Reactie van: Konijnenbeltwetgeving.nl (prof. mr. W. Konijnenbelt) bij: Wetsvoorstel algemene bepaling Grondwet - Hoofdinhoud

Vraag1 Wilt u reageren op het wetsvoorstel over het opnemen van een algemene bepaling in de Grondwet, dan wordt u uitgenodigd uw reactie te geven.

Het idee, de Grondwet te openen met een algemene bepaling waarin het belang van democratie, rechtsstaat en grondrechten in ons constitutionele bestel tot uitdrukking wordt gebracht, spreekt me op zichzelf aan. Maar de de gekozen tekst acht ik minder geslaagd: ze is nietszeggend. Ze verplicht niemand en niets tot iets en biedt niemand ook maar enige waarborg; het is meer de omschrijving van wat de inhoud -- d.w.z. de overige bepalingen -- van de Grondwet pretendeert te doen.

De tekst van de Staatscommissie is in dit opzicht beter: allereerst wordt een pretentie geformuleerd (die dus zal door de veranhtwoordelijke gezagsdragers moeten worden waargemaakt), en daarna wordt aan 'de overheid', aan alle openbare autoriteiten dus, een opdracht gegeven die minst genomen de kracht van een instructienorm heeft. Maar 'de Grondwet', het quasi-normsubject van de voorgestelde bepaling, is niet een echt subject doch een ding.

De nu gekozen formule 'waarborgt de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten' is best bruikbaar. Maar dan moet iemand worden aangewezen op wie de taak rust, dit een en ander waar te maken.

Met een lichte aanpassing van de tekst kan dat worden bewerkstelligd:

"De overheid [of: De Nederlandse overheid] waarborgt de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten."

In deze versie hoeft de bepaling niet buiten de eigenlijke Grondwet te worden gehouden, als vreemde eend in de bijt. Indien het opschrift van hoofdstuk 1 komt te luiden "Democratie, rechtstaat en grondrechten", kan de bepaling als tweede lid worden toegevoegd aan het bestaande artikel 1. We hebben dan twee mooie algemene teksten waarmee de Grondwet opent, zonder dat kunstgrepen hoeven te worden uitgehaald als het beginnen met een 'voorspel', de nu voorgestelde algemene bepaling, waarna de eigenlijke Grondwet pas begint.

De gedachte achter de voorgestelde bepaling wordt, als met al, in mijn variant krachtiger tot uitdrukking gebracht en krijgt inhoudelijke betekenis.

Technische opmerking: In de openingszin zou niet 'Voor Hoofdstuk 1' moeten staan maar 'Voor hoofdstuk 1', aangezien 'hoofdstuk' hier een soortaanduiding is, niet een eigennaam. We schrijven ook niet 'Voor Artikel 6 wordt...' maar 'Voor artikel 6 wordt'; dat is een soortgelijke constructie.