te bevorderen. Dit doet GGD GHOR Nederland door middel van ondersteuning, up to date houden van instrumenten en richtlijnen, het faciliteren van opleiding en training en bevorderen van uitwisseling. De Minister van SZW vindt het belangrijk dat het toezicht van hoge kwaliteit is en dat houders overal op vergelijkbare manier worden beoordeeld en blijft hierover met GGD GHOR Nederland in gesprek.

Vraag 120

Wat zijn de regionale verschillen in de kosten van de kinderopvang? Antwoord 120

Bij beantwoording van deze vraag is een uitsplitsing gemaakt tussen regio's aan de hand van de mate van stedelijkheid. Hiervoor is gebruik gemaakt van een maatstaf voor de concentratie van menselijke activiteiten gebaseerd op de gemiddelde omgevingsadressendichtheid (bron CBS).

Tabel Gemiddelde uurtarieven in € naar mate van stedelijkheid, 2^e kwartaal 2022

Bron: Belastingdienst/Toeslagen, cijferbeeld juli 2022, bewerking Ministerie van SZW

De tabel laat duidelijk zien dat de gemiddelde tarieven van kinderopvang in stedelijke regio's hoger liggen dan in niet-stedelijke regio's. Dit geldt voor alle opvangvormen. De mate van stedelijkheid van een regio en het gemiddelde uurtarief zijn voor elke opvangsoort positief aan elkaar gerelateerd.

Vraag 121

Welke positieve economische effecten voorziet het kabinet bij het vergroten van de werk/zorg-balans tussen mannen en vrouwen? Welke maatregelen wil het kabinet nemen om voor meer balans te zorgen?

Antwoord 121

Het kabinet voorziet verschillende positieve economische effecten van het mogelijk maken van een gelijkwaardigere verdeling van werk- en zorgtaken tussen vrouwen en mannen. Uit onderzoek blijkt dat binnen een gezin met een vader en moeder, de moeder het grootste deel van de zorg voor de kinderen voor haar rekening neemt. Ook blijkt dat vrouwen vaker dan mannen mantelzorg verlenen aan hun naasten (bron: SCP en CBS, Emancipatiemonitor 2020, geraadpleegd 19-10-2022). Verder is bekend dat

36% van de Nederlandse vrouwen in 2019 niet economisch zelfstandig was. Meestal hebben zij een uitkering, een baan die te weinig inkomen oplevert of geen eigen inkomen (bron: SCP en CBS, Emancipatiemonitor 2020, geraadpleegd 19-10-2022).

Een betere verdeling van werk- en zorgtaken tussen vrouwen en mannen kan het voor vrouwen mogelijk maken te participeren op de arbeidsmarkt of om hun wekelijkse arbeidsduur uit te breiden. Zodoende kan een betere verdeling ook als effect hebben dat meer vrouwen economisch zelfstandig zijn. Er kan een tweede-orde-effect optreden doordat vrouwen in staat worden gesteld zich op de arbeidsmarkt verder te ontwikkelen en zodoende meer waarde toe te kunnen voegen aan de economie. Door de toegenomen economische zelfstandigheid van vrouwen zal tot slot het beroep op de collectieve voorzieningen afnemen, dit heeft ook een gunstig economisch effect.

Het kabinet neemt verschillende maatregelen om de arbeid en zorgver-deling meer in balans te brengen. Zo is recent het betaald ouderschapsverlof ingevoerd en wordt de kinderopvang inkomensonafhankelijk gemaakt. De verbetering van de arbeid en zorgverdeling en de gendergelijkheid op de arbeidsmarkt vraagt daarnaast om een cultuuromslag. Het kabinet gaat om die reden een maatschappelijke dialoog voeren met de samenleving, om deze cultuuromslag te begeleiden en te bevorderen.

Vraag 122

Wanneer worden de effecten van de verlaging van het percentage wanneer geïndexeerd kan worden tot 105% geëvalueerd?

Antwoord 122

Met de inwerkingtreding van het indexatiebesluit kunnen pensioenfondsen in 2022 kiezen om bij hun besluitvorming over toeslag in 2022 en 2023 alvast gebruik te maken van de indexatieregels zoals die gelden in het Transitie-FTK, mits zij van plan zijn in te varen naar het nieuwe stelsel. De PensioenFederatie meldde kort na de inwerkingtreding van het besluit 26 fondsen, onder wie de vijf grootste, gebruik hebben gemaakt van de Indexatie-AMvB om in 2022 hun pensioenuitkeringen te verhogen. In het indexatiebesluit is geen evaluatiebepaling voorzien.

Vraag 123

Welke stappen worden er overwogen of al gezet om een verbinding te leggen tussen het thema «leven lang ontwikkelen» en gezondheids-thema's rondom ouder worden?

Antwoord 123

Er zijn meerdere regelingen die inzetten op leven lang ontwikkelen en het voorkomen van gezondheidsproblemen, samen te vatten onder de noemer van duurzame inzetbaarheid.

De Maatwerkregeling Duurzame Inzetbaarheid en Eerder Uittreden (MDIEU), die voortvloeit uit het pensioenakkoord, heeft als doel dat zoveel mogelijk werkenden gezond werkend hun pensioen bereiken. In de periode 2021 tot en met 2025 is voor de MDIEU bijna € 1 miljard beschikbaar. Sectoren kunnen onder meer subsidie aanvragen voor maatregelen gericht op de duurzame inzetbaarheid van werkenden. In veel sectoren met MDIEU-projecten speelt vergrijzing een rol en zetten sectoren zich in voor hun oudere werknemers door het verlichten van zwaar werk, door slim roosteren bij onregelmatig werk en nachtwerk. Ook is er aandacht voor de gezondheid en vitaliteit van de oudere werknemers. Daarbij kijken veel sectoren ook naar het kunnen meekomen met nieuwe ontwikkelingen op het werk en eigen regie op de loopbaan.

In 2022 is de Tijdelijke subsidieregeling Experimenten Duurzame Inzetbaarheid Interventies (ofwel de Expeditieregeling) gestart, die in samenwerking met de sociale partners tot stand is gekomen. Hiervoor is in 2022 € 15 miljoen en in 2024 € 17 miljoen beschikbaar. Deze regeling is gericht op kennisontwikkeling over leven lang leren en duurzame inzetbaarheid, waaronder ook gezondheidsthema's rond ouderen vallen. Aanvragen kunnen worden gedaan door samenwerkingsverbanden, bestaande uit werkgevers- en werknemersorganisaties, O&O fondsen, branches en een kennisinstituut. Met deze regeling kunnen experimenten of pilots worden opgezet, om te kijken welke interventies op het gebied van leven lang ontwikkelen en duurzame inzetbaarheid effectief zijn zodat deze vervolgens kunnen worden doorontwikkeld.

Vraag 124

Wat is de cijfermatige definitie van een koopkrachtig pensioen en welke cijfermatig onderbouwing heeft het kabinet voor het bewerkstellingen van een koopkrachtig pensioen met de overgang naar nieuw pensioenstelsel?

Antwoord 124

Een koopkrachtig pensioen is een pensioen dat de inflatie bijhoudt. Het wetsvoorstel «Wet toekomst pensioenen» spreekt overigens van «meer perspectief op een koopkrachtig pensioen». Niet in alle gevallen zal in het nieuwe stelsel de inflatie volledig bijgehouden kunnen worden, zoals nu met een extreem hoge inflatie. Dat geldt echter nog sterker voor het huidige stelsel. Stijging van pensioenuitkeringen komt met name voort uit behaalde overrendementen en daarop zijn algemeen geldende economische wetten van toepassing, ongeacht het type pensioencontract.

Wel kan het nieuwe stelsel beter inspelen op een (hoge) inflatie. Overren-dementen komen eerder aan deelnemers en gepensioneerden ten goede, omdat geen buffers meer worden opgebouwd. Daarnaast kan de solidariteits- of risicodelingsreserve gericht worden ingezet voor inflatiebescherming. En kunnen in een beschermingsportefeuille tegen renterisico inflatiebeschermende beleggingen worden opgenomen die meer rendement geven naarmate de inflatie hoger is.

Door DNB (Kamerstukken II 2021/22, 36 067, nr. 14), Netspar (Muns, Werker, Nijman, Inkomenseffecten bij en na invaren in het nieuwe pensioencontract, Netspar design paper 203, 2022) en een aantal individuele fondsen (Kamerstukken II 2021/22, 36 067, nr. 29) zijn berekeningen gemaakt die laten zien dat pensioenuitkeringen in het nieuwe stelsel over het algemeen sneller kunnen worden verhoogd dan onder het huidige stelsel.

Vraag 125

Welk effect heeft langdurig hoge inflatie op het toekomstig pensioen binnen het nieuwe pensioenstelsel, graag scenario's op basis van 4%, 6% 8%, 10%, 12%, 14% en 16% inflatie?

Antwoord 125

Zoals de Minister voor APP heeft aangegeven tijdens het wetgevingsoverleg van het wetsvoorstel toekomst pensioenen zijn de uitkomsten van ieder kapitaalgedekt stelsel, zowel in het huidige als in het nieuwe pensioenstelsel in belangrijke mate afhankelijk van de premie-inleg en ontwikkelingen op financiële markten, waarbij het zowel gaat om de ontwikkeling van (reële) rendementen als van rentestanden. Zo zal een langjarige, aanhoudend hogere inflatie beter opgevangen kunnen worden als de nominale rente meestijgt met de inflatie. Een negatieve reële rente holt de koopkracht van de premie-inleg uit. Deze uitholling is dan moeilijker op te vangen via beleggingsopbrengsten dan wanneer sprake is van een positieve reële rente.

Vraag 126

Wat is de cijfermatige definitie van evenwichtig invaren bij de overgang naar nieuw pensioenstelsel met een vermogen van circa 1.500 miljard euro?

Antwoord 126

De decentrale partijen, sociale partners en pensioenfondsen, zullen zorgdragen voor een evenwichtige belangenafweging bij de vermo-genstoedeling bij de overgang naar nieuw pensioenstelsel. De Minister voor APP verwijst naar de nota van wijziging bij de Wet Toekomst Pensioenen, die de Minister op 21 oktober jongstleden heeft aangeboden aan uw Kamer. Hierin heeft deze Minister nadere kwantitatieve voorwaarden gesteld zoals hieronder kort weergegeven. Een uitgebreide beschrijving is in de nota van wijziging opgenomen.

Pensioenfondsen moeten om te kunnen invaren een dekkingsgraad hebben van minimaal 90% (waarbij het gaat om het fondsvermogen en de dekkingsgraad na afzondering van de MVEV). Daarnaast zijn drie voorwaarden opgenomen waaraan de vermogenstoedeling bij invaren te allen tijde moet voldoen, ongeacht de gekozen invaarmethode. 1. Als algemene voorwaarde voor beide rekenmethoden geldt dat iedere (gewezen) deelnemer of pensioengerechtigde minimaal 95% van de uitkomst van de standaardregel meekrijgt. 2. Bij een dekkingsgraad onder de 105% mag maximaal 5% van het collectieve pensioenvermogen worden afgezonderd voor de compensatie door het toekennen van extra pensioenaansprakenvulling ten behoeve van de afschaffing van de doorsneepremie, voor de vulling van een solidariteits- of risicodelingsre-serve en/of voor het ontzien van ingegane pensioenuitkeringen. 3. Als een deelnemer of pensioengerechtigde tijdens het invaren meer dan de technische voorziening meekrijgt, mag geen enkele andere deelnemer of pensioengerechtigde minder dan de technische voorziening meekrijgen.

Vraag 127

Welk controlemechanisme heeft het kabinet ingesteld om te controleren dat de aangegeven waarborgen binnen het nieuwe pensioenstelsel voldoende zijn voor het opvangen van verhoogde economische tegenslagen en het realiseren en beschermen van een koopkrachtig pensioen?

Antwoord 127

In de Wet toekomst pensioenen is op verschillende manieren rekening gehouden met bescherming tegen het risico van inflatie. Inflatiebe-scherming kan (gedeeltelijk) geboden worden via (i) blootstelling aan overrendement, (ii) een direct beschermingsrendement en (iii) de solidariteits- en risicodelingsreserve. In het algemeen geldt dus dat de Wet toekomst pensioenen meer mogelijkheden bevat om inflatiebe-scherming te bieden dan het huidige contract.

Vraag 128

Hoe wordt de circa 1.500 miljard euro aan pensioenvermogen verdeeld onder de pensioendeelnemers, graag een cijfermatige onderbouwing?

Antwoord 128

Zoals in het antwoord op vraag 126 is aangegeven dragen de decentrale partijen, sociale partners en pensioenfondsen zorg voor een evenwichtige belangenafweging binnen de daarvoor gestelde nadere voorwaarden. Zij geven hiervoor een cijfermatige onderbouwing.

Vraag 129

Welk bedrag heeft het kabinet gereserveerd ter compensatie aan gepensioneerden en werkenden voor eventuele pensioenachteruitgang bij overgang naar het nieuwe pensioenstelsel?

Antwoord 129

In het regeerakkoord 2017 is budgettaire ruimte gereserveerd voor de fiscale verruiming van de premiegrens om gedurende tien jaar € 1 miljard meer premie per jaar in te kunnen leggen. In het Pensioenakkoord zijn deze afspraken overgenomen. De € 1 miljard biedt extra ruimte om de fiscale premiegrens tijdelijk te verhogen met 3%-punt. Deze extra premieruimte kan, naast de compensatie die uit het fondsvermogen kan worden geboden, worden benut ten behoeve van compensatie voor nadeel als gevolg van het afschaffen van de doorsneesystematiek.

Vraag 130

Hoe heeft Nederland sinds 2015 tot op heden invulling gegeven aan de Verenigde Naties decennium voor mensen van Afrikaanse afkomst?

Antwoord 130

Op 23 december 2013 heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties met resolutie 68/237 de periode 1 januari 2015 tot en met 31 december 2024 uitgeroepen tot VN decennium voor mensen van Afrikaanse afkomst. Bij aanvang van de UN Decade hebben verscheidene rondetafelgesprekken plaatsgevonden met het maatschappelijk middenveld. Daar kwam vooral uit dat maatschappelijk initiatief mogelijk gemaakt moest worden voor en door mensen uit het maatschappelijk middenveld om zelf invulling te kunnen geven aan de UN Decade. SZW heeft in 2016 een tender uitgezet hiertoe. Een meer eenvoudige manier van aanvragen had echter de voorkeur.

Daarom zijn in 2018, om maatschappelijk initiatief beter mogelijk te maken, twee Fondsen op Naam (FON) opgericht, het VN Decennium Cultuur bij het Prins Bernhard Cultuurfonds en VN Decennium Sociaal bij het Oranjefonds. Vanuit elk FON was € 300.000 te besteden. Beide fondsen zijn inmiddels volledig besteed aan aanvragen uit het maatschappelijk middenveld aan projecten die bijdragen aan het voorkomen van rassendiscriminatie en een inclusievere samenleving. Ook op de Koninkrijk eilanden konden aanvragen worden ingediend, bij het Samenwerkende Fonds. De projecten die zijn ondersteund vanuit de beide FON zijn te vinden op de websites van beide fondsen.

Bij de oprichting van de twee FON is destijds ook een ondersteuningsfunctie ingericht die aanvragers heeft ondersteund bij het opstellen en indienen van aanvragen bij de twee genoemde fondsen en andere fondsen. Stichting Ocan heeft deze ondersteuningsfunctie uitgevoerd.

Ook is er in 2020 onderzoek gedaan naar achtergronden, oorzaken en triggerfactoren van discriminatie van Nederlanders van Afrikaanse herkomst door jongeren en volwassenen in Nederland. In 2021 is dit onderzoek gepubliceerd.

Tevens is in 2022 een verkennend onderzoek gestart naar handelingsper-spectieven om racisme bespreekbaar te maken in de eigen kring. Dit verkennende onderzoek komt voort uit bovengenoemd onderzoek naar triggerfactoren.

In oktober 2022 is bekend geworden dat BZK een Decentralisatie Uitkering aan gemeenten heeft goedgekeurd om gemeenten te ondersteunen bij de uitvoering van de UN Decade, namelijk om discriminatie naar herkomst te voorkomen en samenleven te bevorderen.

Ook met betrekking tot het herdenken van het slavernijverleden, onderzoek en museale voorzieningen zijn in 2016 aan de rondetafels oproepen gedaan. SZW, BZK en OCW zijn hiermee aan de slag, bijvoorbeeld door een herdenkingsjaar slavernijverleden mogelijk te maken in 2023. Dat laatste gebeurt niet zozeer vanuit de invulling van de UN Decade, maar past goed bij de oproepen die aan de rondetafels zijn uitgesproken.

Vraag 131

Sinds wanneer bestaat het traject preventieve aanpak anti-zwart racisme en hoe wordt invulling gegeven aan het traject?

Antwoord 131

Op 23 december 2013 heeft de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties met resolutie 68/237 de periode 1 januari 2015 tot en met 31 december 2024 uitgeroepen tot VN decennium voor mensen van Afrikaanse afkomst. De Decade wordt aangewend om de preventieve aanpak van anti-zwart racisme te versterken. Enerzijds door positieve beeldvorming te stimuleren door aandacht te vragen voor de Afro-Nederlandse geschiedenis en cultuur als onderdeel van onze samenleving. Anderzijds door in te zetten op empowerment en vergroten van de weerbaarheid van de Afro-Nederlandse gemeenschap. De Afro-Nederlandse gemeenschap is vanaf het begin nauw betrokken geweest bij de invulling van de Decade en initiatief vanuit de samenleving ten behoeve van de Decade is gezocht en gestimuleerd.

Vraag 132

Wordt bij de evaluatie van de RMT's ook bezien of aanpassingen om naast de rol die deze teams tijdens de coronacrisis hadden van toegevoegde waarde te zijn?

Antwoord 132

Het kabinet heeft recent uw Kamer geïnformeerd over de uitwerking van de arbeidsmarktinfrastructuur. De geleerde lessen van onder andere de RMT's zijn hierin meegenomen. De aanpak van de RMT's en de inzet van aanvullende dienstverlening is ook buiten de coronacrisis van toegevoegde waarde gebleken. De ontschotte aanpak draagt bij aan het overbruggen van de krapte op de arbeidsmarkt en de mismatch tussen vraag en aanbod. De lerende evaluatie levert inzichten op in de ervaringen en zal worden betrokken in de uitbreiding van de arbeidsmarktinfrastructuur.

Vraag 133

Waarop is de verwachting dat zich het komend jaar meer kredietbanken aansluiten gebaseerd en wat zijn de vervolgstappen voor het Waarborgfonds als meer banken zich hebben aangesloten?

Antwoord 133

Het Waarborgfonds saneringskredieten is dit jaar gestart met een koplopersgroep van zes kredietbanken die interesse hebben getoond in het Waarborgfonds saneringskredieten. Van deze zes koplopers zijn de Kredietbank Zwolle, de Kredietbank Nederland, de Gemeentelijke Kredietbank Assen, de Kredietbank Limburg en Stadsring 51 inmiddels formeel aangesloten. De kredietbank West Brabant heeft toegezegd in november 2022 te gaan deelnemen.

Het Waarborgfonds saneringskredieten is met alle kredietbanken in gesprek over deelname. Het streven van het Waarborgfonds saneringskredieten is om in het komende subsidiejaar tenminste acht nieuwe kredietbanken te mogen verwelkomen. De totale dekkingsgraad komt daarmee op 31 juli 2023 op meer dan 50% (13 van de 23 kredietbanken).

Vraag 134

Op welke wijze is tot dusver uitvoering gegeven aan de motie Paternotte/ Hermans (Kamerstuk 36 200, nr. 24) inzake het zetten van concrete stappen voor een voltijdsbonus?

Antwoord 134

De Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs en de Minister voor Langdurige Zorg en Sport zijn aan de slag met de ambtelijke verkenning naar de mogelijkheden van het invoeren van een voltijdsbonus. Het kabinet kijkt hierbij ook naar de mogelijkheden van een meerurenbonus. Tegelijkertijd blijft het kabinet de stichting Het Potentieel Pakken (HPP) ondersteunen om contractuitbreidingen in de zorg (en onderwijs) te stimuleren en om belemmeringen rondom onder andere roostering weg te nemen.

Het kabinet heeft besloten zich eerst te richten op opties in de zorg en het onderwijs, omdat in deze sectoren vaak in deeltijd wordt gewerkt. Daarbij geldt wel dat een eventuele voltijdsbonus wel juridische, uitvoeringstechnische en budgettaire knelpunten kent, die nader onderzocht moeten worden. In het onderwijs zal gestart worden met een kopgroep van scholen om in de praktijk te bekijken welke vorm van een bonus het beste werkt en wat de effecten zijn van het geven van een bonus. Uw Kamer wordt hier begin november over geïnformeerd. In december wordt de Kamer middels sectorale brieven verder geïnformeerd over de acties in deze sectoren bij het mogelijk maken van de voltijdsbonus en de meerurenbonus. Andere sectoren kunnen desgewenst de uitkomsten van deze aanpak in de zorg en het onderwijs benutten.

Vraag 135

Welk deel van het personeel dat werkzaam is bij de overheid of bij publiekelijk gefinancierde werkgevers heeft een deeltijdcontract? Wat is de gemiddelde arbeidsduur?

Antwoord 135

Bij de rijksoverheid werkt 28,1% van het personeel in deeltijd. Bij de gemeenten bedraagt dit 40,9% en bij de provincies 38,1%. Bij de Nationale Politie werkt 21,1% van het personeel in deeltijd. Bij de onderwijssectoren varieert dit percentage tussen 46,7% (Wetenschappelijk Onderwijs) en 75,4% (Primair Onderwijs). De gemiddelde arbeidsduur is uitgedrukt in de deeltijdfactor. De deeltijdfactor varieert in genoemde sectoren van 0,62 (primair onderwijs) tot 0,78 (Provincies). (bron: Ministerie BZK, Trends en ontwikkelingen 2021, Werken in de overheids- en onderwijssectoren, april 2022). Er zijn geen recente cijfers beschikbaar over het aantal in deeltijd werkende werknemers in zorg en welzijn, in 2018 werkte 82% in deeltijd. De deeltijdfactor in zorg en welzijn bedroeg in het 1^e kwartaal van 2022 0,68 (bron: CBS, AZW StatLine).

Vraag 136

Welk deel van de vacatures die de rijksoverheid heeft opengesteld in het afgelopen jaar waren vacatures voor een deeltijdbaan? Wat zijn deze cijfers voor alle overheidswerkgevers in het algemeen of publiekelijk gefinancierde werkgevers?

Antwoord 136

Tussen 2020 en heden was het percentage vacatures bij de rijksoverheid met minder dan 32 uur gevraagde beschikbaarheid circa 7%. Er is een groei in het aandeel vacatures waarin minimaal 32 uur per week wordt gevraagd ten opzichte van het aandeel dat om minimaal 36 uur beschikbaarheid per week vraagt. In 2020 werd in 47,6% van de vacatures minimaal 32 uur gevraagd, in 2021 54,9% en in 2022 (t/m juni) 60,3%. In 2020 werd bij 45% van de vacatures gevraagd om minimaal 36 uur beschikbaarheid. In 2021 is dat percentage gedaald naar 36,7% en in 2022 (t/m juni) naar 32,6%. Het aantal uren dat in de vacature wordt gevraagd zegt in beginsel niets over het daadwerkelijk aantal uren dat de medewerker gaat werken. Bij een vacature voor minimaal 32 uur kan de medewerker ervoor kiezen om 32 uur te werken, maar kan ook in de praktijk 36 uur worden gewerkt. (Bron: Ministerie BZK, Trends en ontwikkelingen 2021, Werken in de overheids- en onderwijssectoren, april 2022). De Minister van SZW beschikt niet over deze informatie voor de overige overheids- en onderwijssectoren of de sector zorg en welzijn.

Vraag 137

Op welke wijze gaat de overheid om met verzoeken van nieuwe en bestaande werkgevers bij verzoeken om de arbeidsduur te verlengen?

Antwoord 137

Werknemers hebben het wettelijk recht om een verzoek in te dienen om meer (of minder) uren te werken. Werkgevers kunnen dit alleen weigeren met een beroep op zwaarwegende bedrijfs- of dienstbelangen. Dit kan bijvoorbeeld het geval zijn als er bij een verzoek om meer werk onvoldoende werk beschikbaar is of bij een verzoek om minder werk de continuïteit van de bedrijfsvoering in gevaar dreigt te komen. In het kader van arbeidsmarktkrapte proberen werkgevers personeel te verleiden extra uren te werken. Binnen de sector Rijk is daarnaast besproken dat werkgevers extra ruimhartig om zullen gaan met eventuele verzoeken tot verlenging van de arbeidsduur door een medewerker met koopkrachtpro-blemen.

Vraag 138

Hoeveel arbeidsmigranten van binnen en buiten de Europese Unie (EU) zijn er in de afgelopen vijf jaar Nederland toegelaten?

Antwoord 138

Er bestaat voor EU-arbeidsmigranten geen toelatingsbeleid. Burgers van de EU/EER-landen en Zwitserland hebben op grond van het vrij verkeer van personen en diensten het recht om vrij in Nederland te verblijven, te werken en diensten te verrichten.

Het CBS houdt in de migrantenmonitor bij hoeveel EU-burgers naar Nederland afreizen, al dan niet voor arbeid. In de onderstaande tabel is de ontwikkeling van het aantal personen met een baan uit de EU-lidstaten (op 31 december van ieder jaar) uitgesplitst naar Midden- en Oost-Europa (EU 11) en de Europese Unie (EU 27) opgenomen. De data is beschikbaar tot eind 2020 (CBS). Vanaf 2022 worden de cijfers van de migrantenmonitor jaarlijks gepubliceerd in de Staat van Migratie, die ieder jaar in mei verschijnt.

Bovenstaande cijfers omvatten niet alle werknemers die naar Nederland gedetacheerd worden vanuit een andere EU-lidstaat. In de migrantenmonitor wordt namelijk uitgegaan van de polisadministratie waarin slechts een deel van de gedetacheerden is opgenomen. Uitspraken over de omvang van het aantal gedetacheerden zijn op basis van de migrantenmonitor dus niet te doen.

Het totale aantal gemelde gedetacheerde werknemers in 2021 betreft 365.510. Daarvan hadden 127.830 werknemers een nationaliteit van buiten de EU, EER of Zwitserland en 237.680 een EU-nationaliteit. Dit geeft echter een ietwat vertekend beeld voor wat betreft de verhouding tussen werknemers van binnen en buiten de EU. Binnen deze aantallen zitten namelijk ook veel meldingen die terugslaan op de sector internationaal wegtransport. Het betreft dan relatief veel vrachtwagenchauffeurs van buiten de EU, EER of Zwitserland die voor korte (soms slechts enkele uren) of langere tijd in Nederland rijden. Het totaal aantal gemelde werknemers in de sector internationaal wegtransport bedroeg circa 289.400 in 2021, waarvan 178.800 EU-onderdanen en 110.600 derde-landers. Van de gemelde werknemers in andere sectoren (meer dan 50.000) was driekwart EU-onderdaan en een kwart derdelander. Het is belangrijk om hierbij in acht te houden dat de duur van detachering sterk verschilt. Sommige werknemers verblijven een aantal maanden in Nederland, sommigen 6 maanden of langer.

Zoals ook in de Staat van Migratie aangegeven bieden deze cijfers een globaal beeld van de aard en omvang van detachering naar Nederland in 2021. De cijfers die beschikbaar zijn, moeten met de nodige voorzichtigheid worden bezien. Vermoedelijk is sprake van ondermelding. Ook is van belang om op te merken dat het om gegevens gaat die de dienstver-richters en dienstontvangers zelf hebben verstrekt.

Voor arbeidsmigranten van buiten de EU (derdelanders) is de toegang wel in nationale wet- en regelgeving vastgelegd. In de onderstaande tabel is de ontwikkeling van het aantal verleende tewerkstellingsvergunningen (twv) en positieve adviezen voor gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid (gvva) voor arbeidsmigranten van buiten de EU opgenomen (afgerond op tientallen) (bron: UWV, rapportage UWV uitvoering Wav).

NB cijfers zijn afgerond op honderdtallen

NB gecombineerde vergunning voor verblijf en arbeid is per 1 april 2014 ingevoerd

Onderstaande tabel geeft het aantal ingewilligde aanvragen weer op grond van de nationale kennismigrantenregeling, de Europese Blauwe kaart en voor «overplaatsing binnen een onderneming» (ICT) (Het verblijfsdoel «overplaatsing binnen een onderneming» vloeit voort uit de per 29 november 2016 geïmplementeerde Europese Richtlijn 2014/66 i voor Intra Corporate Transferees), inclusief de ingewilligde aanvragen «wijziging beperking» (een aanvraag voor «wijziging beperking» wordt gedaan indien het doel waarvoor de vreemdeling in Nederland verblijft wijzigt) naar deze verblijfsdoelen. De aantallen zijn afgerond op tientallen (bron IND en Staat van Migratie 2021 voor de cijfers van 2020 en 2021).

Vraag 139

hoeveel arbeidsmigranten die in de afgelopen vijf jaar Nederland zijn toegelaten maken gebruik van de sociale zekerheid (uitgesplitst naar uitkering/regeling)?

Antwoord 139

UWV, de SVB en gemeenten voeren geen aparte registraties van arbeidsmigranten. Er zijn daarom geen gegevens beschikbaar op landelijk niveau over het gebruik van uitkeringen door arbeidsmigranten.

Algemene informatie kan alleen worden gegeven door data van de uitvoeringsinstanties en het CBS met elkaar te koppelen. Dit gebeurt in de Migrantenmonitor van het CBS. Bij de Migrantenmonitor is ook een dashboard beschikbaar (Bron: Migrantenmonitor (cbs.nl)). De Migrantenmonitor geeft inzicht in het aantal migranten (NB. niet specifiek arbeidsmigranten) uit andere EU-lidstaten dat in Nederland woont of werkt en geeft ook cijfers over het beroep op sociale zekerheid (bijvoorbeeld het aantal personen in de WW).

Het dashboard immigratie van het CBS biedt informatie over de sociaal-economische status, waarbij de categorie «uitkerings- en pensioenont-vanger» kan worden onderscheiden (Bron: Hoeveel immigranten komen naar Nederland? (cbs.nl)). Hierbij kunnen arbeidsmigranten apart worden onderscheiden naar immigratiejaar. Het betreft hier wel enkel het uitkeringsgebruik van migranten die nog in Nederland staan ingeschreven in het bevolkingsregister. Om een voorbeeld te geven: van de instroom van Europese arbeidsmigranten uit 2016 heeft een jaar later 2% een uitkering. Twee en drie jaar later is dat nog steeds zo. Onder arbeidsmigranten uit derde landen is het uitkeringsgebruik voor dezelfde groep volgens het CBS nihil.

Overigens hebben arbeidsmigranten die in de afgelopen vijf jaar zijn toegelaten meestal geen recht op een uitkering op grond van de Participatiewet of de BBZ (bijstandsregelingen die uit de algemene middelen worden gefinancierd). Bij een verblijf onder de vijf jaar is namelijk in principe geen sprake van een «duurzaam verblijf». Bij een niet-duurzaam verblijf heeft een beroep op de bijstand meestal gevolgen voor het verblijfsrecht. Als het verblijfsrecht wordt beëindigd is er daarmee ook geen recht op bijstand. De IND beoordeelt het verblijfsrecht individueel (Bron: https://ind.nl/Paginas/Algemene-Middelen.aspx).

Vraag 140

Hoe verhoudt het percentage jongeren in verantwoordingsorganen (van pensioenfondsen) zich tot het percentage jongeren in ondernemingsraden?

Antwoord 140

Het kabinet heeft geen zicht op het percentage jongeren in verantwoordingsorganen van pensioenfondsen en het percentage jongeren in ondernemingsraden. Voor wat betreft de verantwoordingsorganen geldt dat in het bestuursverslag van het pensioenfonds moet worden gerapporteerd over de samenstelling van het verantwoordingsorgaan naar leeftijd en geslacht. Voor de OR geldt een dergelijke verplichting niet zodat de gevraagde vergelijking niet te maken is. Ongeacht de samenstelling zullen zowel de OR als het verantwoordingsorgaan de belangen van verschillende groepen werknemers respectievelijk deelnemers meewegen in hun advisering.

Vraag 141

Hoe verhoudt het percentage jongeren dat aan de cao-tafel zit zich tot het percentage jongeren dat werkzaam is in ondernemingen met een cao?

Antwoord 141

Uit de meest recente (voorlopige) cijfers van het CBS volgt dat in 2021 3,2% van de jongeren in de leeftijdsgroep van 15 tot 25 jaar lid was van een vakbond. Voor de groep 25 tot 35 jaar geldt dat 9,6% in 2021 lid was van een vakbond (bron CBS, Statline, geraadpleegd 24-10-2022).

In 2021 geldt daarnaast dat op 80,6% van de werknemers in de leeftijdscategorie van 15 tot 25 jaar en op 67,7% van de werknemers in de leeftijdscategorie 25 tot 35 jaar een reguliere cao van toepassing was (bron CBS/TNO (NEA), verrijkt met SSB-gegevens. Het onderscheid (wel/geen cao) is afgeleid uit een onderliggende cao code. Als uit deze onderliggende gegevens «wel cao» wordt afgeleid, is er waarschijnlijk ook een cao van toepassing. Als uit de gegevens «geen cao» wordt afgeleid, hoeft dit niet te betekenen dat er daadwerkelijk geen cao van toepassing is. Het kan ook betekenen dat de onderliggende cao code niet is ingevuld. Hierdoor is geen exact aantal te geven van het percentage werknemers onder een cao, maar is wel een indicatie te geven).

Vraag 142

Op welke wijze wordt gecontroleerd dat het aanbod van opleidingen gericht op de doelgroep praktisch geschoolden ook daadwerkelijk bijdraagt aan de arbeidsmarktpositie van deze doelgroep en het verkleinen van de tekorten?

Antwoord 142

Tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen is de motie Dassen aangenomen, waarin de regering gevraagd wordt om met een plan te komen het STAP-budget gerichter in te zetten voor maatschappelijk cruciale sectoren, zoals techniek, ICT, zorg en onderwijs. De Minister van SZW heeft al toegezegd dat zij graag bereid is om de mogelijkheden hiertoe te inventariseren en uw Kamer hierover vóór de SZW-begrotingsbehandeling te informeren. Daar betrekt zij ook de vraag bij hoe we de keuzevrijheid voor mensen kunnen behouden, en in bredere zin te kijken hoe we het STAP-budget kunnen richten op arbeidsmarktrele-vante scholing, waaronder scholing gericht op de maatschappelijk cruciale sectoren.

Vraag 143

Met hoeveel procent wordt de stimuleringsregeling LLO in midden- en kleinbedrijf (mkb) verlaagd? Welke «uitvoeringstegenvallers» worden hiermee gefinancierd? Om welke reden is ervoor gekozen om de hierdoor vrijgekomen middelen hiervoor aan te wenden?

Antwoord 143

Voor aanvragers van de Stimuleringsregeling LLO in midden- en kleinbedrijf (SLIM-regeling) verandert er niets. Jaarlijks is er circa € 48 miljoen subsidie beschikbaar. De € 10 miljoen waarmee het budget vanaf 2025 wordt verlaagd betreft middelen die vanaf de begroting van SZW naar OCW worden overgemaakt om uitvoering te geven aan motie Heerma (Kamerstukken II 2018/19, 35 074, nr. 50). Via deze motie wordt er tot en met 2024 geïnvesteerd in seizoensarbeid in de landbouw-, horeca-, en recreatiesector door een tegemoetkoming in de loonkosten voor bbl-plekken. Per 2025 komen deze middelen weer vrij en worden ze gebruikt als dekking voor uitvoeringstegenvallers elders op de SZW-begroting, zoals kinderopvangtoeslag en verlof. Met deze ombuiging blijft het jaarlijkse budget even hoog als het budget voor de SLIM-regeling vóór 2025.

Vraag 144

Wat verhindert het opstellen van een werkbaar sociaal-medisch beoordelingskader voor de transitievergoeding mkb?

Antwoord 144

Er is een aantal factoren dat dit veroorzaakt. Het komen tot een werkbaar beoordelingskader is ingewikkeld omdat de bestaande kaders op grond waarvan arbeidsongeschiktheid wordt vastgesteld, niet geschikt lijken om te beoordelen of er sprake is van arbeidsongeschiktheid die heeft geleid tot het besluit tot bedrijfsbeëindiging. Het creëren van een nieuw kader zou gericht moeten zijn op het vaststellen van het oorzakelijke verband daartussen. Dat is ingewikkeld. Daarnaast heeft UWV aangegeven dat een regeling waarbij de volledige beoordeling van de arbeidsongeschiktheid van de werkgever plaatsvindt in het kader van deze regeling waarschijnlijk niet of moeilijk uitvoerbaar is, zonder dat dit invloed heeft op andere werkzaamheden die verzekeringsartsen van UWV moeten uitvoeren. Vooral wanneer de beoordeling volledig door verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen van UWV moet plaatsvinden. Dit wegens het ernstige tekort aan verzekeringsartsen.

Vraag 145

Hoe veel wordt de druk op sociaal-medisch beoordelen verhoogd door de compensatie van de transitievergoeding bij bedrijfsbeëindiging wegens ziekte?

Antwoord 145

UWV heeft aangegeven dat een regeling waarbij een volledige beoordeling van de arbeidsongeschiktheid van de werkgever plaatsvindt in het kader van deze regeling zeer waarschijnlijk niet of moeilijk uitvoerbaar is, zeker als die volledig door verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen van UWV moet plaatsvinden. Dat zal invloed hebben op de andere werkzaamheden die verzekeringsartsen bij UWV moeten uitvoeren, terwijl daar al een ernstig tekort bestaat. Ter oplossing wordt onderzocht of een beoordeling door de verzekeringsarts kan worden vervangen door een advies van de bedrijfsartsen. Daarvoor is wel noodzakelijk dat tot een werkbaar beoordelingskader kan worden gekomen, wat zeer ingewikkeld lijkt. Benadrukt wordt daarbij ook dat een dergelijk advies alsnog door UWV beoordeeld zal moeten worden. Die ruimte voor eigen beoordeling of controle van dergelijke adviezen door verzekeringsartsen, lijkt gezien de huidige context/ontwikkelingen niet beschikbaar bij UWV.

Vraag 146

Voor welke termijn wil u duidelijkheid hebben over de effecten van het hervatten van de handhaving van regels rondom de beoordeling van arbeidsrelaties?

Antwoord 146

In het najaar stuurt de Minister van SZW samen met de Minister van EZK en de Staatssecretaris van Financiën - Fiscaliteit en Belastingdienst een brief over «werken als zelfstandige» naar de Tweede Kamer waarin onder andere wordt aangekondigd per wanneer het kabinet de ambitie heeft het handhavingsmoratorium op te heffen, op welke wijze dat zal gaan en de afwegingen die daarbij een rol spelen, waaronder de maatschappelijke gevolgen, uitvoerbaarheid en begroting.

Het gaat hierbij niet om het hervatten van de handhaving. Zoals eerder aangeven in de kabinetsreactie op de rapporten van ARK en ADR (Kamerstukken II 2021/22, 29 544, nr. 1094) vindt deze handhaving (binnen de kaders van het handhavingsmoratorium) al plaats. In de kabinetsreactie is ook aangegeven dat toegewerkt wordt naar een volledige inzet van de gereserveerde capaciteit (80 fte) nu door het afschaffen van de beperkende coronamaatregelen het buitentoezicht in de eerste helft van dit jaar weer is opgepakt, en er dit jaar medewerkers die eerder geworven zijn van de interne opleiding komen die inzetbaar zullen worden in het toezicht.

Vraag 147

Binnen welke sectoren overweegt het kabinet het inzetten van een rechtsvermoeden?

Antwoord 147

Naast de inzet op het voorstel voor de Europese richtlijn voor platformwerk, vindt het kabinet het van belang om (andere) werkenden met een kwetsbare positie te ondersteunen bij het effectief opeisen van hun rechten als werknemer. Het kabinet wil daarom inzetten op een breder rechtsvermoeden om schijnzelfstandigheid ook op andere plekken dan binnen de platformsector tegen te gaan. De problematiek van kwetsbare werkenden die hun rechtspositie niet effectief op kunnen eisen speelt immers niet alleen bij platformwerk. Het kabinet werkt daartoe het voorstel uit voor een rechtsvermoeden gekoppeld aan een uurtarief, zoals opgenomen in het SER-MLT advies. Het kabinet beoogt dit rechtsvermoeden breed toepasbaar te laten zijn voor alle arbeidsrelaties, dus niet alleen in specifieke sectoren.

Vraag 148

Op welke wijze krijgt het ontlasten van werkgeverschap en het vergroten van de manoeuvreerruimte binnen duurzame arbeidsrelaties vorm?

Antwoord 148

Het kabinet verkent de volgende maatregelen die bijdragen aan het ontlasten van werkgeverschap en het vergroten van wendbaarheid binnen het vaste contract:

• - 

  Bevorderen dat van-werk-naar-werktrajecten worden ingezet bij het beëindigen van een arbeidsovereenkomst;

• - 

  Een budgetneutrale deeltijd-WW;

• - 

  De re-integratie in het tweede ziektejaar wordt in principe gericht op re-integratie bij een andere werkgever;

• - 

  Werkgevers worden gestimuleerd om bestaande mogelijkheden voor wendbaarheid (met behoud van duurzame arbeidsrelatie) beter te benutten.

Momenteel wordt met sociale partners en uitvoeringsorganisaties onderzocht of de maatregelen uitvoerbaar zijn. Indien dat niet het geval is, of de bijdrage van deze maatregelen aan de beoogde doelen te beperkt zal blijken te zijn, zal het kabinet zich met sociale partners bezinnen op alternatieven. Het kabinet streeft ernaar om uiterlijk begin 2023 besluiten te nemen over de invulling van maatregelen die werkgeverschap aantrekkelijker maken en wendbaarheid van ondernemingen vergroten.

Vraag 149

Wat is de huidige stand van zaken rondom het verkorten van de loondoor-betalingsperiode bij ziekte?

Antwoord 149

Er zijn geen plannen in 2023 om de periode van twee jaar loondoorbetaling bij ziekte te verkorten. In het coalitieakkoord zijn afspraken gemaakt over de loondoorbetaling bij ziekte in het bredere pakket met arbeids-markthervormingen. U wordt hierover per brief in januari geïnformeerd.

Vraag 150

Welke stappen zijn gezet ten aanzien van een eenvoudiger ontslagbescherming?

Antwoord 150

Het ontslagrecht is met de Wet werk en zekerheid in 2015 reeds ingrijpend gewijzigd mede met als doel het stelsel te vereenvoudigen. Het huidige stelsel van ontslaggronden, die preventief worden getoetst door de kantonrechter of UWV, biedt partijen meer duidelijkheid over de uitkomst van de ontslagprocedure en beschermt werknemers tegen ongerechtvaardigd ontslag. De introductie van de transitievergoeding met de Wet werk en zekerheid in 2015 heeft geleid tot een vergoeding bij ontslag die voorafgaand relatief eenduidig is vast te stellen. Als gevolg van wijzigingen in de opbouw van de transitievergoeding is ontslag met de Wet arbeidsmarkt in balans in 2020 voorts aanzienlijk goedkoper geworden. In het coalitieakkoord zijn geen verdere wijzigingen van het ontslagrecht of stappen op dit vlak aangekondigd.

Vraag 151

Welke stappen zijn er precies gezet rondom verduidelijking van de grenslijn tussen werknemers en zelfstandigen? Wat is er precies veranderd in het Handboek Loonheffingen?

Antwoord 151

Rondom het verduidelijken van de grenslijn tussen werknemers en zelfstandigen is in de hoofdlijnenbrief van 5 juli aangegeven dat dit kabinet werkt aan de verduidelijking van wetgeving, specifiek waar het ziet op het criterium «werken in dienst van (ook wel gezagscriterium genoemd)». Dit omdat «werken in dienst van» het voornaamste criterium is waarover onduidelijkheid kan bestaan rondom de beoordeling van arbeidsrelaties. Daarnaast werkt het kabinet aan een rechtsvermoeden gekoppeld aan een uurtarief, conform het SER-MLT advies. Hiermee wordt het voor werkenden makkelijker, dan nu het geval is, om de kwalificatie-vraag voor te leggen aan de rechter. Uw Kamer wordt aan het einde van dit jaar nader geïnformeerd over de verdere uitwerking van deze maatregelen.

In de vorige kabinetsperiode zijn twee maatregelen getroffen om opdrachtgevers en -nemers meer duidelijkheid te geven over de aard van de arbeidsrelatie.

Zo is op verzoek van uw Kamer het gezagscriterium verduidelijkt door per 1 januari 2019 in het Handboek Loonheffingen van de Belastingdienst een bijlage op te nemen over de uitleg van het gezagscriterium. In deze bijlage zijn indicaties voor gezag, contra-indicaties voor gezag en voorbeelden opgenomen. Daarmee wordt zo goed mogelijk inzicht gegeven in de elementen die onder het huidige recht en de stand van de jurisprudentie een rol spelen in de beoordeling of sprake is van een gezagsverhouding. Daarmee krijgen opdrachtgevers en -nemers meer handvatten om zelf te beoordelen of er sprake is van een gezagsrelatie.

Daarnaast is de webmodule beoordeling arbeidsrelaties ontwikkeld. De huidige (pilotomgeving van de) webmodule beoordeling arbeidsrelaties geeft de opdrachtgever (zoveel mogelijk) een indicatie over de vraag hoe een specifieke arbeidsrelatie gekwalificeerd moet worden, en of loonhef-fingen afgedragen moeten worden. Deze webmodule is gebaseerd op huidige wet- en regelgeving en jurisprudentie en «toetst» aan de hand van de relevante feiten en omstandigheden die in de jurisprudentie worden meegewogen. Eenieder die wil, kan de webmodule gebruiken. Deze kan dus ook de komende tijd ingezet blijven worden door werkgevenden om een indicatie te verkrijgen over de aard van de arbeidsrelatie.

Vraag 152

Het kabinet werkt met veldpartijen aan een nationaal actieplan om seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld tegen te gaan, wanneer kan de Kamer dit plan tegemoet zien?

Antwoord 152

Het kabinet is voornemens om het nationaal actieprogramma om seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld tegen te gaan begin 2023 naar de Tweede Kamer te verzenden. Eerder zijn met de Kamer al de contouren van het actieprogramma gedeeld (Kamerstukken II 2021/22,

34 843, nr. 58), waarbij is toegezegd dat het actieprogramma in het najaar gelanceerd zou worden. De uitwerking, inclusief afstemming met veldpartijen, vraagt enige tijd extra waardoor verzending aan de Kamer begin 2023 is voorzien.

Vraag 153

Hoeveel mensen zijn er in de afgelopen tien jaar vanuit de bijstand door de gemeentelijke werkgeversservicepunten naar een baan in de energie-transitie begeleid?

Antwoord 153

Er bestaat geen landelijk overzicht van het aantal mensen dat in de afgelopen 10 jaar door dienstverlening van Werkgeversservicepunten vanuit de bijstand een baan heeft gevonden in de energietransitie.

Vraag 154

Hoeveel boetes zijn er in de afgelopen drie jaar ingediend als het gevolg van het overtreden van de inlichtingenplicht in de Participatiewet en hoeveel terugvorderingen hebben er op die grond plaatsgevonden?

Antwoord 154

Onderstaande tabel geeft, op basis van CBS gegevens uit de Bijstandsde-biteuren en -fraudestatistiek (BDFS), een overzicht van het aantal en de totale omvang van nieuwe vorderingen van boetes die als gevolg van het overtreden van de inlichtingenplicht in de Participatiewet zijn opgelegd. Hieruit blijkt dat het aantal geconstateerde overtredingen van de inlichtingenplicht afneemt. De beginschuld is het bedrag dat terugbetaald moet worden door de debiteur aan het begin van de vordering. De incassoratio geeft aan welk deel van de terugvorderingen van ten onrechte uitgekeerde bijstand en boetevorderingen eind 2021 betaald is. Van de vorderingen die in 2019 zijn ontstaan is ondertussen meer dan een kwart (terug)betaald. Voor recentere vorderingen ligt de incassoratio lager. Hoe langer vorderingen uitstaan, hoe hoger het deel van de beginschuld dat betaald is.

Bron: CBS

Vraag 155

Waar komt de piek in uitgaven aan Stimuleringsregeling LLO in mkb in 2025 en in mindere mate 2026 vandaan?

Antwoord 155

De piek in de uitgaven wordt verwacht in 2025 en 2026 omdat Uitvoering van Beleid (UVB) verwacht dan de meeste uitbetalingen van einddecla-raties te doen. Door verschillende omstandigheden, waaronder corona en capaciteitsproblemen bij de uitvoeringsorganisatie van SZW, lopen de projectperiodes van de SLIM-aanvragen langer dan voorzien. Hierdoor liggen de vaststellingen van einddeclaraties ook later in de tijd en wordt er budget doorgeschoven naar volgende jaren. Voor aanvragers geldt wel ieder jaar hetzelfde subsidieplafond van circa € 48 miljoen.

Vraag 156

Welk deel van het STAP-budget zal conform de motie Dassen (Kamerstuk 36 200, nr. 47) worden ingezet voor opleidingen gericht op maatschappelijk cruciale sectoren?

Antwoord 156

Zie het antwoord op vraag 142.

Vraag 157

Welk gedeelte van de uitgekeerde STAP-middelen is ten bate van het financieren van medische opleidingen zonder wetenschappelijk onderbouwde toegevoegde waarde gekomen?

Antwoord 157

Er zijn momenteel meer dan 100.000 opleidingen beschikbaar in het STAP-scholingsregister. Van geen van deze opleidingen wordt bijgehouden of zij wetenschappelijk onderbouwd zijn. Opleidingen kunnen worden geregistreerd als de opleider een keurmerk of erkenning heeft die tot STAP zijn toegelaten en als de opleidingen arbeidsmarktgericht zijn. Hiermee wordt de kwaliteit van de scholing geborgd. De informatie waar de vragensteller om vraagt wordt daarom niet systematisch bijgehouden.

Vraag 158

Hoe vaak zijn opleidingen verwijderd uit het STAP-scholingsregister? Kunt u uitsplitsen om welke redenen deze opleidingen werden verwijderd?

Antwoord 158

De Toetsingskamer STAP houdt toezicht op misbruik en oneigenlijk gebruik van de subsidieregeling aan de kant van opleiders. Dit houdt in dat zij signalen van misbruik en oneigenlijk gebruik onderzoekt en risicogericht controleert of opleidingen arbeidsmarktgericht en marktconform zijn. Bij een constatering dat niet voldaan wordt aan de subsidievoorwaarden, zal de Toetsingskamer STAP de betreffende opleider verzoeken de opleidingen uit het scholingsaanbod te verwijderen. Sinds de start in maart 2022 zijn op aangeven van de Toetsingskamer ruim 5.000 opleidingen door opleiders uit het register verwijderd. Merendeels komt dit doordat het aanbod niet arbeidsmarktgericht is, bijvoorbeeld omdat het om verplichte nascholing gaat of om inburgeringscursussen.

Naar aanleiding van onderzoek en op advies van de Toetsingskamer is door de Minister van SZW het besluit genomen om twee opleiders te verwijderen uit het register. Voor een daarvan loopt nog een bezwaarprocedure, maar is inmiddels al wel een aantal opleidingen teruggetrokken uit het Scholingsregister. Daarnaast zijn drie opleiders op straffe van uitsluiting gesommeerd enkele opleidingen die niet voldoen aan de doelstelling en voorwaarden van STAP uit het scholingsregister te halen. Betrokken opleiders hebben deze opleidingen voor openstelling van het tijdvak STAP op 1 november verwijderd. Redenen hiervoor zijn: opleidingen die zijn gericht op eigen financieel gewin en niet op de versterking van de arbeidsmarktpositie; opleidingen die gegeven worden door opleiders zonder keurmerk; opleidingen die voornamelijk bestaan uit coaching; en opleidingen met een buitenlandse accommodatie.

Vraag 159

Welke onderzoeksvragen worden gehanteerd bij de uitgebreide evaluatie van de STAP-regeling?

Antwoord 159

Met de evaluatie wordt gekeken naar het gebruik en de doeltreffendheid en doelmatigheid van het STAP-budget. Er zijn drie hoofdvragen, met bij elk deelvragen.

Hoofdvraag 1. Wie hebben het STAP-budget gebruikt en op welke wijze, wat zijn hun beweegredenen en hoeveel STAP-budget is er aangevraagd? Wat is het aanbod?

• a) 

  Door wie wordt het STAP-budget gebruikt? Worden alle doelgroepen bereikt?

• b) 

  Om wat voor redenen is het STAP-budget aangevraagd?

• c) 

  Hoe is de financiële uitputting van de regeling verlopen?

• d) 

  Klachten, misbruik en oneigenlijk gebruik?

• e) 

  Hoe wordt de STAP-regeling gezien door opleiders (hierbij onderscheid maken tussen private en publieke opleiders)?

• f) 

  Hoe is het gebruik van het STAP-budget verdeeld over type scholingsactiviteiten?

Hoofdvraag 2. In welke mate heeft het STAP-budget bijgedragen aan een stimulans om meer te leren naast het werk? In hoeverre draagt het STAP-budget bij aan de duurzame inzetbaarheid en arbeidsmarktpositie van de Nederlandse beroepsbevolking?

• a) 

  Heeft het STAP-budget geleid tot een grotere deelname aan leren en ontwikkelen?

• b) 

  In hoeverre is gebruik van het STAP-budget van invloed op de arbeidsmarktpositie?

• c) 

  Sluit het scholingsaanbod voldoende aan op de behoefte van de beroepsbevolking/arbeidsmarkt?

Hoofdvraag 3. Is er sprake van afwenteling van private middelen op publieke middelen?

• a) 

  In hoeverre is er sprake van deadweight loss in vergelijking tot de onlangs afgeschafte fiscale aftrek scholingskosten?

• b) 

  In hoeverre vindt er substitutie plaats van alternatieve financieringsbronnen voor scholing door het STAP-budget? Leidt het STAP-budget tot een afname van het gebruik van private scholingsbudgetten?

• c) 

  In hoeverre is er sprake van onevenredige prijsontwikkeling bij de scholing die is toegelaten voor financiering vanuit het STAP-budget ten opzichte van scholing die niet in aanmerking komt?

Vraag 160

Uit welke uitgaven bestaat het niet juridisch verplichte deel van het programmabudget MDIEU in 2023?

Antwoord 160

Zoals in de begroting vermeld, is ruim € 60 miljoen van het programmabudget MDIEU in 2023 niet juridisch verplicht. Dit betreft voor het overgrote deel het beschikbare budget voor de bevoorschotting van activiteitenplannen waar in 2023 subsidie voor beschikt wordt. Daarnaast zijn enkele miljoenen euro's begroot voor de ondersteuning van de sociale partners in de Stichting van de Arbeid bij de uitvoering van de wijziging van het pensioenstelsel en voor andere bovensectorale activiteiten rondom de MDIEU.

Vraag 161

Welke indicatoren worden gebruikt om inzicht te krijgen in het aantal huishoudens met problematische schulden?

Antwoord 161

Er is sprake van een huishouden met geregistreerde problematische schulden als ten minste één persoon in het huishouden voldoet aan ten minste één van de volgende criteria op 1 januari van het betreffende verslagjaar:

• - 

  een WSNP-traject volgt;

• - 

  een bij BKR geregistreerd minnelijk traject volgt;

• - 

  een bij BKR geregistreerde betalingsachterstand heeft;

• - 

  in het Centraal Curatele en Bewindregister (CCBR) is opgenomen op grond van verkwisting en/of problematische schulden;

• - 

  ten minste zes maanden de zorgpremie niet heeft betaald;

• - 

  een betalingsachterstand van een Wet Mulder-boete (boete voor lichte verkeersovertreding) heeft bij het CJIB heeft waarvan de tweede aanmaning ten minste twee maanden openstaat, of zich al in een ernstigere wanbetalersfase bevindt. Daarnaast moet het openstaande bedrag in totaal minimaal 50 euro zijn;

• - 

  langer dan 27 maanden een toeslagschuld heeft van totaal minimaal 50 euro openstaan bij de Belastingdienst;

• - 

  langer dan 15 maanden een schuld heeft van totaal minimaal 50 euro voor overige belastingaanslagen openstaan bij de Belastingdienst;

• - 

  een belastingschuld heeft bij de Belastingdienst die in de 12 maanden voor het peilmoment oninbaar is geleden;

• - 

  een betalingsachterstand bij de DUO heeft van 3 maanden of langer en van minimaal 270 euro

(Bron: CBS, Schuldenproblematiek in beeld 2015 t/m 2018).

Vraag 162

Welke gegevens met betrekking op schuldhulpverlening worden op landelijk niveau bijgehouden?

Antwoord 162

Gemeenten registreren bij het Bureau Kredietregistratie (BKR) wie schuldhulpverlening ontvangt.

In het Centraal Insolventieregister registreert de griffie van de rechtbank de wettelijke schuldsaneringstrajecten. Divosa monitort de vroegsigna-lering van schulden, bijvoorbeeld het aantal signalen over betalingsachterstanden, of dit leidt tot contact met inwoners en de hulpacceptatie. Divosa en NVVK (financiële hulpverleners) volgen ook het aantal aanmeldingen schuldhulpverlening en bijvoorbeeld de gemiddelde schuld en het gemiddeld aantal schuldeisers.

Vraag 163

Welke gegevens worden er nog bijgehouden over mensen die een schuldhulpverleningstraject hebben doorlopen?

Antwoord 163

Wie schuldhulpverlening ontvangt, staat gedurende de gehele periode dat de hulpverlening loopt bij BKR geregistreerd. Na afloop van de hulpverlening blijft de registratie nog vijf jaar staan. Daarna wordt deze door BKR verwijderd.

Vraag 164

Hoeveel mensen met problematische schulden zitten er momenteel in de stabilisatiefase die voorafgaat aan de schuldregeling in het Msnp-traject?

Antwoord 164

Hier worden geen cijfers op landelijk niveau over bijgehouden. De NVVK houdt van haar leden bij hoeveel stabilisatieovereenkomsten er per jaar gesloten worden. In 2021 waren dat er 8.758. Dit zegt overigens niet direct iets over het aantal mensen dat op een bepaald moment in de stabilisatiefase zit, omdat dit ook over jaargrenzen heen gaat. Ook registreert niet iedere gemeente de stabilisatiefase door middel van een stabiliserings-overeenkomst.

Vraag 165

Hoeveel mensen in een schuldregeling zijn er in 2022 uit die schuldregeling gezet omdat zij nieuwe schulden maakten?

Antwoord 165

Hierover worden op landelijk niveau geen gegevens bijgehouden.

Vraag 166

Hoeveel aanbieders van schuldhulpverlening zijn er in Nederland actief? Antwoord 166

Iedere gemeente in Nederland biedt schuldhulpverlening aan de inwoners aan. Een deel van de gemeenten doet dit in een samenwerkingsverband van meerdere gemeenten of besteden dit uit aan een externe partij, zoals een kredietbank. Daarnaast wordt schuldhulp ook kosteloos gegeven door maatschappelijke organisaties, zoals vrijwilligersorganisaties of kerken. Er zijn geen cijfers bekend van het totaal aantal aanbieders schuldhulpverlening.

Vraag 167

Hoeveel gemeenten zijn er aangesloten op het waarborgfonds saneringskrediet?

Antwoord 167

Het Waarborgfonds saneringskredieten is dit jaar gestart met een koplopersgroep van zes kredietbanken die interesse hebben getoond in het Waarborgfonds saneringskredieten. Van deze zes koplopers zijn de Kredietbank Zwolle, de Kredietbank Nederland, de Gemeentelijke Kredietbank Assen, de Kredietbank Limburg en Stadsring 51 inmiddels formeel aangesloten. Hieronder vallen ongeveer 50 gemeenten.

Vraag 168

Waarom bereiken de uitgaven met betrekking tot de compensatie van de transitievergoeding voor het mkb pas in 2024 het structurele niveau? Kan de inwerkingtreding vervroegd worden?

Antwoord 168

Het is op dit moment nog niet zeker of, en zo ja wanneer, het onderdeel van de compensatieregeling transitievergoeding dat betrekking heeft op bedrijfsbeëindiging vanwege ziekte van de werkgever in werking kan treden. De inwerkingtreding kan dus niet vervroegd worden. Het creëren van een nieuw kader, moet gericht zijn op het vaststellen van het oorzakelijke verband tussen de ziekte van de werkgever en het beëindigen van het bedrijf. Dat is ingewikkeld. Daarnaast heeft UWV aangegeven dat een regeling, die uitgaat van een volledige beoordeling van de arbeidsongeschiktheid van de werkgever niet of moeilijk uitvoerbaar is. Het zal van invloed zijn op andere werkzaamheden die verzekeringsartsen van UWV moeten uitvoeren, waarvoor reeds een ernstig capaciteitstekort bestaat. De mogelijke invoeringsdatum van het betreffende onderdeel is daarom tegen het licht gehouden. Dit onderdeel van de regeling kan, voor zover dat mogelijk is, niet eerder in werking treden dan per 1 januari 2024.

Vraag 169

Voor hoeveel werknemers wordt LIV uitgekeerd? Voor hoeveel werknemers wordt loonkostenvoordeel voor ouderen en arbeidsgehandicapten uitgekeerd?

Antwoord 169

In onderstaande tabel wordt het aantal werknemers vermeld voor wie LIV en loonkostenvoordelen voor ouderen, (herplaatsen) arbeidsgehandicapten en banenafspraak aan werkgevers is verstrekt. Het gaat om tegemoetkomingen die vanwege de kalenderjaarsystematiek van de Wet tegemoetkomingen loondomein, waarvan het LIV en de loonkostenvoordelen onderdeel zijn, zijn uitbetaald in 2021 over het jaar 2020. Definitieve cijfers over de tegemoetkomingen die uitbetaald zijn in 2022 over het jaar 2021 worden bekend bij de publicatie van het jaarverslag van UWV.

Bron: UWV Kwantitatieve informatie 2021

Vraag 170

Met de stijging van het wettelijk minimumloon, stijgt daarmee het minimumjeugdloonvoordeel (Jeugd-LIV) ook? Zo ja, loopt dit gelijkwaardig op met de stijging wettelijk minimumloon?

Antwoord 170

De hoogte van de tegemoetkomingen van het minimumjeugdloon voordeel (Jeugd-LIV) staat vast in de wet en stijgt niet mee met de stijging van het wettelijk minimumloon (WML), die ingaat per 1 januari 2023. Een ander effect van de bijzondere verhoging van het WML is dat meer werknemers zullen voldoen aan de voorwaarden van het Jeugd-LIV. Dit leidt in 2024 (vanwege uitbetaling in jaar t+1) eenmalig tot een stijging van de uitgaven van naar schatting € 9,0 miljoen. Met ingang van 2024 (uitbetaling 2025) wordt het Jeugd-LIV namelijk afgeschaft.

Vraag 171

Het kabinet heeft een wetsvoorstel in voorbereiding waarin enkele wijzigingen in de systematiek van de loonkostenvoordelen worden voorgesteld, wanneer kan de Kamer dit wetsvoorstel tegemoet zien?

Antwoord 171

Het wetsvoorstel zal naar verwachting voor het zomerreces naar de Tweede Kamer worden gestuurd.

Vraag 172

Kan nader gespecifieerd worden waaraan de STAP-regeling wordt uitgegeven? Hoeveel hiervan gaat naar mensen met een middelbaar beroepsonderwijs (mbo)-4 of lager niveau?

Antwoord 172

Er hebben al meer dan 200.000 mensen via het STAP-budget zelf scholing kunnen kiezen waarmee zij regie op de eigen loopbaan nemen. Onder de aanvragers zijn ook veel praktisch geschoolden, ouderen en mensen op tijdelijke banen. Meer specifiek heeft de helft van de aanvragers een achtergrond van mbo-niveau of lager. Door de toegankelijkheid van de regeling kunnen zij aan de slag gaan met hun ontwikkeling. Dit is een positief eerste signaal, omdat de voorganger van de STAP-regeling, de fiscale aftrek van scholingsuitgaven, niet zo'n breed publiek wist te bereiken. Voor de behandeling van de begroting SZW in november 2022, ontvangt uw Kamer een brief over STAP, waarin ook een nadere specificatie wordt gegeven van waaraan STAP wordt uitgegeven.

Vraag 173

Wordt in de raming van de uitgaven aan uitkeringen rekening gehouden met de resultaten van de MDIEU en meerjarig investeringsprogramma, aangezien aan te nemen valt dat er door deze programma's een daling van het aantal werklozen en andere uitkeringsgerechtigden te verwachten is?

Antwoord 173

De uitgavenramingen voor werknemersverzekeringen worden naast realisatiecijfers gebaseerd op macro-economische ramingen van het CPB voor de beroepsbevolking en werkloosheid. In de uitgavenramingen wordt geen rekening gehouden met mogelijke effecten van de MDIEU of het meerjarig investeringsprogramma op de duurzame inzetbaarheid. De reden hiervoor is dat er weinig bekend is over de effectiviteit van maatregelen die ervoor moeten zorgen dat mensen langer gezond blijven in de periode dat ze werken (RIVM (2019) Gezondheid en arbeidsparticipatie rond de AOW-leeftijd).

Vraag 174

Wat is de overlap tussen alle programma's die bedoeld zijn om mensen aan het werk te krijgen en te houden, zoals MDIEU, SLIM, STAP en NL leert door? Kan iemand aanspraak maken op meerdere regelingen en zo ja, hoe hoog zou het totaalbedrag aan subsidies en budgetten dan zijn wat diegene kan ontvangen?

Antwoord 174

Er zijn inderdaad meerdere regelingen die eraan bijdragen dat mensen zich kunnen blijven ontwikkelen in hun werk, met als doel dat zij duurzaam inzetbaar worden en blijven op de arbeidsmarkt. Deze regelingen dienen echter niet dezelfde doelen en hebben verschillende doelgroepen. Zo zijn de regelingen STAP en NL Leert Door opgezet om werkenden (ook flexwerkers en zzp'ers) en (uitkeringsgerechtigde) werkzoekenden zonder tussenkomst van een werkgever een tegemoetkoming in scholingskosten te geven. Dit geeft hen mogelijkheden om zelf hun loopbaan richting te geven, en bijvoorbeeld intersectoraal over te stappen. Flexwerkers, zzp'ers en uitkeringsgerechtigden krijgen zo ook toegang tot scholing. De NL Leert Door regelingen zijn crisisregelingen (die overigens bijna zijn afgelopen), die in de coronaperiode zijn gemaakt omdat STAP toen nog niet in werking was. De SLIM-regeling richt zich op het stimuleren van de leercultuur in het midden- en kleinbedrijf. Hiermee worden geen scholingskosten vergoed maar gaat het bijvoorbeeld om het doorlichten van het bedrijf om tot een opleidingsplan te komen. Naast individuele bedrijven kunnen ook samenwerkingsverbanden SLIM aanvragen, bijvoorbeeld om met een aantal partijen een bedrijfsschool op te richten. De MDIEU regeling richt zich op het stimuleren van gezond doorwerken tot je pensioen, en er is subsidie voor het investeren in duurzame inzetbaarheid en ook voor eerder uittreden. MDIEU kan worden aangevraagd door sectorale samenwerkingsverbanden van werkgevers en werknemers. In elke regeling is opgenomen dat de aanvrager niet een andere subsidie mag aanvragen die hetzelfde doel dient. Het is wel mogelijk dat iemand die werkt in een sector die een MDIEU-subsidie krijgt, zelf een STAP-budget aanvraagt.

Vraag 175

Waarom draagt u bij aan het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb)?

Antwoord 175

Het Ctgb adviseert de ministeries van IenW, LNV, VWS en SZW over besluitvorming in de EU over werkzame stoffen en beoordelingsmetho-dieken en neemt als expert deel aan EU-vergaderingen. Het Ctgb adviseert daarbij ook over risico's voor werknemers. SZW draagt om die reden financieel bij aan het Ctgb.

Vraag 176

Welke oorzaken liggen ten grondslag aan het stijgende ziekteverzuim? Antwoord 176

Het ziekteverzuim is de afgelopen tijd inderdaad gestegen. In het eerste kwartaal van 2022 bedroeg het ziekteverzuim 6,3%. De Nationale werknemersenquête arbeidsomstandigheden (NEA) van TNO en CBS bevat nadere informatie over verzuimfrequentie, verzuimduur en de klachten waarmee werknemers verzuimen. De toename van het ziekteverzuim wordt voor een belangrijk deel verklaard door een toename van de verzuimduur. Het aantal dagen dat werknemers verzuimen is toegenomen van gemiddeld 7 dagen in 2017 naar gemiddeld 8 dagen in 2021. Vooral verzuim door psychische klachten kent een stijgende trend (4,5% in 2017 en 6,3% in 2021), deze klachten gaan vaak gepaard met langdurig verzuim. Griep, de meest voorkomende verzuimreden, neemt in de tijd af (van 35% in 2017 naar 30% in 2021), waarbij de daling vooral in 2020 en 2021 optreedt. Ongeveer één vijfde van de NEA respondenten geeft aan dat het verzuim (misschien) werd veroorzaakt door een coronabesmetting. De toename van ziekteverzuim kan bijdragen aan een toenemende werkdruk voor de niet-verzuimende werkenden.

Vraag 177

Wat is de meerjarige ontwikkeling van de cijfers in tabel 17?

Antwoord 177

Deze data zijn terug te vinden op Statline (CBS, geraadpleegd 27-10-2022). De reeks gaat terug tot 2013. Een overzicht van deze cijfers vanaf dat moment is weergegeven in onderstaande tabel.

Vraag 178

Welke maatregelen worden genomen om te sturen op contractvormen bij verschillende opleidingsniveaus? Naar welke verhouding streeft het kabinet?

Antwoord 178

Dit kabinet onderschrijft het uitgangspunt van de SER dat structureel werk in principe moet worden georganiseerd met arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd. Dit geldt in algemene zin en wordt niet verder uitgesplitst onder doelgroepen. Het kabinet stuurt dus niet op de verhouding van contractvormen tussen verschillende opleidingsniveaus en heeft dus ook geen verhouding per opleidingsniveau waar het naar streeft.

Vraag 179

Hoeveel werknemers onder een cao hadden geen pensioenregeling in de betreffende cao en welke maatregelen worden genomen om ervoor te zorgen dat iedere cao een adequate pensioenregeling kent?

Antwoord 179

Een goed en fatsoenlijk pensioen is voor alle generaties belangrijk. Op dit moment is het aantal werknemers, ongeacht de vraag of zij onder een cao vallen, dat geen pensioen opbouwt via de werkgever te hoog (Kamerstukken II 2022/23, 32 043, nr. 594). Om het aantal werknemers dat pensioen opbouwt via de werkgever te vergroten, heeft de Stichting van de Arbeid in juni 2020 het Aanvalsplan witte vlek opgesteld. Dit plan is, mede op verzoek van de Tweede Kamer, recent aangevuld en aangescherpt (Bijlage bij Kamerstukken II 2022/23, 32 043, nr. 594). Een aantal acties dat de komende periode wordt opgepakt richt zich op de cao-partijen. Zo is de Stichting van de Arbeid (StvdA) voornemens om nog dit jaar een cao-aanbeveling uit te brengen. Met deze cao-aanbeveling worden sectoren waar nu geen pensioenregeling is, opgeroepen dit serieus te onderzoeken en te overwegen. Indien tot een pensioenregeling wordt besloten, gaan de sociale partners over de inhoud van de regeling en daarmee over de hoogte van het aanvullend pensioen. In de genoemde cao-aanbeveling roept de StvdA sectoren onder ander op om te bezien of de minimale toetredingsleeftijd kan worden verlaagd. Ook lopen er initiatieven om het voor werkgevers eenvoudiger te maken om tot een pensioenregeling te komen. Zo wordt, om het voor kleine en startende werkgevers eenvoudiger te maken om tot een pensioenregeling te komen, een basispensioenproduct («instapregeling») ontwikkeld. In de «Vervolgbrief aanscherping aanvalsplan witte vlek» heeft de StvdA, in reactie op vragen vanuit uw Kamer, aangegeven dat de vraag omtrent het vervangen van de wachttijd door een drempelperiode, zoals geadviseerd in het SER-MLT-advies, betrokken wordt bij de implementatie van de arbeidsmarkthervorming (bijlage bij Kamerstukken II, 2022Z20745). Daarnaast heeft de StvdA in deze brief het kabinet geadviseerd om een concrete reductiedoelstelling voor het aantal werknemers dat geen pensioen opbouwt op te nemen in de wet. De StvdA suggereert daarbij de doelstelling om het aantal werknemers dat geen pensioen opbouwt de komende vijf jaar te halveren ten opzichte van het aantal uit de meest recente studie van het CBS over 2019. In 2025 kan in een tussenevaluatie de ontwikkeling ten aanzien van de omvang van de witte vlek en de voortgang ten aanzien van de acties uit het aanvalsplan worden bezien. Indien uit deze tussenevaluatie blijkt dat de voortgang onvoldoende is om de reductiedoestelling te behalen, met sociale partners een aanvullend pakket maatregelen af te spreken waarbij dan in ieder geval een algemene pensioenplicht en een generieke verlaging van de pensioenleeftijd worden onderzocht. Ten slotte zijn diverse maatregelen voorgesteld om het pensioenbewustzijn onder werknemers en werkgevers te versterken. Zo is het kabinet voornemens om wettelijk te verplichten om op de loonstrook te vermelden wanneer een werknemer geen pensioen opbouwt en dient de werknemer in dit geval een notificatie te zien op het moment dat hij inlogt op mijnpensioenoverzicht.nl. Deze acties zullen onder meer ook bijdragen aan het verkleinen van het aantal werknemers zonder pensioenregeling in sectoren waar de organisatiegraad minder hoog is.

Vraag 180

Is in de begroting ook de financiële dekking voor de uitbreiding van de formatie van de Nederlandse Arbeidsinspectie en het blijven behalen van de doelen opgenomen?

Antwoord 180

Zowel het kabinet Rutte III als het kabinet Rutte IV hebben structureel extra middelen vrijgemaakt voor de handhavingsketen van SZW in het algemeen en van de Nederlandse Arbeidsinspectie in het bijzonder. De extra middelen van het kabinet Rutte III zitten in de departementale begroting en zijn grotendeels bestemd voor de Arbeidsinspectie.

Het kabinet Rutte IV maakt met zijn coalitieakkoord structureel middelen vrij voor onder andere arbeidsmarkt, arbeidsmigratie en mensenhandel/ arbeidsuitbuiting. Hiermee volgt het kabinet de aanbevelingen van het Aanjaagteam bescherming Arbeidsmigranten onder leiding van Emile Roemer. De hiervoor bestemde extra middelen maken deel uit van de departementale begroting. Als gevolg van de daarbij aangekondigde maatregelen zal de toezichtstaak van de Arbeidsinspectie de komende jaren naar verwachting toenemen. Op dit moment worden voor verschillende maatregelen de aanpassingen van de wetgeving voorbereid en worden in dat kader op grond daarvan handhavings- en uitvoeringstoetsen uitgevoerd. Daarom is de departementale besluitvorming over de inzet van deze extra middelen nog niet afgerond. Welk deel van deze extra middelen bestemd is voor de Arbeidsinspectie is daarmee nog niet exact bepaald.

Vraag 181

Wat belemmert de Nederlandse Arbeidsinspectie in het optreden tegen de genoemde schadelijke situaties?

Antwoord 181

Er zijn diverse belemmeringen waarom de Nederlandse Arbeidsinspectie in bepaalde schadelijke of onwenselijke situaties niet of beperkt kan optreden. Het kan bijvoorbeeld zijn dat de Arbeidsinspectie geen wettelijke bevoegdheid heeft. Of dat bepaalde wet- en regelgeving in de praktijk moeilijk te handhaven is of weinig effectief blijkt. Daarnaast gaat het soms om situaties of constructies die weliswaar legaal zijn, maar toch een schadelijke uitwerking hebben op gezond, veilig en eerlijk werk. De Inspectie vult de reflectieve functie van het toezicht in door in deze gevallen signalen op te stellen.

Dit was ook het geval bij maaltijdbezorging minderjarigen. In 2020 signaleerde de Arbeidsinspectie over de gevaarlijke situaties die ontstonden omdat steeds meer maaltijdbezorgers op jongere leeftijd gingen werken. De Arbeidsinspectie heeft de Staatssecretaris toen geadviseerd om te komen tot een expliciet verbod voor maaltijdbezorging door jongeren onder de 16 jaar. Dit advies werd gesteund door de motie Van Weyenberg c.s. (Kamerstukken II 2019/20, 25 883, nr. 376). Op 1 juli 2020 is het verbod op maaltijdbezorging door jongeren onder de 16 jaar in werking getreden.

Een ander voorbeeld is de Staat van Eerlijk werk uit 2019 en de reflectie van de inspecteur-generaal in het jaarverslag 2021. Daarin wordt ook aandacht gevraagd voor de risico's op de arbeidsmarkt en rondom arbeidsmigratie. Door het opstellen van signalen worden andere partijen geïnformeerd over de problematiek en kunnen waar mogelijk actie ondernemen om daar verandering in te brengen.

Vraag 182

De Algemene Rekenkamer stelde vast dat de Nederlandse Arbeidsinspectie in de periode 2017-2019 geen enkele keer een bedrijf had stilgelegd, ook verbaasde het hen dat het aantal meervoudige boetes zeer beperkt was, wat is hiervan de reden?

Antwoord 182

In de periode 2017-2019 heeft de inspectie enkele honderden keren werkzaamheden of een bedrijf stilgelegd. Dit gebeurt als een inspecteur de situatie als te gevaarlijk beoordeelt.

Naar analogie met die maatregel verzoekt de motie Maatoug de regering om met een wetsvoorstel te komen zodat de inspectie ook kan stilleggen indien een inspecteur ter plekke ernstige benadeling (ernstige overtreding van de wet minimumloon, wet arbeid vreemdelingen et cetera) constateert.

Naast die stillegging ter plekke tijdens inspectie is er ook stillegging bij recidive. Deze maatregel houdt in dat een werkgever na (herhaald) overtreden een waarschuwing krijgt dat bij een volgende vergelijkbare overtreding tot stillegging van een maand kan worden overgegaan. Deze maatregel is door de wetgever preventief bedoeld zodat de werkgever alles op alles zet om overtreding (=stillegging) te voorkomen.

De Algemene Rekenkamer doelt op die laatste vorm. Zij rapporteerde in september 2021 over haar onderzoek naar de aanpak van arbeidsuit-buiting (opsporingstak) en ernstige benadeling (met name bestuursrechtelijk toezicht in het Programma «Arbeidsuitbuiting en Ernstige Benadeling»). De gegevens over de verschillende handhavingsinstru-menten, die betrekking hebben op de periode 2016-2019, betreffen dan ook alleen de cases in het genoemde toezichtsprogramma. Dus niet handhavingsinstrumenten die door de andere 16 programma's van de Arbeidsinspectie zijn ingezet, bijvoorbeeld stilleggingen bij arbogevaar.

De Arbeidsinspectie rapporteerde in november 2021 over arbeidsuitbuiting. Daaruit blijkt dat meervoudige boetes geen doel in zich zijn (zie Rapportage Inspectie SZW: kostenvoordelen en arbeidsuitbuiting). Effectiviteit van haar interventies blijkt namelijk niet alleen uit boetes. Sinds 2016 neemt de Inspectie daarom afstand van de notie dat alleen aantallen (inspecties, boetes, etc.) van belang zijn. Effect kan uitgaan van een bredere mix aan instrumenten, zoals waarschuwingen, eisen, lasten onder dwangsom en (waarschuwingen) preventieve stillegging, maar ook communicatie en druk op ketens. Voorbeelden van effectieve interventies in het genoemde programma Arbeidsuitbuiting en Ernstige benadeling zijn het in geval van ernstige benadeling zorgen voor opvang van de benadeelde werknemers, bewerkstelligen dat benadeelden hun paspoort terugkrijgen van de werkgever, doorverwijzen naar hulpinstanties of helpen met de door hen gewenste terugreis naar huis.

Het achterliggende punt van de Algemene Rekenkamer, dat de inspectie voldoende aandacht moet schenken aan de reeds bestaande, «zwaardere» instrumenten zoals de preventieve stillegging is terecht. In een gesprek met de Vaste Kamercommissie is dat voornemen door de Inspectie ook bevestigd.²

Vraag 183

Kan een uitsplitsing gegeven worden van de besteding van de incidentele 200 miljoen extra ten behoeve van armoedebestrijding?

Antwoord 183

Deze middelen zijn vrijgemaakt voor aanvullende en incidentele inzet op het terrein van armoede en schulden. In 2022 is € 50 miljoen beschikbaar. Hiervan wordt een substantieel deel (€ 35 miljoen) verstrekt aan gemeenten om gerichte hulp te kunnen bieden via vroegsignalering en bijzondere bijstand. De overige middelen (€ 15 miljoen) zijn in een pakketje samengevoegd met middelen van OCW (€ 10 miljoen) en herprioritering binnen SZW (€ 10 miljoen) tot € 35 miljoen voor gemeenten om studenten, die als gevolg van de stijgende prijzen in ernstige financiële problemen dreigen te komen, individuele bijzondere bijstand te kunnen verstrekken. Aanvullend op de € 50 miljoen van dit jaar heeft het kabinet middelen beschikbaar gesteld om mensen die door de gestegen energierekening in de problemen dreigen te komen gericht door te verwijzen naar de juiste hulp (onder andere via een financiële impuls aan de Nederlandse Schuldhulp Route NSR) en om tot eind januari een noodontbijt op kwetsbare scholen mogelijk te maken.

De middelen voor 2023 en 2024 (in beide jaren € 75 miljoen) zijn bestemd voor enerzijds gerichte tegemoetkomingen (zoals voedselbanken, initiatieven die deelname van kinderen aan school en samenleving financieel borgen) en anderzijds voor extra capaciteit, snelheid en effectiviteit in de schuldhulpverlening. De Tweede Kamer wordt bij de aanbieding van het implementatieplan Aanpak geldzorgen, armoede en schulden voorafgaand aan de begrotingsbehandeling nader geïnformeerd over de verdeling van de middelen.

Vraag 184

Is er zicht op de mate van niet-gebruik van de energietoeslag? Zo ja, kunt u dit zicht delen en toelichten?

Antwoord 184

In september jl. heeft Divosa een peiling uitgevoerd waaraan 138 gemeenten hebben deelgenomen (Divosa, Rapportage Energietoeslag: uitvoering en bereik januari - juni 2022). Bijna alle gemeenten gaven aan een inkomensgrens van 120% of hoger te hanteren. Uit de peiling blijkt ook dat gemeenten - op het moment van de peiling in juni jl. - circa 75% van de doelgroep hebben bereikt. Inmiddels is het bereik veel hoger. In de overleggen die de Minister voor APP met gemeenten voert, geven zij aan dat zij met de energietoeslag veel nieuwe groepen in beeld hebben gekregen, zoals werkende armen.

Vraag 185

Klopt het dat gemeenten geen saneringskrediet meer mogen verstrekken aan studerende jongeren? Sinds wanneer is dat en in welke wet is dit geregeld?

Antwoord 185

Nee, dit klopt niet. Gemeenten mogen wel een saneringskrediet verstrekken aan studerende jongeren. Er zijn echter situaties dat jongeren met problematische schulden en veelal ook met multiproblematiek, geen of onvoldoende inkomen hebben om in aanmerking te komen voor een schuldregeling (omdat ze geen afloscapaciteit hebben) door middel van een saneringskrediet. Voor die situaties voert het Waarborgfonds nu samen met het Jongerenperspectieffonds een pilot uit waarbij de jongere zonder afloscapaciteit een saneringskrediet «terugbetaalt» door een maatschappelijke tegenprestatie te leveren.

Vraag 186

Hoeveel deurwaarderskantoren zijn er actief in Nederland? Hoeveel daarvan hebben uitgesproken om sociaal te incasseren?

Antwoord 186

Er zijn 140 gerechtsdeurwaarderskantoren in Nederland, waarbij 629 gerechtsdeurwaarders werkzaam zijn. Deze gerechtsdeurwaarderskan-toren zijn allemaal bereid om sociaal te incasseren. Gerechtsdeurwaarders zijn openbaar ambtenaren die geacht zijn om zich aan de wet te houden.

In het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering staat beschreven op welke wijze de gerechtsdeurwaarders dienen te handelen en hoe schuldenaren beschermd worden.

Daarnaast zijn er twee verschillende keurmerken waar gerechtsdeurwaar-derskantoren zich bij aan kunnen sluiten, zoals Social Responsible Credit Management en Sociaal Verantwoord Incasseren. 40 vooral grote gerechtsdeurwaarderskantoren (de vijf grootste kantoren zijn samen verantwoordelijk voor ongeveer de helft van de markt) zijn hierbij aangesloten.

Vraag 187

Is het behalen van het streefgetal voor de banenafspraak voor de sector overheid in 2022 in zicht? Zo nee, waarom niet?

Antwoord 187

De doelstelling over 2021 voor de overheid was 20.000 banen. Eind 2021 hebben de overheidswerkgevers 11.842 extra banen gerealiseerd ten opzichte van de nulmeting. Daarmee is het behalen van de doelstelling op dit moment niet in zicht en dat is zeer teleurstellend. De definitieve cijfers over 2022 zullen in juli 2023 bekend worden.

Er is wel een aantal redenen waarom de overheid de overeengekomen doelstelling telkens niet realiseert. Overheidswerkgevers moeten in vergelijking tot marktsectorwerkgevers een relatief grotere opgave zien te realiseren. Daarnaast ligt het ambitieniveau bij de overheid extra hoog, vanwege het snellere tijdspad dat is afgesproken. Ook is het zo dat de inkoop van diensten en social return niet meetellen voor de overheidssector maar meetellen bij de marktsector terwijl deze banen worden gefinancierd door de overheid. Hoe groot dit aandeel is van inkoop van diensten en SROI wordt op dit moment onderzocht. De resultaten worden eind dit jaar verwacht. De Minister voor APP heeft toegezegd om uw Kamer hierover in het najaar te informeren, maar omdat het onderzoek vertraging heeft opgelopen worden de resultaten snel na afronding van het onderzoek met u gedeeld. Naar verwachting begin 2023. Ondanks bovenstaande is het van belang dat de overheid zich maximaal inzet om de afgesproken doelstelling te realiseren. Het achterblijven van het aantal gerealiseerde banen in 2021 bevestigt het absolute belang van het verstevigen van de inzet van overheidswerkgevers voor de banenafspraak. Daarom is de Minister voor APP in gesprek gegaan met de Minister van BZK als coördinerend bewindspersoon voor de overheidssector. In de brief die op 7 juli mede namens de Minister van BZK naar uw Kamer is gestuurd zijn extra maatregelen aangekondigd voor het funderend onderwijs en de rijksoverheid om een impuls te geven aan het aantal banen dat bij de overheid wordt gerealiseerd (Kamerstukken II 2021/22, 34 352, nr. 255). Op 7 oktober heeft de Minister van BZK uw Kamer geïnformeerd over de verdere uitwerking van deze maatregelen en de achterliggende redenen en verklaringen achter de realisatie van de sector Rijk (Kamerstukken II 2022/23, 34 352, nr. 258).

Vraag 188

Welke gemeenten maken gebruik van actieve matching van werklozen met bedrijven die op zoek zijn naar personeel? Op welke wijze krijgt deze matching vorm?

Antwoord 188

In iedere arbeidsmarktregio werken gemeenten en UWV samen in een werkgeversservicepunt. Ieder werkgeversservicepunt heeft het voordragen van passende kandidaten bij werkgevers in het dienstverle-ningspakket zitten. In de praktijk zijn verschillende manieren van voordragen, bijvoorbeeld door het voorleggen van cv's, door het organiseren van banenmarktmarkten en/of door het organiseren van (online) speeddates met werkgevers.

Vraag 189

Wordt binnen het participatiedomein gebruik gemaakt van open hiring? Antwoord 189

Ja. Open Hiring is een relatief nieuw concept waar in steeds meer arbeidsmarktregio's mee wordt gewerkt. Sinds dit jaar heeft UWV bijvoorbeeld bij alle 35 werkgeversservicepunten een specialist Open Hiring. Wij zien kansen om het gebruik van Open Hiring uit te breiden, waarbij dit met name toepasbaar is bij werkgevers met meerdere vacatures. Daar zetten we met het actieplan Dichterbij dan je denkt dan ook op in, bijvoorbeeld via een e-learning Open Hiring die de Start Foundation heeft ontwikkeld in opdracht van ons en via een communicatiestrategie waarmee we de bekendheid van Open Hiring bij werkgevers en werkzoekenden vergroten.

Vraag 190

Wordt binnen het participatiedomein gebruik gemaakt van proefperiodes waarbij bijstandsgerechtigden met behoud van uitkering gematcht worden met bedrijven?

Antwoord 190

Ja, soms is het nodig om iemand in het kader van zijn re-integratie korte tijd te laten werken bij een potentiële werkgever met behoud van uitkering. Zo blijkt bijvoorbeeld uit gegevens van het CBS dat er in juni 2022 ruim 600 proefplaatsingen met behoud van uitkering ten behoeve van de loonwaardebepaling van een kandidaat zijn ingezet. Daarnaast kunnen bijvoorbeeld ook werkervaringsplekken of werkstages bij potentiële werkgevers worden ingezet. De exacte aantallen hiervan zijn niet voorhanden. Verder zijn productieactiviteiten binnen re-integratietrajecten ook een middel om werkritme en werknemersvaar-digheden op te doen, als een match met een reguliere werkgever nog niet in beeld is. De Minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen heeft in haar reactie van 3 mei 2022 op een motie van het lid van Kent (Kamerstukken II 2021/22, 35 644, nr. 15) aangegeven dat uit onderzoek van bureau Berenschot blijkt dat naar schatting op dit moment zo'n 13.500 re-integratietrajecten met productiewerk bij sociaal ontwikkelbedrijven worden uitgevoerd. Van de deelnemers aan deze trajecten is 94% uitkeringsgerechtigd en 6% is niet-uitkeringsgerechtigd.

Vraag 191

Kan de volgende zin nader toegelicht worden: «Het macrobudget voor participatiewetuitkeringen is structureel met € 40 miljoen verhoogd zodat mensen die in deeltijd met loonkostensubsidie werken een groter gedeelte van hun inkomen kunnen behouden.»?

Antwoord 191

Onderdeel van het wetsvoorstel Breed Offensief is een nieuwe vrijlatings-regeling voor mensen die vanwege een arbeidsbeperking met toepassing van loonkostensubsidie werkzaam zijn en een inkomen hebben dat lager is dan de toepasselijke bijstandsnorm en geen medische urenbeperking hebben. Het doel van de nieuwe vrijlating is dat mensen met een verminderde loonwaarde die in deeltijd werken én daardoor aangewezen zijn c.q. blijven op aanvullende bijstand, een deel van hun inkomsten uit arbeid tijdelijk te laten behouden. Doordat 15% van het netto-inkomen van iemand die werkt met loonkostensubsidie niet in mindering wordt gebracht op de aanvullende bijstand die deze persoon ontvangt stijgen de bijstandsuitkeringslasten. Door de ingroei van de doelgroep zullen de kosten oplopen tot circa € 40 miljoen structureel (omstreeks 2050).

Vraag 192

Is bekend waardoor, naast de invloed van de coronacrisis, de banenaf-spraak in de sector overheid niet gehaald is?

Antwoord 192

Het is zeer teleurstellend dat de doelstelling voor de banenafspraak in de sector overheid tot nu toe niet is gehaald. Er is wel een aantal redenen waarom de overheid de overeengekomen doelstelling telkens niet realiseert. Overheidswerkgevers moeten in vergelijking tot marktsector-werkgevers een relatief grotere opgave zien te realiseren. Daarnaast ligt het ambitieniveau bij de overheid extra hoog, vanwege het snellere tijdspad dat is afgesproken. Ook is het zo dat de inkoop van diensten en social return niet meetellen voor de overheidssector maar meetellen bij de marktsector terwijl deze banen worden gefinancierd door de overheid.

Hoe groot dit aandeel is van inkoop van diensten en SROI wordt op dit moment onderzocht. De resultaten worden eind dit jaar verwacht. De Minister voor APP heeft toegezegd om uw Kamer hierover in het najaar te informeren, maar omdat het onderzoek vertraging heeft opgelopen zullen de resultaten snel na afronding van het onderzoek met u worden gedeeld. Naar verwachting zal dat begin 2023 zijn. Ondanks bovenstaande is het van belang dat de overheid zich maximaal inzet om de afgesproken doelstelling te realiseren. Het achterblijven van het aantal gerealiseerde banen in 2021 bevestigt het absolute belang van het verstevigen van de inzet van overheidswerkgevers voor de banenafspraak. Daarom is de Minister voor APP in gesprek gegaan met de Minister van BZK als coördinerend bewindspersoon voor de overheidssector. In de brief die op 7 juli mede namens de Minister van BZK naar uw Kamer is gestuurd zijn extra maatregelen aangekondigd voor het funderend onderwijs en de rijksoverheid om een impuls te geven aan het aantal banen dat bij de overheid wordt gerealiseerd (Kamerstukken II 2021/22, 34 352, nr. 255). Op 7 oktober heeft de Minister van BZK uw Kamer geïnformeerd over de verdere uitwerking van deze maatregelen en de achterliggende redenen en verklaringen achter de realisatie van de sector Rijk (Kamerstukken II 2022/23, 34 352, nr. 258).

Vraag 193

In welke gemeenten is over 2021 sprake geweest van onderuitputting in het gereserveerde macrobudget voor bijstandsuitkeringen? Kan hiervan een overzicht gegeven worden?

Antwoord 193

Het Rijk stelt een macrobudget beschikbaar dat toereikend is voor de uitgaven die gemeenten naar verwachting maken voor het verstrekken van bijstandsuitkeringen en loonkostensubsidies. Dit macrobudget wordt verdeeld over gemeenten met behulp van een model dat een zo nauwkeurig mogelijke inschatting maakt van de te verwachten uitgaven aan bijstandsuitkeringen. Voor gemeenten met minder dan 15.000 inwoners wordt geen gebruik gemaakt van dit model, maar wordt het budget gebaseerd op historische uitgaven. Het Rijk past geen nacalculatie toe over de gerealiseerde uitgaven. Gemeenten die in staat zijn minder uit te geven aan bijstand dan het budget dat ze hiervoor krijgen, mogen het overschot houden. Gemeenten die meer geld kwijt zijn aan bijstand dan dat ze hiervoor krijgen, moeten dit zelf aanvullen. Dit stimuleert gemeenten om de bijstandsuitgaven zo laag mogelijk te houden.

Over 2021 hebben 253 van de 352 gemeenten een overschot gerealiseerd. Het gaat om relatief veel gemeenten, omdat het macrobudget dat voor dat jaar door het Rijk beschikbaar is gesteld achteraf hoger is gebleken dan wat er in totaal is uitgegeven. Op macroniveau was er in 2021 een overschot van € 256 miljoen (4%).

Hieronder presenteren we alle gemeenten met een overschot, oftewel een saldo > 0%: